Þjóðviljinn - 29.06.1974, Blaðsíða 9

Laugardagur 29. júni 1974. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Úr leikriti Darios Fos um Chile:
sitt vald án þess einusinni að biða
eftir leyfi frá þinginu.
Eintal höföingjasleikju
(úr millistétt)
I tilefni þess að átta
mánuðir eru liðnir frá því
að alþýðufylkingarstjórn
Allendes var steypt i Chile
birtum við kafla úr eintali
konu „úr miIlistétt eða
efri millistétt" eftir Dario
Fo. Þetta italska leikskáld
þekkja íslendingar best af
gamanmálum, en færri
vita að hann er með hvöss-
ustu pennum ítalíu, höf-
unda hættulegastur talinn.
Leikritið heitir „Þeir hafa myrt
gitar” .
Það er um að gera að kunna að
stjórna með lýðræði, með lögum,
ábyrgð og virðingu. En þegar ein-
hver fer i alvöru að laga til... að
breyta..já en elskan min, mað-
ur getur ekki refsilaust espað
millistéttina... maður verður að
greiða svoleiðis mistök dýru
verði..og hver verður að borga?
Jú, fátækustu greyin, fyrst og
fremst verkamenn og bændur,
sem voru gefnar falskar
vonir. Sem þú hefur blekkt. ÉG?
— jú, reyndar, ég er lika sek. Ég
studdi stjórn hans. Alþýðufylk-
ingin hafði bara 36% atkvæða
vinstrimanna. An minnar aðstoð-
ar hefðu þeir aldrei komist til
valda.
Við áttum um það að velja að:
annaðhvort fá stuðning fasista og
komast i stjórnarandstöðu og
missa þar andlitið.... eða styðja
vinstrimenn og senda sósialista
og kommúnista i stjórn til að þeir
misstu andlitið. Og við kusum
heldur vinstrið, en vorum alveg
reiðubúin til að styðja hægri-
menn... til að kála þeim til
vinstri....
Já, já, ég veit að menn saka
okkur um að hafa verið stillt svo
til að Bandarikin gætu kæft efna-
hagslif Chile. Að við höfum gert
allt sem við gátum til að alþjóð-
legir bankar hættu að lána til okk-
ar rikisfyrirtækja. En við fengum
einnig stórfint samstarf sjálf-
boðaliða frá mörgum öðrum lönd-
um um að lýsa þjóðnýtta kopar-
innisölubann... Frakkland, ttaliu
og Sviþjóð, sem eru lýðræðislegt
land og sósialdemókratiskt. Hver
heldur þvi fram, að það hafi verið
við, sem skipulögðum og studdum
það að flutningakerfið væri lamað
og vinnustöðvun i öðrum greinum
og að við höfum gert það i hunsku
samstarfi við mafiuna?
Jæja þá, svona blygðunarlaus-
um og ærumeiðandi ásökunum
getum við barasta svarað með
þvi... að þær eru sannar. Hvað
annað gátum við sosem gert!
Verkamennirnir höfðu tekið þetta
tal um þjóðnýtingu og félagslega
stjórn alltof bókstaflega, og
fjandinn hafi það, það er ekki all-
ur iðnaður eins.
Það eru til fyrirtæki sem menn
cigabeinlinis að þjóðnýta, þvi að
þau gefa engan arð, af þvi að þau
eru að fara á hausinn, og þá geta
menn og eiga reyndar að skella
þeim yfir á rikið og láta rikið
borga þrefalt verð fyrir. En það
eru lika til iðnfyrirtæki sem skila
miklum arði. OG ÞA EIGA
MENN AÐ LÁTA ÞAU í FRIÐI.
Þau eru okkar eign og stundum
eru þau þar að auki i bandariskri
einkaeign. Þessir snarvitlausu
verkamenn byrjuðu að taka þau á
Og svona var þetta með bænd-
urna lika. Þurftu þeir þetta land?
Þeir leituðu upp land sem ekki
var ræktað og bara slógu eign
sinni á það. Það voru stofnuð
samvinnufélög... rauður fáni... og
búms, þeir ráku hann i jörðu nið-
ur... og svo áttu þeir hana.
Með svona aðferð sem var eins
og að drekka vatn, tóku þeir
meira að segja eignarnámi veiði-
lendu og golfvöll. Þetta er nú bara
hneyksli.
Stjórnin haföi ekki um margt að
velja: annaðhvort að viðurkenna
þetta eignanám eða ráðast gegn
þúsundum, já meira að segja
hundruð þúsunda svona óláta-
belgja, þessum tritilóðu verka-
mönnum og bændum.
Þetta hefur verið skelfilegt, all-
ar þessar rauðu tuskur á siðustu
árum. Dumbrauðar, ljósrauðar,
blóðrauðar, úr lérefti, hör, bóm-
ull, flaueli, gervisilki, silki, nælon,
terylene. 1 staðinn fyrir kaup-
mála, i staðinn fyrir samninga
sem gerðir eru eftir lögum og
rétti... rauður fáni... svona einfalt
er það, eða hvað? Og burt með
skriffinnskuna...
Og hvað á þá að koma i stað-
inn? Stjórnleysið eða hvað?
Ef maður gekk út i úthverfin,
þá var hægt að sjá á hverjum degi
að hver verksmiðja var með sinn
litla rauða fána. Ég sá meira að
segja að það var rauður fáni upp
á kirkju i hreysahverfi i Santiago.
Herra minn trúr. Menn ganga
alltof langt þegar þeir byrja að
ganga of langt. Og þar að auki
vita menn að rautt fæðir af sér
rautt, og i þetta skipti þýddi það
hið rauða blóð.
Þvi herforingjarnir fara ekki
Framhald á bls. 13
Hægrisveiflan og viö
gmgmgm
laugardags
pSspp
A UNDANFÖRNUM mánuðum
hefur mikið verið skrafað um
valt stjórnmálaástand á Vestur-
löndum. Stjórnir hafa hrunið
unnvörpum og satt best að segja
var okkar vinstristjórn lang-
lifasta stjórn hér um slóðir,
kannski að stjórn Lúxembúrg
undanskilinni (gott ef hún er
ekki fallin nú). Þarna kemur
margt til greina eins og menn
vita. I Portúgal voru menn
orðnir svo leiðir á þeim fasisma,
sem islenskir Natóvinir hafa
aldrei haft áhyggjur af, að jafn-
vel herstjórarnir gerðu upp-
reisn gegn honum. I Banda-
rikujunum týndust ráðherrarnir
einn og einn út um bakdyr Hvita
hússins vegna meinsæra, mútu-
þægni og innbrota, og Nixon
væri farinn sömu leið ef hann
hefði ekki Kissinger á fljúgandi
teppi til að beina athyglinni i
aðrar áttir.
EN ÞETTA ERU sérstök tilvik.
Hin almennu einkenni eru póli-
tiskt istöðuleysi og þreyta og
mikil verðbólga.
Hver er ástæðan?
Velferðarþjóðfélag nýkapital-
ismans hefur getað státað af all-
miklum hagvexti og lifskjara-
bótum, sem hafa náð til all-
stórra hópa i samfélaginu. En
nú vakna menn upp við þann
vonda draum, að þessi velferð
hefur að miklu leyti verið rekin
með gúmitékkum. Hún hefur
byggt á þvi, að hægt var að fá
ódýr hráefni og ódýra orku frá
þriðja heiminum, sem hefur
verið arðrændur óspart með
svokölluðum versnandi
viðskiptakjörum. Hún hefur
byggt á þvi, að kapitalisminn
hefur framið hrikaleg afbrot
gegn náttúru landanna, um-
hverfi mannsins, og ekki þurft
að leggja i kostnað að ráði til að
bæta það tjón. Hún hefur byggt
á þvi, að hægt hefur verið að fá
ódýrt vinnuafl i erfiðustu,
óþrifalegustu og verst launuðu
verkin. 1 iðnrikjum Vestur-
Evrópu haf miljónir verka-
manna verið sóttar til snauðra
héraða Suður-Evrópu og
Norður-Afriku, án þess að þurft
hafi að kosta til þeirra nema
hluta af þvi sem verkafólk iðn-
rikjanna sjálfra hefur tryggt sér
i launum, réttindum og þó
einkum húsnæði og félagslegri
þjónustu. t Bandarikjunum hafa
Mexíkanar, Púertórikanir og
blökkumenn að sunnan gegnt
svipuðu hlutverki. Ekkert
þessara undirstaðna velferðar
hins vestræna „meðalborgara”
fær staðist til lengdar. Þeir sem
arðrændir eru, rétta úr kútnum
— með þeim afleiðingum að
hráefni og orka hækka i verði og
erlent verkafólk sækir á i kjara-
baráttu.
OG MEÐALBORGARINN, all-
mikil! hluti hins stóra meðal-
kjarahóps, hann skelfist við.
Hann óttast um sina privat-
neyslu og er þannig uppalinn af
söluherferðum einkagróðans,
að hann sér ekki út fyrir hana.
Og eins og áður hefur gerst, þá
leitar hann gjarna i pólitiskri
skammsýni og óvissu að at-
hvarfi hjá einhverjum, sem
lofar öryggi og finnur handa
honum sökudólga til að skella
skuldinni á. Fasismi, hálffas-
ismi, ómenguð hægristefna og
lýðskrum riða húsum eins og
fjörugustu draugar. Nýfasistar
á Italiu tútna út og henda
sprengjum á fundi andstæðinga
sinna. Natóherstjórar rifja upp
áætlanir bandarisku leyniþjón-
ustunnar, CIA, um það hvernig
kippa megi lýðræðislegum leik-
reglum úr sambandi þegar þær
verða óþægilegar i meðförum,
— eins og gert var i Grikklandi.
1 Danmörk verður kjaftfor
skattsvikameistari að eins-
konar þjóðhetju, Tarsan i beyki-
skógi, og ýmsir gera sig liklega
til að fara i föt hans allt um
kring. Þar og viðar tala
borgaralegir foringjar sig hása
um niðurskurð og þá auðvitað á
samneyslu þegnanna, á aðstoð
við börn, sjúka og aldraða. Um
leið og fuglar eins og Hartling i
þeirri sömu Danmörku tryggja
rækilega gróða af fasteignasölu
og kippa húsaleiguráðgjöf úr
sambandi. Rammt afurhald
hyggur gott til glóðarinnar i
Frakklandi, þegar glaðbeittum
teknókrata, Giscard d’Estaing,
hefur með loðnum fyrirheitum
tekist að koma i veg fyrir
alþýðufylkingarstjórn — með
naumindum þó. Og svo mætti
lengi telja. Verðbólga er ekki
sérislenskt fyrirbæri, „hægri-
sveifla” ekki heldur — með til-
heyrandi áformum um niður-
skurð á kostnað alþýðu.
ANNAR ÞATTUR þessa máls
er sá, að æ stærri hópar alþýðu-
fólks snúa sér frá þeim hikandi,
tvistigandi, og ráðvilltu i miðju
stjórnmálanna. Og til þeirra
sem bjóða upp á annan valkost,
önnur úrræði en hin kapitalisku.
Þetta sýnir aukið samstarf og
efling flokka til vinstri við
hefðbundna krata i Noregi og
Danmörku. Þetta sýnir nýlegur
kosningasigur hins rauða liðs á
italiu. Þetta sýnir frábæran
árangur alþýðufylkingarinnar
frönsku i mai. 1 þessum hreyf-
ingum finna menn skýrari svör,
fyrirheit um breytt lifskjör, sem
þá eru ekki einungis metin i ein-
ingum persónuneyslu, heldur
eru gædd nýju inntaki. Visi leið
út úr frumskógasiðferði kapital-
iskrar samkeppni til samstöðu
og samhjálpar vinnandi fólks.
Og menn leita þar einnig að
baráttufélögum i átökum um
þau réttindi mannsins, sem
hægrisveiflan ógnar.
Hér og nú heitir þetta
baráttufélag Alþýðubandalag.
Vist viljum við mörg, að svör
þess séu skýrari, leiðsögn þess
ákveðanari, starf þess mark-
sæknara. En það erblátt áfram
okkar vettvangur, aðeins á
honum verður staðið i sókn og
vörn. Og glevmum heldur ekki
þeirri sjálfsgagnrýni, að þessi
vörn og þessi sókn er undir
okkur komin, hverju og einu.
Arni Bergmann