Þjóðviljinn - 24.12.1960, Side 29

! Sigfús Sigfússon
■■■■■■■■■■■■■■
Frarnhald af 27. síðu.
óðslesa, s\'o sýnilegt væri, að ekki var
endilega hans þágan.
tægar hann er kominn að bifreið-
inni, léttir Þorvaldur honum höndina
og segir: ,Á ég ekki að hjálpa þér
uppi, gamli minn?“ og kippir öidungn-
urn um leið viðstöðulaust uppí, svo
«á íuiiorðni fékk engum vörnum við
þomié.
En. tamstundis byrjar gesturinn svo-
hljöð&ndi ávarp með heiftþrunginni
röddu: ,díver ert þú sem dirfist að
kal).a mig gamlan? Eða sýnist þér ég
vera tvo hrymdur, að ég myndi ekki
komast hjarna suður í Fjörðinn? Það
hcfur komið jafn ólíklegt fyrir einsog
það, að þær hafi bilað, þessar nýmóð-
ins vélar ykkar, svo það gæti verið
álitómái, hvror kæmist fyrr suðurí
FjörSinn. Og ef það er af tómri misk-
unnserni við mig, að þið hafið tekið
mig uppí þettað farartæki, þá ættuð
þið heldur að láta mig út aftur og
sjú til hver yrði fyrstur í Fjörðinn“.
Þorvaldur sagði mér síðar, að svo
iriikil iorneskjukvngi og kraftur hefði
staðið af orðuqn og ásýnd þessa ó-
kunns öldur.gs, að þeim stóð hroint
^kki á sama, og féllst allur ketill í eld.
Þorvaldur herti þó upp hugann til
þess að segja eitthvað og spurði hinn
sjaldgæfa gest að heiti. Hinn hélt að
það skipti ekki miklu máli og mætti
segja mér að augnaleiftur öldungsins
hefðu ekki verið neitt auðmjúk r.é
undirgefin, og sló þögn á mannskap-
inn,
En rétt um það bil sem gesturinn
neitaði að segja til nafns síns, byrj-
ar bíllinn >að hósta og hixta, stanza
öðru hvoru, dragnast þó með erfiðis-
munum. uppá hinn fræga Kópavogs-
háls. Þegar þangað kemur er snar-
stopp. Bílstjórinn leggst undir farar-
skjótarm, gjörir' allar þær kúnstir,
sem hann kann, en skepnan segir
þvert 'jiei, hingað og ekki lengra.
Á meðan þessu fór fram, höfðu þeir
Þorvaldur og öldungurinn farið útúr
bitnufií til að viðra sig, því veður
var gott. Ekki þorði Þorvaldur að yrða
að fyrrabragði aftur á gestinn, en
sagði f.ð hann hefði bráðlega farið að
spinka sig um holtið, liðka hnén, slá
læronum hátt í loft upp, gá til lofts
og' smáglotta með sjálfum sér. Eítir
iitia stund snýr öldungurinn sér að
Þorvaldi og spyr hann að heiti; sjálf-
’ ur segist hann heita Sigfús Sigfússon
af Austfjörðum. Var hann hú hinn
reifasti og upphófst samtal í mesta
bróðemi. Ekki innti hann í þann veg',
að neitt væri athugavert með þessa
jtöf bifreiðarinnar.
Þorvaldur komst skjótlega að því,
að þessi einkennilegi gestur var ein-
mitt maður, sem hann þá þegar hafði
dáð mjög, og átti allar þjóðsögur hans,
sem þá voru út komnar. Ekki þarf að
orðlengja það, að bíllinn komst ekki
af stað. Náðu þeir þó í annan bíl, sem
var á suðurleið. Urðu þeir Þorvaldur
og Sigfús aldavinir uppfrá þessu, og
sat Sigfús \iku eða hálfs mánaðar
veiziu hjá Þorvaldi, sem uppúr þessu
hóf á ný útgáfu á þjóðsögum Sigfúsar,
sem tið hafði orðið á frá 1925.
Svor.a byrjaði þá annar kafli af
þjóðsagn_aútgáfu Sigfúsar Sigfús-
SonajT,
★
★ *
r Eitt af þvi sem gjörði tal og skrif
Sigfúsar svo seiðandi og magni
þrungið var hans óbifandi sanníær-
ing' þess sem hann talaði og' skrif-
aði um.
Einhverju sinni var Sigfús á Jeið
milli Dvergasteins og Seyðisfjarðar-
kaupstaðar. Þettað var að haustlagi
i Ijósaskiptonum. Gil alldjúpt kvað
vera á þeirri leið. Þegar Sigfús nálg-
ast gfjbarminn, sér hann eitthvert
véseti eða veseti og þó í mannsmynd
þokast uppúr giiinu. Skuggsýnt var
Orðið ög sá Sigfús óglöggt hverskon-
ar vætti þettað kynni að vera. Um-
svifalaust mundar Sigfús göngustaf
sinn framfyrír sig og kallar all-
faöstuiega: „Hver ert þú?“ Vofan
JÓLABLAÐ ÞJÓÐVILJANS (28Í
sagði til sín. Þá segir Sigfús:
„Nú ert það þú, góði. Mér fannst
þú ganga svo andskoti líkt til fara,
einsog hann Eyjasels-Móri“, en hann
var einn af nafnkenndustu draugum
á Austurlandi á sinni tíð. En þettað
var þá allt annar slæðingur.
Kona nokkur á Úthéraði vildi betr-
umbæta frásögn Sigfúsar.og sagði.
„Þettað var nú ekki alveg svona Sig-
fús minn“.
Þá var svarið sísonana og með litium .
blíðskap.
„Má-ég segja það sem sagan þarfn-
ast?“
★
Allra síðustu ár ævi sinnar var
Sigfús á Elliheimilinu hér í Reykja-
vík. Ekki tókst honum að ná andlegu
samfélagi við vistfólk þarístað, þó
á líkum aldri væri. Meðal' annars
kvað hann svo að orði um veru
sína þar;
„Aldrei hefði ég trúað þvi að ó-
reyndu, að nokkursstaðar á jarðar-
kúlunni væri saman komin jafn for-
dæðuleg kynstur af heimsku og -fá-
fræði á jafnlitlum bletti einsog á
þessu andskotans fávitahæli, sem
maður hefur verið settur á“.
Og til sönnunar þessu áliti sínu
sagði hann við séra Ástvald Gísla-
son eftirfarandi:
„Það er þó eitt, sem mér líkar
einna verst hjarna1-.
,;Hvað er það?“ spyr húsbóndinn.
„Það er hvað ég sé lítið“.
„Já“, segir Ástvaldur. „Útsýnið er
nú náttúrlega ekki mikið hérna, eða
hafið þér tapað sjón, síðan þér kom-
uð hingað?“
„Ne-ei! Ég meina það, að ég sé
engan slæðing bjarna. Ekki vantar
það, alltaf er það að sálast þettað
andskotans hyski hjarna. En þettað
er éitthvað svo. óskaplega lítilfjörlegt,
að ekki sér maður svo mikið sem
reyk eftir það“.
Þetta þótti séra Ástvaldi bæði
frumleg og' furðuleg yfirlýsing.
í
SÖNGUR SIGFÚSAR
Oft hafði ég heyrt Sigfús Sigfús-
son raula fyrir munni sér, og kenndi
alltaf mikils þunga í röddinni, en
að hann gæti . haft í frammi stór-
hrífandi söng kom mér á óvart.
Svo var það kvöld eitt að haust-
lagi, að við Sigfús komum tveir ein-
ir sunnanúr Skildinganesi, fórum við
austarlega yfir mýrina. Þar vóru
iengi vel kofaþústur og' settumst við
þar niður til þess að njóta hinnar
fögru haustblíðu, Útsýni var suðurum
allan Skerjafjörð, sem sindraði fag-
urlega í mánasilfri kvöldsins.
Sigfús horfði góða stund steinþegj-
andi á fegurð lífsins.
Alltieinu byrjar öldungurinn þá hátt
á áttræðisaldri að syngja með hvassri
tvítóna hetjuraust, hreinasta óperu-
barýton, svo mér varð nærri hverft
við. Og vitanlega var það sem hann
söng hans eigið gullfagra kvæði,
Margýgjarsöngurinn: „Ég kem uppúr
gimsteina kóralhöli, úr kynstronum
undirheima“ o.s.frv. Lagið var eld-
gamalt og einsog skapað fyrir kvæðið.
Röddin var að vísu orðin nokkuð
öidurmannleg og geigul, en hinn and-
legi kyngikraftur bættí það dyggilega
upp, svo að ég varð strax stórhrifinn.
Og þegar hann hafði lokið hinni dá-
samlegu vísu: „Því sezt ég á ruggandi
sævarhvel, er sé ég í lofti þyngja“
o.s.frv., fannst mér spursmál hvort
ég hefði nokkum tíma orðið eins
hrifinn af söng, og var ég þó þá búinn
að heyra til langflestra beztu söng-
manna álfunnar. Það sem gjörði söng
Sigfúsar ekki hvað sízt stórhrifandi
var hinn mikli tregaþungi, já harm-
þungi sem ,að smaug einsog leiftrandi
örvar gegnum hverja taug heyrand-
ans.
Já,, þvilík stemning sem ofurmenn-
ið gat skapað með söng sínum og
ljóði þettað kvöld á moldarþústonum
þarna suður við Skevjafjörðinn. ,
SIGFUS SIGFUSSON:
Margýgjarsöngur
Ég kem upp úr gimsteina kóralhöll,
úr kynstronum undirbeima,
er dimmbláu djúpin geyma;
um þangskóga, dalina, fleti og fjöll,
þar furðuleg dýrin sve'ma.
Þeimstað vceru glöp að gleyma.
Þar safírar Ijóma og silfur og gull
og sólfagrar perlur skína,
að anka á áncegju mína.
Og veittur er auður og vinátta full,
allt virðing og ást kann sýna,1
svo steins mcettu hjörtu hlýna.
Og öflugust hafsvöld ég á að vin,
þar enginn mig dirfist að scera,
en helzt vill mig heiðrí mcera.
Og bergrisa, hafmanna og bjartálfa kyn
og bendlar mig hafa kcera
og fórnir og skatta mér fcera.
Við hljómskteran gýgju- og hörþusöng
ég hljóðin mtn lcet þar óma
við Ijúflinga Ijúfa róma.
En vegsemdar cevi sú er mér löng
með allt hennar vald og blóma
og allsherjar ást og sóma.
Því samt er ég hnuggin og hljóð og ein,
og hvíld er mév upp að lita
á foldina fjallahvita.
Þar varð ég að missa hinn mcera svein,
er mér ttnni, en tryggð nam slíta.
Því hlýt ég með hngraun að sýta.
í hjartanu samur hann samt þó er ‘p||. \ ]
og saknar mín löngum kljóður, 'úr’Iífe M
með tárum af trega móður.
En nornirnar gólu þann galdar mér,
það grhnnmr vann undirróður.
Þess galt hann, því grcetur minn óður. p
Þið hlceið vindar, er vekið mar,
og veltandi straumar um sundin
og bárur, svo bylur við grundin.
Þótt menn þreyti saknaðar mihnmgar,
mörg gefst þeim hvíldarstundin.
Ég alein er alltaf bundin.
T*
II
m.
Því sezt ég á rnggandi scevarhvel,
er sé ég í lofti þyngja,
mig lamaða upp að ýngja.
Við rastargnýinn ég raunir tel,
þá reynist mér aldan dyngja.
Minn harm er mér hnggun að syngja.
MWM
W \
Því svcefandi verkar hann sveina á,
að sorg er mér döpur 'í bjarta,
er oft v'tU ncer yfirbuga.
Og ekkert sefar þá þungu þrá,
er þreytir mig vanmáttuga,
fyrst valdið ei vill mér duga.
r -
.~:~n
is.
v—J-J
* r
Því blceðir mér hjarta, er sveina ég sé, '
sveima á minu flóði,
og gef það í Ijós í Ijóði.
Þvi lcetur svo seiðandi Ijúft á Hlé,
að logar af þuhgnm móði
minn ástareldm í blóði.

Ath.: Margýgur keniur fram víða í fornum sögum og sögnum og er eoa var trú á henni urn alla
norðurálfu heims og víst viðar. Og' veit ég það nú að mörg skáld hafa orkt um hana. Elzta
nafn hennar er margú, — en önnur margýgur, hafgú, hafgúa, margúa, hafgigja, meyfiskur o. fl.
S. S.