Þjóðviljinn - 27.04.1975, Blaðsíða 3

Sunnudagur 27. apríl 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 3
Keramik eftir Sigrúnu GuOjónsdóttur á sýningu Listiðnar
ÚTLIT OG NOTAGILDI
NYTJALIST
NÍELS HAFSTEIN
SKRIFAR
UM MYNDLIST
heitið fyrir bestu lausnina, en
fyrirtækið áskilur sér állan rétt
á hugmyndunum, getur notað
hana án nokkurrar greiðslu.Hug
v myndin er ekki virt á krónu, en
fyrirtækið býður vinningshafa
uppá kaffi og tertu i sárabætur.
Það hlýtur að vera krafa höf-
undarréttarhafa að sett verði
lög hér að lútandi hið fyrsta,
og/eða alþjóðasáttmáli um höf-
undarrétt verði innan skamms
tima undirskrifaður af hlutað-
eigandi aðiljum.
Þeir sem auglýsa vöru sina
eða þjónustu geta auðveldlega, i
mætti fjármuna sinna, þvingað
fram óheppilegar málalyktib og
orðið jákvæðri þróun til tjóns,
t.d. eitthvað á þessa leið: Um-
boðsmaður fyrirtækis kemur á
auglýsingastofu og hefur með-
ferðis timarit.
— Svona vil ég hafa þetta,
segir hann og bendir á einhverja
auglýsinguna.
— Þvi miður svarar teiknar-
inn, við notum ekki hugmyndir
annarra.
— Hverju skiptir það, segir
hinn, auglýsingin er fyrir inn-
lendan markað.
— Það er aukaatriði, svarar
teiknarinn, við reynum að full-
megum við eiga von á smækk-
uðum kolaeldavélum, skilvind-
um og handsnúnum saumavél-
um. Og um aldamótin 2000 verð-
ur hægt að fá smækkaðar ryk-
sugur og hrærivélar! En von-
andi getur þetta mikla hagleiks-
fólk fengið eitthvað raunhæfara
upp i hendurnar sér til dundurs
eða framfærslu i sámvinnu við
hönnuði eða fyrirtæki.
t langan tima lá ýtarleg grein-
argerð um hönnunarmál hjá
Iðnþróunarráði og siðar Iðnað-
armálastofnuninni. 1 þessari
greinargerð eru framsettar
hugmyndir um eflingu listiðn-
aðar og iðnhönnunar, gerðar af
listiðnaðarfólki. Væri æskilegt
ef þessum aðiljum gæfist timi
frá önnum sinum til að birta
undirtektirnar við erindinu.
LISTIÐN hefur lagt á það sér-
staka áherslu að sem fyrst verði
sett á laggirnar Listiðnaðar-
miðstöð, þar sem sjónarmið og
hugmyndir verði rædd. og þekk-
ingu og reynslu miðlað þeim
sem vildu. En til viðbótar þessu
þarf að starfrækja sérstakt ráö
sem hefði yfirsýn og eftirlit meö
innflutningi iðnvarnings og list-
Á síðastliðnu ári var stofnað i
Rvík. félagið LISTIÐN, sam-
band þeirra sem fást við iðn-
hönnun, arkitektur og listiðnað.
Tilgangur félagsins er að vinna
að bættu listmati og fram-
leiðsluháttum, einnig að stuðla
að kynningu islensks listiðnaðar
með sýningum, útgáfustarfsemi
og fræðslu og að gæta hagsmuna
þeirra sem starfa að islenskum
listiðnaði. Meðal félagsmanna
eru vefarar, ljósmyndarar,
gullsmiðir, arkitektar, leir-
munasmiðir, textilhönnuðir,
teiknarar og iðnhönnuðir (hús-
gagnaarkitektar m.a.). Allir
þessir starfshópar eru velvirkir
og starfandi að bættu útliti
nytjalistar, og hafa nú i nafni fé-
lags sins sett upp sýningu á
verkum fimm félagsmanna i
húsakynnum Heimilisiðnaðar-
nú rikir meðal handverks-
manna og hönnuða, og er gleði-
efni þeim sem fylgst hafa með
þróunarferli islensks iðnvarn-
ings undanfarin ár og ára-
tugi. Smekkleysan og smá-
munasemin þokar jafnt og þétt
fyrir markvissri sókn listafólks-
insj afkáraskapurinn i fram-
leiðslunni verður að vikja. Enn-
þá er þó skilningstregða ráða-
manna framleiðslufyrirtækja
nokkurhindrun þeim sem vinna
að betri gæðum og samræmingu
efnis og útlits. Á sama tima
og sérmenntað fólk setur
upp verkstæði með ærnum til-
kostnaði og fyrirhöfn þar sem
úrvalsvara er unnin af alúð, þá
setja fjárplógsmenn metnað
sinn i það að fjöldaframleiða
hluti sem standast á engan hátt
lágmarkskröfur um útlitsfegurð
vlðustu merkingu, glæða hlutina
lifsmagni sem trónir ofar úr-
kynjun og afdalamennsku mis-
skilinnar „sparsemi”.
Það hefur lengi verið opinbert
leyndarmál hérlendis að inn-
flutt fagtimarit og auglýsinga-
blöð eru kveikjan að framleiðslu
sumra fyrirtækja, lögverndaðar
hugmyndir erlendra hönnuða
eru stældar og skrumskældar,
hin útvatnaða niðurstaða er svo
almenningi föl I allri sinni dýrð:
Nýjasta nýtt! Formbylting!
Hvergi meira úrval!
Fyrir nokkrum árum kom
hingað til tslands höfundur
PIRA (hillur o.fl.) til þess að fá
leiðréttingu mála sinna. ís-
lenskur framleiðandi var grun-
aður um að hafa tekið hug-
myndir hans i óleyfi, og gert að
sinum. En dæmin um bessaleyf-
Sýnishorn af óæskilegum innflutningi
félagsins i Hafnarstræti. Þátt-
takendur á sýningunni eru Ása
Olafsdóttir vefari, Baldvin
Björnsson, teiknari, Jens Guð-
jónsson gullsmiður, Pétur Berg-
holt Lúthersson húsgagnaarki-
tekt og Sigrún Guðjónsdóttir
listhönnuður. Sýningin er sú
fyrsta af hálfu félagsins, en aðr-
ar munu fylgja i kjölfar hennar.
Þetta framtak LISTIÐNAR er
vottur um þá miklu grósku sem
°g Lyggjast á engri hefð; eru
hlutir þessir gerðir af misskiln-
ingi, runnir frá óskhyggju
manna um sérislenskan stil,
einhverskonar þjóðarrembingi.
Það er eins og viðkomandi ráða-
menn geti alls ekki skilð hversu
sérmenntað fólk er lyrirtækjum
þeirra mikill búhnykkur. Hin
samansafnaða reynsla aldanna
er innifalin i lærdómi listiðnað-
armanna. hæfustu menn hafa
kennt þeim handbrögðin og
tengs) þeirra við myndlistina. i
in eru fleiri. Fred Flintston og
frú troða upp i sjónvarpsauglýs-
ingum, MAD ligúrur eru dagleg
sjón, smávægilega frábrugðnar
fyrirmyndinni. Svona vinnu-
brögð eru ekki virðingarverð.
En aðrar aðferðir eru þó vin-
sælli til að lá ódýrar hugmynd-
ir: Framleiðandi efnir til sam-
keppni um tiltekin munstur eða
annað. og höfðar þá einkum til
almennings (vegna þess að al-
ménningur cr illa upplýstur um
þessi uiál) og verðlaunum er
tJr sýningarbás Péturs B. Lútherssonar á sýningunni „tslensk nytja-
list”
nægja óskum viðskiptavina
okkar með eigin hugmyndum.
— En ég vil hafa þetta svona!
— Það má kannski vinna eitt-
hvað útfrá þessari auglýsingu,
en þó þannig að útkoman verði
önnur?
— Nei, kemur ekki til greina!
Ef þið gerið þetta. ekki, þá sný
ég mér til annars teiknara!
(o.s.frv.).
Fatalramleiðendur hala upp-
götvað sérdeilis hnýsilega
„gullnámu” þar sem er Þjóð-
minjasafnið. Þangað gera þeir
ferðir sínar með ljósmyndavél-
ina og blýantinn, taka trausta-
taki fornar munsturgerðir o.fl.
og skella þeim á varning sinn.
Einstaka maður fer samt pent
að þessu og vinnur hugmyndirn-
ar þannig að þær verði ekki eins
og tagl á nauti í endanlegri gerð;
þeir laga munstrin að fatasnið-
inu svo sæmilegur heildarsvipur
fæst. En hinir sem yfirtaka for-
tiðina hráa og dengja henni á
framleiðslu sina hlaupa utan
vegar og enda að lokum i ein-
hverju dikinu. Það er átakan-
legt þegar ..þjóðlegheitin” i iðn-
aðinum komast á þetta stigið.
Hér má i framhjáhlaupi nefna
eldrimannaiðjuna, þessa undar-
legu framleiðslu á smækkuðum
búshlutum sem eiga að gefa túr-
hestum rómantiska mynd af
sæluriki þrældómsins hér áður
lyrr: strokkum. trogum. hrif-
um. orfum. öskum og þ.h. Er
þetta siðbúin POPPIist? Næst
muna. og flokkaði eftir gæðum.
þ.e. vörur undir ákveðnu gæða-
mati fengju ekki landvistar-
leyfi! Þetta eru að sjálfsögðu
hömlur á viðskiptafrelsi, sem
leysast í samræmi við tolla-
bandalög og millirikjasamn-
inga, en þær hömlur munu án
efa orka til góðs.
Margt nrerkilegt hefur verið
gert list og listiðnaði til eflingar,
er þar sérstaklega eftirtektar-
vert framtak Ragnars Kjart-
anssonar sem stofnsetti GLIT
óg rak sem verkstæði um árabil.
Var haft á orði að þar væri upp-
eldisstöð handverksfólks og
listamanna, tilraunastofa og
formsmiðja. Hefur árangur
þeirra sem þar störfuðu verið
mikill hvati siðar i islenskum
listiðnaði t.d. Siöar varð Mynd-
lista- og handiðaskólinn höfuð-
vigi listiðnaðarins og útskrifar
hann stóran hóp af úrvalsfólki
árlega. ungufólki sem með kunn-
áttu sinni mun væntanlega
verða góður liðsauki i barátt-
unni fyrir fegurri smekk og
bættu listmati.
Sýning sú sem LISTIÐN
stendur að i Hafnarstræti er að
hluta til árangur af starfi fvrr-
greindra brautryðjenda og upp-
alenda i listiðnaðarmálum. Sýn-
ingin er mjög athyglisverð.
hlutirnir eru fyrsta flokks og
uppsetníng þeirra ágæt. það
sem aðfinnsluvert er heyrir
undir smekksatriði og verður
Framhald á 22. siðu.