Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1995, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 11. MARS 1995
Kennir konnm
að bæta líf sitt
-Ásta Kristrún Ólafsdóttir heldur námskeið fyrir konur sem vilja losna undan stjóm annarra
„Þegar manneskjunni er farið að líða illa í stöðugri viðleitni sinni við að þóknast öðrum er
það orðið vandamál,“ segir Ásta Kristrún Ólafsdóttir.
„Það er í hverri einustu manneskju
löngun til að koma vel fyrir og vera
vel liðin. En þegar manneskjunni er
fariö að líða illa í stöðugri viðleitni
sinni við að þóknast öðrum þá er
þetta orðið vandamál,“ segir Ásta
Kristrún Ólafsdóttir. Hún heldur
námskeið fyrir konur sem vilja losna
frá því að stjórnast af öðrum, svo sem
maka, börnum, skyldmennum, vin-
um og starfsfélögum.
Ásta, sem er meö BA-próf í sál-
fræði og er löggiltur ráðgjafi fyrir
fíkla og aðstandendur þeirra, segir
áberandi viðhorf hjá konum að þær
vilji ekki særa aðra, þær láti ekki
aðra vita þegar á þeim er troðið, þær
séu oft aö reyna að finna út hverjar
þarfir annarra séu og sinni þeim án
þess að spyrja viðkomandi hvort þeir
vilji það eða ekki. „Oft tekur einhver
sér í raun bólfestu í höfðinu á konun-
um. Þá fara þær að hugsa um hverj-
ar þakkirnar séu, þær fái aldrei neitt
í staðinn og að ekki sé tekiö tillit til
þeirra þarfa. Það sé alltaf verið að
láta þær gera eitthvað. Þetta getur
líka verið á þann veginn að þegar
konumar eru alltaf á verði komi ör-
yggisleysið fram í því að þær reyna
að stjóma á móti, til dæmis með því
að dæma fólk áður en það dæmir
þær.“
Konurtapa
sjálfinu sínu
Afleiðingar þessa geta verið margs
konar, aö sögn Ástu. Hún nefnir
þunglyndi, þráhyggju, áráttu, kaup-
æði, pilluát og drykkju. „Maður er
búinn að tapa sjálfinu sínu. Maður
veit ekki hvar þetta byrjaði. Allt í
einu er manni fariö að líða illa og
leitar aö einhverju til að laga það.
Oft verður þetta stundarlækning en
meinið er til staðar."
Ruðst inn fyrir
persónuleg mörk
Til að konumar geti breytt hugar-
fari sínu kveðst Ásta aðstoða þær við
að setja sér ákveðið markmið. „Fyrst
verða þær að vita hver persónuleg
mörk þeirra eru. Manni finnst
óþægilegt þegar einhver kemur of
nálægt manni og finnur þá fyrir lík-
amlegum mörkum. Innan persónu-
legra marka eru skoðanir, tilfinning-
ar, hugsanir, þarfir, smekkur, allt
sem maður á. Þegar mörkin eru skýr
gerir maður sér grein fyrir hvar
maður endar og hvar einhver annar
byrjar. Þá viröir maður mörkin og
ruglar sér ekki saman við aðra. Þá
ryðst maður hvorki inn fyrir ann-
arra mörk né leyfir fólki að fara inn-
fyrir sín mörk. Maður getur bæði
farið inn fyrir mörk annarra með of
mikiili góðmennsku og með ofbeldi,
það er þegar maður er að gagnrýna,
gera lítiö úr fólki og hæðast að til-
finningum þess, hugsunum og skoð-
unum. Með því að segja til dæmis
við aðra manneskju að maöur viti
hvað hún er að hugsa er maður að
fara inn fyrir mörkin. Maður finnur
sjálfur hvað gerist innra með manni
þegar einhver segir svona við mann.
Og líka þegar einhver segir að maður
ætti að drífa sig út og hlaupa svolítið
og vera almennilegur og taka sig
saman í andlitinu. Maður hefði svo
gaman af því.“
Skjálfandi
og sveittar
Ásta segir aðalatriðiö að konurnar
segi með oröum hvemig þeim líður
og leggi áherslu á að þær vilji ekki
láta tala við sig á ákveðinn hátt. I>að
sé nauðsynlegt að leggja niður óbein-
ar stjórnanir, eins og svipbrigði og
fýlu.
„Konumar verða að leyfa sér að
verða reiöar og segja hreint út að þær
vilji ekki að aðrir segi þeim hvað
þeim finnist gaman aö gera eða hvað
þær séu að hugsa eða að þær séu of
eða van í ýmsu samhengi. Konurnar
em stundum skjálfandi og sveittar
við tilhugsunina um að setja öðrum
mörk. Þær hafa stundum með sér
miða heim bara til að muna hvernig
á að segja að þær vilji ekki að talað
sé við þær á ákveðinn hátt. En gefi
þær skýr skilaboð hættir þetta smátt
og smátt. Þetta er oft mikil vinna en
launin eru þess virði. Á meðan kon-
urnar eru að reyna að gefa skýr
skilaboð fá þær oft sektarkennd en
finna jafnframt fyrir stolti. Þetta
verður svolítill slagur um það hvort
hefur yfirhöndina, sektarkenndin
eða stoltið. Þá þurfa konumar raun-
veruleikatékk, að fá staðfestingu á
því að það hafi verið allt í lagi að
leyfa eiginmanninum að vera í fýlu.
Þetta gengur alls ekki út á það að
vera dónalegur og særa fólk. Oft
finna konurnar fyrir miklu frelsi
þegar þær uppgötva að þær þurfa
ekki að bera ábyrgö á líðan fólks. Það
er eins og þær hafi fengið leyfi til að
hlúa að sér.“
Aö sögn Ástu geta þó komið erfiðir
tímar. „Konurnar eru stundum eins
og í lausu lofti. Þær eru að hoppa út
úr mynstri og hegðun sem þær hafa
æft í jafnvel tugi ára. Þær þurfa að
hafa sig allar við og vera meðvitaðar
um hvað þær em að gera.“
Börnin sett í
fullorðinshlutverk
Ásta segir að persónumörkin fari
að myndaát um tveggja ára aldur og
þá verði oft strax misbrestur. „Börn
byrja að aðskilja sig frá foreldrunum
um tveggja ára aldur. Þá byrja þau
að segja nei og reyna að finna hvar
mörkin eru, hvað þau mega og hvað
þau eigi. Ef uppalendur hafa ekki
skýringu er ekki von til að barnið
finni þessa skýringu. Það sem skaðar
ef til vill helst mörkin er ef barnið
er sett í fullorðinshlutverk og látið
bera ábyrgð á tilfinningum foreldra,
eins og til dæmis þegar foreldri segir
við barnið sitt að það sé alltaf að láta
sig kaupa eitthvað handa því. Börnin
hafa fyrirmyndir og herma eftir
þeim. Þó að þau segi að þau ætli ekki
að verða eins og foreldrarnir þá fara
hlutirnir í sama mynstur og þau
lærðu heima geri þau ekki eitthvað
til að breyta því. Þegar foreldrar eru
komnir með skýr mörk kenna þeir
börnum sínum að það sé allt í lagi
að finna til, að reiðast og gleðjast, að
syrgja og óttast. Að vera í snertingu
við tilfinningar sínar er forsenda
þess að geta aðskilið sig.“
Karlareinnig
ofurseldir
í fyrstu taldi Ásta að það væri rík-
ari eiginleiki hjá konum en körlum
að þóknast öðrum en nú segist hún
ekki vera viss. „Ég hef verið að hugsa
um þetta undanfarið. Ég tók fyrgt
eftir þessum eiginleika hjá konum í
alkóhólistafjölskyldum en hef svo
uppgötvað að konur í öllum stéttum
og á öllum aldri eiga við þetta vanda-
mál að stríða. Mér finnst margir
karlar vera ofurseldir þessu, að
þóknast öðrum og vera hræddir við
álit annarra og efast um sjálfsímynd-
ina. Og þetta háir fólki alls staðar.
Ef það er þannig innstillt að það láti
stjórnast af öðrum þá verður það í
samskiptum við alla. Auðvitað getur
það verið mismikið að vísu, sumir
geta verið sjálfstæðari á vinnustað
en heima og öfugt. En viðhorfið
blundar alltaf í viðkomandi sé ekkert
gert til að breyta hegðunarmynstri
og hugsun. í stað þess að spyrja sjálf-
an sig hvemig öðrum líkar við mann
væri gott að spyija sjálfan sig hvern-
ig manni líki við aðra. Og þegar
maður hættir að búast við því versta
getur maður farið að taka viö öllu
því góða sem lífið hefur upp á að
bjóða. Ég hef séð stórkostlegar breyt-
ingar á konum sem hafa unnið mark-
visst að því að bijóta upp hegðunar-
mynstur sitt.“