Þjóðviljinn - 27.04.1975, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. apríl 1975.
Ungt fólk i Bandarikjunum
var i uppreisnarhug á siðasta
áratug. bað barðist fyrir lýð-
| ræði i skólum sinum, rétti
| minnihlutahópa, bættum hlut
hins arðrænda þriðja heims og
fyrst og siðast gegn striðinu i
Vietnam. Hinir róttæku hópar
I voru margir og misjafnir, en
| þeir voru virkir og vaxandi.
Eftir uppreisnina
En nálægt þvi að okkar ára-
j tugur byrji fjarar róttækni út i
sþvi landi. úthaldið skorti: bylt-
I ingin virtist svo nálægt i róman-
| tiskri hrifningu augnabliksins,
í og þegar hún ekki kom, spá-
: dómurinn ekki rættist, þá urðu
ivonbrigðin mikil og fylkingar
iriðluðust. beir vinstri hópar,
ísem áfram lifðu, urðu hver um
^sig einstrengingslegri og
I kreddubundnari og eyddu kröft-
;um i ónytjukarp. (bess má
; reyndar geta, að útsendarar al-
Eurofest 75. Einmitt um þessa
helgi eru menn frá undirbún-
ingsnefnd hér i bæ að kynna há-
tiðina með ræðum og músik.
Eurofest 75 á vonandi marga
aðstandendur, sem ganga fram
i beim ..hreina tilgangi” sem er
sagður öðru hugarfari betra. En
Eurofest-75 er einnig partur i
krossferð hins fræga banda-
riska predikara Billy Grahams.
Og þar með eru menn komnir að
allmiklum vanda: tengslum
trúarlifs við þjóðfélagslegan
veruleika. Billy Graham er
frægastur þeirra manna sem
fyrr og siðar hefur verið sakað-
ur um að beina trúarlegum boð-
skap inn á brautir harðsoðinnar
verslunarhyggju og pólitiskrar
ihaldssemi.
Mönnum til fróðleiks skal hér
sagt nokkuð frá biliuherferð i
Bandarikjunum, sem Billy Gra-
ham var einn helstur hvata-
maður að. Hún fór fram 1973 og
hét reyndar Key 1973.
SELJA
KRIST
rikislögreglunnar, FBI, i
vinstrisamtökum, eru oftast
látnir vera firnamiklir kreddu-
menn sem gera sitt besta til að
einangra viðkomandi samtök).
All-mikill hluti þeirra, sem
róttækir voru, héldu áfram að
vera vantrúaðir á hinn banda-
riska draum, á gleði hinnar
miklu neyslu efnalegra gæða.
En þeir beindu leit sinni að nýju
samfélagi utan við samkeppnis-
móral, að nýju bræðralagi (sem
sumpart hafði tekist að skapa i
vinstrihreyfingunum) i auknum
mæli að dulfræðum, hugleiðslu,
austrænni visku (sem Kant bað
guð sinn að forða sér frá).
\ Tækni til stækkunar meðvitund,
; Guðlegt ljós frá Maharaj Ji (150
; stassjónir i Bandarikjunum),
kosmisk upplýsing kennd við
Gúrdief, japanskur zenbúdd-
jismi, hundrað jógaskólar, An-
; anda Marga, Arica, Meher
Baba, súfismi, sem er múham-
j eðsk dulhyggjuhefð, allt þetta
j og margt fleira reið húsum. Og
j eins og við mátti búast var ekki
jmiklu trausti eða vináttu fyrir
j að fara meðal áhangenda hinna
;ýmsu skóla. beir sem trúa á
junglinginn helga, Maharaj Ji,
j segja að i öðrum skólum „leiði
jblindur blindan”. beir sem
|stúdera Zan kalla Arica ,,and-
legan fasisma” og þar fram eft-
jir götum. Hvorki pólitiskir
kredduhópar né heldur kirkjur
jKrists hafa einkarétt á illri inn-
jbyrðis sambúð.
Manni skilst á ýmsu, að hefð-
Ibundnir kristnir trúflokkar hafi
að ýmsu leyti talið sig verða út
^ undan i þvi að „fylla upp i tóma-
firúmið” (Billy Graham) sem
jþær telja að hafi myndast með
jvonbrigðum yngra fólks með
jneyslugleði kapitalismans ann-
j arsvegar og með róttæka póli-
já tiska tilraunastarfsemi hins-
ÉH vegar. Og eins og vænta mátti
j hafa þeir reynt eftir föngum að
beina sálum til sin. Ekkert er i
j sjálfu sér eðlilegra. Við erum á
þetta minntir með upplýsinga-
miðum sem berast inn um dyrn-
ar um væntanlega kristna boð-
unarhátið fyrir ungt fólk, sem
fram á að fara i Belgiu i sumar,
Heilagur andi
er sölustjóri
Billy Graham er einskonar
andlegur afkomandi predikar-
ans Billy Sundays, serri uppi var
snemma á öldinni og bórbergur
bórðarson gefur eftirminnilega
lýsingu á i Bréfi til Láru. beir
báðir telja að það sé eitt og hið
sama starf að bjarga sálum og
að bjarga þjóðfélaginu frá þeim
sem gera uppreisn gegn þvi,
vilja breyta þvi. Aðalmunurinn
er sá, að Billy Graham notar
nútima markaðsaðferðir til að
ná sinu marki.
Um það bil sem Key-73 var að
fara af stað birti timarit Billy
Grahams, Decision, svofelldan
samanburð á guðsriki við:
„griðarm ikla nútimasam-
steypu, sem hefur það hlutverk
og tilgang að framleiða Fagnað-
arerindi kærleikans. Guð, okkar
himneski faðir, er Eigandinn og
Forsetinn. Herrann Jesús Krist-
ur er Aðaiframkvæmdastjóri og
Heilagur andi sér um söluna...
Guðs riki getur ekki verið virkt
með þeim hætti sem skyldi,
nema að þið, menn og konur,
komið með einhverjar pantanir
og viðskiptavini. Við erum með
bcstu vöruna á markaönum.
Ekkert getur kastað rýrð á
hana”.
Sé Kristur innan ramma þess-
ara hugtaka framkvæmdastjór-
inn i kompaniinu, þá eru Gra-
ham og hans menn auglýsinga-
stjórar og blaðafulltrúar, sem
hafa það verk að vinna að finna
upp á einverju verulega krass-
andi.
Ávarp til stórlaxa
beim tókst með diplómatfskri
tilvisun til harðnandi sam-
keppni af hálfu jesúhippa,
tungutalenda og austrænna dul-
fræðiskóla, að safna um 150 ó-
likum evangeliskum kirkjum og
samtökum undir einn hatt
þeirrar nauðsynjar að hressa
upp á sameiginlega meðlima-
tölu. bessir aöilar voru rukkaðir
um ca 150 þúsund dollara i
rekstrarkostnað, en 2—5 miljón-
um dollara átti að safna frá
Billy Graham talar á „Heiðrið Amerlku” deginum I Washington.
Billy er sagður mikill ræðuskörungur og kunna vel aö leika á áhorf-
endur, sem hann stefnir gjarna saman á stórum leikvöngum. Dæmi
um þaö hvernig athyglinni er haldið — meö smávegis sexúalfiðr-
ingi: „Salómon átti 700 konur og 300 hjákonur. Sá svamlaði nú I
sexi!” („Boy did he have sex”). — Astæðan til að Graham minnti á
þessa bibliusögu var sú, aö enda þótt Salómon heföi átt allt þetta
kvenfólk hefði hann samt ekki getað fundið til neinnar fullnægju!
einkaaðilum. Söfnunarstjórinn
komst svo að orði að „það er nú
ekki hægt að segja, að við vilj-
um ekki fimm og tiu dollara
framlögin en við beinum ávarpi
okkar einkum til þeirra sem
gefa milli tiu og hundrað þús-
und. Einhver mun sjálfsagt fara
upp i 200 þúsund dollara”. Ekki
gleymdist að minna auðjöfrana,
sem mest var von i, á það, að
gjafir til krossferðarinnar væru
undanþegnar skatti. Graham og
hans lið eru praktiskir menn:
sláið tvær flugur i einu höggi,
hækkið gengi ykkar i himnariki
með skattaafslætti á jörðu niðri.
Fjölmiðlun
Miljónir fóru fyrst og fremst i
fjölmiðla. Krossferðin fór af
stað með hálftima, sem kallað
var „Trú i verki” og sýnd var i
667 sjónvarpsstöðum um öll
Bandarikin. bar var klippt
saman falleg börn, nýleg músik
og vitnanir nýkristinna manna.
Allt var mjög vandlega út reikn-
að: hálftimi er betri en klukku-
timi, sögðu framleiðendurnir,
vegna þess, að það er auðveld-
ara að koma hálftima pró-
grammi fyrir á góðum sjón-
varpstima, minni hætta á að
menn verði leiðir og svissi yfir á
næsta prógramm. Myndin var
hönnuð fyrir fólk á aldrinum
18—45 ára, með sérstakri á-
herslu á 25—35 ára aldur. betta
er fólk sem „er að reyna að lifa
marktæku lifi i miðri krossgátu
tæknivæðingar, hárra skatta,
eiturlyfja, kynþáttavanda-
mála, glæpa, ofhlaðinna skóla...
bað vill einhver svör um guð
sem gæti gefið vonsvikalifi þess
merkingu”.
bessu fylgdu og heim -
sendingarspjöld, leiðarvisar i
einkasamtölum, kærleikur til
sölu (bæklingar, merki), piaköt,
leiðbeiningar um það hvernig
vitni Krists eigi að horfa i sjón-
varpsvél, niðursoðnar greinar
til að reyna að koma inn i stað-
arblöð með „persónulegum
breytingum” sem miðaðar eru
við aðstæður á hverjum stað og
firnamargt annað sem tilheyrir
venjulegri bandariskri auglýs-
ingaherferð.
Andmæli
í timaritinu Ramparts, en
þaðan eru upplýsingar um Key
sunnudags
[pÖSÖDDD
73 fengnar, er reyndar ekki að-
eins vikið að þeim markaðsað-
ferðum sem viðhafðar eru til að
„selja Jesús”. bar er og vitnað
til ýmissa trúarsamtaka sem
gagnrýndu sjálfan boðskap
Key-73, sem miðaði mjög við
það að „draga sig i hlé, snúa
baki við samfélaginu vegna
þess að allt er svo illt og spillt að
ekki verður annað gert en að
biða eftir að Jesús komi og bindi
enda á þetta allt” eins og Pet-
ers, einn af oddvitum presbý-
tera segir. Ráð presbýtera
kvaðst einmitt „hafa miklar á-
hyggjur af þvi að Key-73 setti
jafnaðarmerki milli þarfa
kirkjunnar og þarfa rikisins” (i
þeim skilningi liklega að það
komi sér 'best fyrir rikið að
menn snúi baki við samfélags-
legum vanda og fáist við trú
— hreina og rétta). Sameinaðar
heimatrúboðskirkjur vildu ekki
vera með i Key-73 vegna þess að
„prédikun sem kallar þjóð vora
til iðrunar getur ekki hundsað
hin skelfilegu vandamál striðs,
félagslegs misréttis, fátæktar
og umkomuleysis, né heldur
þaggað niður i dómsorði yfir
þeim öflum sem þessu valda....
Ennfremur höfum við áhyggjur
af þvi, hve mjög Key-73 leitar
eftir stuðningi og samþykki af
hálfu þeirra afla sem kalla ætti
til ábyrgðar”.
Valdið
bessir aðilar eiga þá ekki sist
við það greinilega og ástrika
samband sem rikti á milli Key-
73 og valdsins, og persónujerð-
ist i frægum vinskap þeirra
Billy Grahams og Nixons. beir
svo að segja bergmáluðu við-
horf hvers annars i mörgum
ræðum, þar sem „faraldur
glæpa, sundrungar og uppreisn-
ar” var útskýrður með þvi, að
áhrif kirkna og fjölskyldu færu
minnkandi. Báðir sameinuðust
um þann skilning, að trú gæti
aðeins verið virki fyrir hug-
myndafræði kerfisins. Eða eins
og Graham sagði i skilgreiningu
á innihaldi krossferðar sinnar:
„Sumir telja predikarann fyrst
og fremst félagslegan umbóta-
mann. En það geri ég ekki.
Predikari er boðari guðs náðar
og kærleika og nauðsynjar iðr-
unar og trúar”.
Ein-
angrunarstefna
bótt undarlegt megi virðast,
geta menn fundið nokkrar hlið-
stæður við andúð Billy Gra-
hams á félagslegri virkni i
Krists nafni (andúð sem i raun
er hlaðin afturhaldssamri póli-
tiskri þýðingu) við ýmisleg skrif
Kirkjuritsins islenska. Leik-
maður sem i þvi blaðar þykist
þar finna sérkennilegan ein-
angrunartón, hvort sem beðið er
um magnaðri helgisiði og seri-
moniur (sr. Gunnar Kristjáns-
son), kvartað um marxiska
félagsmálastrauma (sr.
Guðmundur Óli Ólafsson) eða
boðaður katastrófalismi (þvi
meiri mannleg angist þeim mun
sterkari trúarreynsla) i annars
mjög djarfri og magnaðri á-
drepugrein Heimis Steinssonar
um spiritisma, sem reyndar
hlifir alls ekki kirkjunni sjálfri
sem heldur sjálfumglaðri stofn-
un. En það skal tekið fram, að
skrif þessi sýnast frl við brask-
aranáttúru tiltölulega gagnsætt
pólitiskt undirferli manna á
borð við Billy Graham. Frekar
ber i þessum skrifum á ein-
hverskonar útvaldrahyggju,
sem fylgir gjarna „réttri og
hreinni trú”. Bæði I þvi lofi um
örvæntinguna, tómhyggjuna,
sem Heimir Steinsson telur að
öðru fremur stefni mönnum til
samfélags við guð og i þeirri af-
stöðu ritstjórans, sem ekki get-
ur einu sinni sætt sig við „hlut-
leysi gagnvart Kristi” — i heimi
þar sem obbinn af fólkinu hefur
enga raunverulega möguleika,
(vegna þess hvernig og hvar
það er uppalið) að gera sér
minnstu grein fyrir ágæti eða á-
virðingum þess Krists sem þeir
Kirkjuritsmenn hafa fundið.
Framhald á 22. siðu.