Þjóðviljinn - 19.12.1972, Qupperneq 6

^ 6 StDA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 19, desember 1972
MaLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Úlgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Kramkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ititstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson (áT).)
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson
Kitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. lí). Simi 17500 (5 linur).
Askriftarverð kr. 225.00 á mánuöi.
úausasöluverð kr. 15.00.
Prentun: Blaðaprent h.f.
1 TILEFNI GENGISFELLINGAR
Þá er þaö komið, sem fólk hefur beðið
eftir siðustu dagana: Efnahagsráð-
stafanir rikisstjórnarinnar. Þær eru i þvi
fólgnar að gengi islenzku krónunnar er
lækkað um 10,7% frá þvi sem verið hefur.
Áður en gengisfelling var ákveðin höfðu
langar viðræður farið fram innan rikis-
stjórnarinnar og i stjórnarflokkunum um
efnahagsmálin. í þessum viðræðum lögðu
stjórnarflokkarnir fram tillögur um þrjár
leiðir til úrlausnar efnahagsvandanum.
Ein leiðanna varð ofan á, gengisfelling,
eins og Samtök frjálslyndra og vinstri
manna höfðu lagt til. Vandi Alþýðubanda-
lagsins var þvi fólginn i þvi að gera það
upp við sig hvort það ætti að hafna gengis-
fellingu eða að tefla lifi stjórnarinnar i tvi-
sýnu. Hefði ekki verið gengið að þessum
kröfum væri kannski önnur rikisstjórn á
næsta leyti eða i burðarliðnum og Alþýðu-
bandalagið taldi það óábyrga afstöðu
gagnvart launamönnum i landinu að
freista ekki til þrautar að ná fram stór-
málum i þessu stjórnarsamstarfi fremur
en að láta stjórnina rofna. Enda er það
mála sannast að á þeirri gengisfellingu
sem nú hefur verið gerð og fyrri gengis-
fellingum er grundvallarmunur. Þar er i
rauninni hægt að tala um tvennt algerlega
ólikt: Gengisfellingar viðreisnarstjórnar-
innar voru ævinlega framkvæmdar
þannig að kaupgjaldsvisitalan var um leið
tekin úr sambandi þannig að þær verð-
hækkanir sem af gengislækkun hlutust
komu ekki fram i kaupgreiðslum og þar
með var rýrður kaupmáttur almennra
launatekna. Með gengisfellingum sinum
— sem voru raunar margfalt stærri en sú
sem nú hefur verið ákveðin — var við-
reisnarstjórnin nefnilega að flytja fjár-
muni til innan þjóðfélagsins, frá launa-
mönnunum. Núverandi rikisstjórn er ekki
að neinu sliku: nú er staðið við alla gerða
kjarasamninga og aðgerðir rikisstjórnar-
innar beinast ekki sizt að þvi að verja þá
samninga, sem gerðir hafa verið.
Gengisfelling er engin lausnarráð-
stöfun. Verðbólguvandinn er ekki minni,
heldur meiri, dýrtiðin vex og peningarnir
verða verðminni. Núverandi rikisstjórn
hefur ekki tekizt fremur en fyrri stjórnum
á íslandi að ráða niðurlögum verðbólgu-
draugsins, en núverandi rikisstjórn ætti —
fremur öðrum rikisstjórnum — að hafa
allar forsendur til þess að taka á vanda-
málunum af myndarskap. Það dugar
nefnilega ekki að sprauta sjúklinginn —
efnahagskerfi viðreisnarinnar — sifellt
með sama eiturefninu og gert hefur verið
undanfarin ár og áratug. Nú dugar ekkert
minna en uppskurður á öllu efnahags-
kerfinu. Það verður að gera ráðstafanir til
þess að fjarlægja meinsemdina.
Eftir rétt ár — eða fyrr — verður enn að
gera ráðstafanir, enn verður að leita
lausnar á vanda. Þá dugar ekkert hálfkák,
þá duga engar frestunaraðgerðir, þá
dugar ekkert minna en breyting, róttæk
breyting, sem rýfur vitahringinn.
Þjóðviljinn fagnar ekki gengisfellingu.
En Þjóðviljinn fagnar þvi að aftur-
haldsöflunum i þjóðfélaginu tókst ekki að
knésetja rikisstjórnina. Þeim tókst ekki
að eyðileggja stjórnina og þar með mis-
tókst þessum öflum að eyðileggja útfærslu
landhelginnar með öðrum nauðungar-
samningi, þeim tókst ekki að koma i veg
fyrir að þau ákvæði, sem stjórnarsátt-
málinn hefur að geyma um brottflutning
bandariska hersins, verði framkvæmd.
Þeim tókst ekki að fella gengið miklu
meira en nú hefur verið gert og rjúfa um
leið samhengi verðlags og launa og stuðla
að atvinnuleysi i landinu og landflótta. Sú
tilraun mistókst. Þvi ber að fagna. Jafn-
framt eru gerðar kröfur um ný vinnu-
brögð i efnahagsmálum eins og áður er að
vikið.
-ít /3í-. Scliioa ir
n Rirteii a

þingsjá þjóðviljans
Aðaltilgangurinn er
að tryggja
atvinnuöryggið
— sagði forsœtisráðherra um efnahagsmálin á þingi i gcer.
Skynsamlegasta leiðin sagði Hannibal um gengisfellingu.
Gylfi vildi niðurfœrslu en Jóhann vildi samþykkja
vantraust og rjúfa þing.
Seðlabanki Islands:
Um lækkun stofn-
gengis krónunnar
Umræður um gengisfellinguna
hófust um hálfþrjúleytið í neðri
deild i gærdag. A dagskrá var
frumvarp rikisstjórnarinnar um
tæknileg atriði er snerta gengis-
feilinguna og um að hreyfanleiki
gcngis islen/.ku krónunnar megi
vera 2,25% frá stofngengi i stað
1% áður. Þetta er hreyfanleiki
sem lengi hefur verið heimill i ná-
grannarikjum okkar. Forsætis-
ráðherra mælti fyrir þessu frum-
varpi en jafnframt umræðum um
það var rætt almennt um efna-
hagsráðstafanir rikisstjórnarinn-
ar.
ólafur Jóhannesson forsætis-
ráðherra rakti þann vanda sem
við er að glima samkvæmt áliti
valkostanefndarinnar. Hann
sagði að meginvandinn væri fólg-
inn i þvi að útgjaldaáform stefndu
fram úr framleiðslugetu þjóðar-
búsins og að rekstrargrundvöllur
atvinnuveganna væri ekki nægi-
lega tryggur.
Samstaða var um gengis-
lækkunina innan rikisstjórnar-
innar, en til þess að hún nái
árangri þarf að styðja hana með
aðhaldsstefnu i fjármálum á veg-
um rikis, sveitarfélaga og ein-
staklinga. Það verður að draga úr
þeirri verðbólguhættu sem fylgir
gengisfellingu.
Forsætisráöherra fjallaði siðan
um þær ýmsu leiðir sem val-
kostanefndin hefði lagt til að
farnar yrðu. Meginókostur
gengisfellingar væri að hún gæti
viðhaldið þeim rótgróna verð-
bólguanda sem hér hefur verið.
Hann sagði að þrátt iyrir þetta
næði gengisfellingin þeim mark-
miðum skárst sem stefna bæri að,
ef henni er fylgt eftir með skipu-
legum stuðningsaðgeröum.
Ólafur Jóhannesson skýrði frá
þvi að viðræðum yrði haldið
áfram við verkalýðshreyfinguna
um visitölumálin, en kaupgjalds-
visitalan myndi áfram mæla
hækkanir vegna gengis-
breytingarinnar.
Að lokum lagði forsætisráð-
herra áherzlu á að megintilgang-
ur ráðstafana rikisstjórnarinnar i
efnahagsmálum væri að tryggja
fulla atvinnu i landinu.
Jóhann Hafstein talaði fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Hann kvað
þingflokkinn hafa gert samþykkt
um að lýsa vantrausti á rikis-
stjórnina og að krefjast þingrofs.
Annars voru athugasemdir Jó-
hanns mjög almenns eðlis og vart
til frásagnar.
Þá talaði Lúðvik Jósepsson og
er greint frá ræðu hans á 1. siðu
blaðsins. Siðan talaði Gylfi Þ.
Gislason. Gylfi sagði að niður-
færsluleiðin hefði verið sú skyn-
samlegasta á svipaðan hátt og
stjórn Emils Jónssonar fram-
kvæmdi hana 1959. Hann sagði að
nú hefðu tveir stjórnarflokkanna
heldur betur orðið að skipta um
föt — Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkurinn hefðu
orðið að sporðrenna tillögu
minnsta flokksins.
Ilannibal Valdimarssontók sið-
an til máls. Hann rakti þær leiðir,
sem tillögur voru um,. og sina af-
stöðu til þeirra. Hann kvaðst
verja gengisfellinguna með beztu
samvizku og sagðist mundutaka
afleiðingum hennar hvar sem
væri og hvað sem hver segir. Ég
tek á mig glæpinn — ef það er þá
einhver glæpur, sagði Hannibal.
Hann sagði áð þingflokkur SFV
hefði flutt tillögu um gengislækk-
un innan rikisstjórnarinnar.
Hana hefði flokkurinn talið skyn-
samlegustu leiðina. Þá greindi
hann frá ýmsum ráðstöfunum
sem gerðaryrðu, m.a. að ætlunin
væri að hækka verð á áfengi og
tóbaki.
Siðan tóku til máls Bjarni
Guðnason, Matthias Bjarnason,
Guðlaugur Gislason, Ingólfur
Jónsson og Gunnar Thoroddsen.
Framhald á bls. 23
Bankastjórn Seðlabankans hef-
ur i dag, með samþykki rikis-
stjórnarinnar og að höfðu sam-
ráöi við bankaráð, ákveðið að
taka upp nýtt stofngengi is-
lenzkrar krónu. Samkvæmt hinu
nýja gengi jafngildir hver króna
0.00830471 grammi af skiru gulli,
en það er 10,7% lækkun frá þvi
gengi, sem i gildi hefur verið.
Gengisbreyting sú, sem nú
hefur verið ákveðin, er nauðsyn-
leg til þess að rétta við hag út-
flutningsatvinnuveganna og
draga úr viðskiptahalla við út-
lönd, sem er afleiðing hækkandi
framleiðslukostnaðar og aukinn-
ar 'eftirspurnar innanlands
ánnars vegar, en versnandi afla-
bragða, einkum á þorskveiðum,
hins vegar.
Mikil óvissa er um það, hver
muni verða þróun framleiðslu og
viðskiptajafnaðar á næsta ári.
Vegna þróunar aflabragða
undanfarinna ára er torvelt að
spá um þorskafla á komandi
Benzínið
hækkar
um 2 kr.
lítirinn
I gær var til 1. umræðu á alþingi
i efri deild stjórnarfrumvarp um
að benzin hækkl um 2 kr. literinn
og að þungaskattur og gúmmi-
gjald hækki i sama hlutfalli, að
undanskildum þungaskatti af
benzinbilum, sem verður óbreytt-
ur. Hannibal Valdimarsson mælti
fyrir frumvarpinu i deildinni.
Geir Hallgrimsson var ekki and-
'vigur frumvarpinu sem sliku.
vetrarvertiö, en það eykur á þa
óvissu, sem ætið rikir um tekjur
sjávarútvegins. Jafnframt er erf-
itt að leggja á það dóm á þessu
stigi, hvort takast muni að gera
fullnægjandi ráðstafnanir til að
halda hækkun framleiðslukostn-
aðar i skefjum og koma i veg fyrir
vixlhækkun verðlags og kaup-
gjalds, sem brátt mundu eyða
hagstæðum áhrifum hverra að-
gerða, sem ætlaðar væru til þess
að bæta stöðu atvinnuveganna.
Með tilliti til þessarar efna-
hagslegu óvissu og hinna tiðu
gengis- og verðbreytinga erlend-
is, þykir eðlilegt að stefna nú að
nokkru meiri sveigjanleika i
gengisskráningu en tiðkast hefur
til þessa. Liggur beinast við að
gera þetta með þeim hætti, að
leyfð verði hér á landi sömu frá-
vik kaup- og sölugengis frá stofn-
gengi eins og flestar þjóðir heims
hafa nú tekið upp með leyfi
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,
þ.e.a.s. 2.25% frávik til hvorrar
áttar frá stofngengi. Bankastjórn
Seðlabandkans hefur þvi beint
þeim tilmælum til rikisstjórnar-
innar, að hún beiti sér fyrir laga-
breytingu, er heimili allt að 2,25%
frávik kaup- og sölugengis frá
stofngengi þér á landi.og er þess
’vænzt, að sú lagabreyting geti
náð fram aö ganga, áður en gjald-
eyrisviðskipti hefjast að nýju.
Seðlabankinn hefur tilkynnt
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum um
hið nýja stofngengi og óskað stað-
festingar hans á þvi. Jafnframt
hefur honum verið tilkynnt, af
kaup- og sölugengi muni væntan
lega geta vikið 2,25% frá stofn-
gengi til hvorrar handar.
Vegna lagabreytinga, sem
nauðsynlegar eru vegna hins nýja
gengis, verður lokað fyrir öl
gjaldeyrisviðskipti á morgun
mánudag, en þess er vænzt, a?
viðskipti geti hafizt að nýju t
þriðjudaginn, og verða þá skráf
ný kaup- og sölugengi fyrir ein
stakar gjaldeyristegundir.”