Þjóðviljinn - 20.12.1975, Blaðsíða 10

lOStÐA — ÞJÓDVILJINNl Laugardagur 20. desember 1975.
Að berjast við skuggann frá 1961
Rætt við Sigurð um meðferð Seyðisfjarðarmálsins fyrir öryggisráðinu
Sigurður Blöndal á fundi i 4. nefnd ailsherjarþingsins, en sú nefnd
fjallaði m.a. um Timor-máliö.
— Það var skugginn frá 1961
sem bretinn reyndi að skjóta sér
á bak við, sagði Sigurður
Biöndal í viðtaii við Þjóðviljann
i gær, nýkominn heim frá alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna i New York. Þinginu lauk á
miðvikudag, en það hefur verið
kallað eitt róstusamasta þing-
hald samtakanna, siðan á
kaldastriðsárunum.
Sigurður sagði um meðferð
landhelgismálsins i öryggisráð-
inu:
— Það var samið um það fyr-
irfram að málflutningur færi
fram á mánudag, en ekkert hef-
ur verið ákveðið um framhald
málsins fyrir ráðinu. Það má
segja að það sé opið og alltaf sé
unnt að senda inn upplýsingar,
greinargerðir og yfirlýsingar,
eftir þvi sem ástæða kann að
þykja til. Annars hefði meðferð
málsins þarna i heild þau áhrif á
mig að bretinn hefði Haag-dóm-
stólinn á bak við sig og úrskurð
hans frá 1974, en sá úrskurður
var eingöngu kveðinn upp vegna
samningsins frá 1961. Við vor-
um þarna greinilega að berjast
við skuggann frá 1961 frekar en
breska héimsveldið 1975.
Spurningin i þessu máli er
einkum sú hvort það er yfirleitt
hægt i málflutningi fyrir
öryggisráðinu að halda Seyðis-
fjarðarmálinu aðskildu frá
landhelgismálinu i heild. Jafn-
vel þó að okkar fulltrúar hefðu
reynt slikt hefðu bretarnir dreg-
ið málið i heild inn i myndina og
þá er fljótlega komið að
Haag-dóm stóln um , sem
öryggisráðinu ber að afhenda
svokölluð lagaleg ágreinings-
mál.
Annars er það min persónul.
skoðun, eftir að hafa fylgst með
gangi mála vestra, að þarna
hljóti að hafa verið valin skökk
röð á aðgerðum og að óeðlilegt
geti verið að skjóta sliku máli
fyrir öryggisráðið en hafa eftir
sem áður sendiherra i landinu
sem gerir innrásina. Þegar
indónesar gerðu innrás á Aust-
ur-Timor slitu portúgalar þegar
i stað stjórnmálasambandi við
Indónesiu og lögðu málið jafn-
framt fyrir öryggisráðið. Þess
háttar málatilbúnaður kemur
málinu á dagskrá með skarpari
hætti en ein kæra getur gert.
Það er ákaflega áhrifarik að-
ferð að slita stjórnmálasam-
bandi og hún vekur mikla at-
hygli. En nú hefur maður orðið
vitni að þvi að okkar mál hefur
satt best að segja vakið heldur
litla athygli og þá sjaldan um
það er getið hefur það verið
breska túlkunin sem hefur ráðið
úrslitum.
Fréttaflutningur okkar af
landhelgismálinu er alltaf á eft-
ir fréttaflutningi breta og land-
helgismálið kom fyrir öryggis-
ráðið í skugga þriggja mikilla
hitamála, sem verið höfðu til
meðferðar: nýlega höfðu vit-
urnará Israel verið afgreiddar,
Kýpurmálið var afgreitt
skömmu á undan og deilan um
Timor stóð sem hæst. Allt þetta
gerði okkar áróðursaðstöðu
erfiða, sagði Sigurður. Hann
sagði, að vegna rangfærslna
breska fulitrúans i öryggisráð-
inu hefði fastanefnd Islands hjá
SÞ ákveðið að boða til blaða-
mannafundar i New York á
miðvikudag.
Ingvi Ingvarsson
ambassador flutti inngang, en
siðan svöruðu þeir Hans G.
Andersen spurningum frétta-
manna. Mér fannst blaðamenn-
irnir spyrja skynsamlegra
spurninga og sem dæmi get ég
nefnt að Hans hafði sagt að
hvert tonn sem útlendingar
fengju að veiða við ísland yrði
tekið frá islendingum. Nú af
hverju eruð þið þá að leyfa út-
lendingum veiðar i landhelg-
inni, spurði blaðamaðurinn!
Sigurður Blöndal mun siðar
skyra lesendum Þjóðviljans frá
allsherjarþinginu.
Enn um CIA
Róið í fjölmiðlum
CIA á fulltrúa í ritstjórnum fjölmiðla um allan heim
Sonja Jónsdóttir I hlutverki írisar Vidalin. Myndina tók Vaidemar B.
Ottósson.
Baldur ó Bíldudal sýnir
Ég vil auðga
mitt land
Leikfélagið BALDUR Bíldudal
frumsýndi nýlega asna-og visku-
stykki Þórðar Breiðfjörð, Ég vil
auðga mitt land, við mikla aðsókn
og góðar undirtektir. Leikritið
var á sfnum tima sýnt yfir þrjátiu
sinnum i Þjóðleikhúsinu f leik-
stjórn Brynju Benediktsdóttur, og
Leikfélag Húsavfkur fór með
verkið i leikför til Danmerkur i
sumar í leikstjórn Sigurðar Hall-
marssonar.
Baldur hefur sýnt Ég vil auðga
mitt land á Blldudal, Flateyri og
Héraðsskólanum Núpi, Dýrafirði,
en sýningar eru fyrirhugaðar á
Petreksfirði og viðar.
Stjórn Leikfélagsins Baldurs
skipa: formaður Hafliði Magnús-
son, ritari Magnús Björnsson,
gjaldkeri Jörundur Garðarsson,
meðstjórnandi Margrét Friðriks-
dóttir.
Með aðalhlutverk i sýningu
Baldurs á Ég yil auðga mitt land
fara Jón Ingimarsson, Margrét
Einarsdóttir, Sonja Jónsdóttir,
örn Gislason og Kristberg Finn-
bogason. Leikstjóri er Ingólfur
Þórarinsson. (Fréttatilkynning.)
I rannsóknum nefndar banda-
rfska þingsins sem fékk það hlut-
verk að kafa ofan i starfsemi
bandarisku leyniþjónustunnar,
CIA, hefur ihlutun Bandarikjanna
i málefni Chile orðið æ ljósari. 1
hvert sinn sem nefndin gefur ein-
hverjar skýrslur út bætast nýir
drafettir i myndina og er hún nú
orðin nokkuð fulikomin. Það efast
enginn lengur — ekki einu sinni
Ellert Schram — um að valdarán
herforingjanna var skipulagt i
Washington og laut beinni stjórn
Kissingers.
Nefndin sem þingmaðurinn
Francis Church veitir forstöðu
gaf nýlega út 65 blaðsíöna skýrslu
um tilraunir Bandarikjanna til að
koma I veg fyrir að Allende næði
kjöri og þegar það tókst ekki, að
steypa honum. Flest sem þar
kemur fram hefur áður birst.
Einn kafli er þó forvitnilegur en
hann fjallar um áhrif þau sem
CIA hafði á fjölmiðla i þá veru að
innlendir fjölmiðlar i Chile mögn-
uðu upp ótta við afleiðingar
stjórnarstefnu Allendes og er-
lendir sáu um að dreifa um viða
veröld efnahagslegum heimsend-
issögum af ástandinu i landinu.
I upplýsingum sem nefndin
hefur frá CIA kemur i ljós að i
októbermánuði einum árið 1970,
þ.e. eftir að Allende hafði unnið
forsetakosningarnar en áður en
þingið staðfesti skipun hans, birt-
ust ,,726 greinar, útvarpsþættir,
forustugreinar o.þ.h.” I chilensk-
um fjölmiðlum „fyrir atbeina
CIA”, og þvi er bætt við að hér sé
einungis um bráðabirgðauppgjör
að ræða, þær gætu reynst fleiri.
CIA hafði einn útsendara i út-
varpi frá 1965. Hann sá um að
koma efni frá CIA daglega á
framfæri við alla þjóðina En
höfuðáherslu lagði stofnunin á
útbreiddasta blað landsins, E1
Mercurio, sem vitaskuld var i
einkaeigu.
Mercurio átti i fjárhagsvand-
ræðum en CIA styrkti útgáfu þess
með 1,5 miljónum dollara sem
auðfyrirtæki eins og ITT o.fl.
höfðu skotið saman, I staðinn
fengu fimm CIA-menn störf við
blaðið. Blaðsiðufjöldi þess þre -
faldaðist á stuttum tima og útlit
blaðsins tók miklum stakkaskipt-
um, Aður hafði það einkennst af
löngum greinum og smáum fyrir-
sögnum. Nú drógu ritstjórar þess
fram striðsfyrirsagnirnar og not-
uðu mikið ljósmyndir sem höfðu
gott áróðursgildi og voru iðulega
falsaðar. CIA sá svo um að blaðið
hóf áróðursherferðir um leið og
fasistasamtök á borð við Föður-
land og frelsi hófu skemmdar-
verkaherferðir.
Auk þessara beinu áhrifá á fjöl-
miðlana dreifði CIA hundruðum
þúsund dreifirita, veggspjalda og
vasabrotsbóka. Blaðamenn fengu
reglulega fréttabréf frá stofnun-
inni. Hún fór m.a.s. út í að mála
slagorð á veggi og húsgafla.
öllum þessum hræðsluáróðri
var fyrst og fremst beint til milli-
stéttarinnar. 1 henni höfðu sér-
fræðingar CIA fundið hugsanleg-
an bandamann i baráttunni gegn
Allende.
Ahrif CIA á skrif erlendra fjöl-
miðla um ástandið I Chile voru
ekki siður viðtæk. Um alla
Evrópu og S-Ameriku birtu
blöð greinar frá CIA þar sem spáð
var efnahagslegu hruni vegna ó-
stjórnar Allendes. Þann 28. sept-
ember 1970 „voru blaðamenn —
sem i raun voru CIA-menn — frá
10 löndum annað hvort i Chile eða
á leið þangað. I þann hóp bættust
8 blaðamenn frá fimm löndum
sem sendir voru til landsins fyrir
tilstilli yfirmanna sinna sem
allir voru CIA-menn”.
1 skýrslu nefndarinnar er nefnt
eitt áþreifanlegt dæmi þess að
CIA fékk ritstjóra bandariska
vikuritsins Time til að breyta af-
stöðunni i frétt blaðsins af kosn-
ingasigri Allendes. Fréttin birtist
undir fyrirsögninni „Marxisminn
ógnar Ameriku” og var prýdd
mynd af Allende þar sem hann
liktist engum frekar en Hitler.
Einnig segir i skýrslunni að CIA.
eigi fulltrúa á ritstjórnum um all-
an heim. Sem dæmi um áhrif
þeirra má nefna, að þegar All-
ende réðst á EI Mercurío f kosn-
ingabaráttunni fyrir óheiðarlega
blaðamennsku fékk CIA sam-
þykktar stuðningsyfirlýsingar við
blaðið frá fjölda erlendra blaða
og „alþjóðlegum blaðamanna-
samtökum” eins og segir i skýrsl-
unni.
Þeir eru fleiri en þingmennirnir
hans Churchs sem hafa rannsak-
að starfsemi CIA. Félagsfræðing-
urinn John Pollock við Rutgers
háskólann hefur kannað umfjöll-
un sex bandariskra stórblaða um
málefni Chile á tveimur árum
meðan Allende var við völd. Með
greinargóðum rökstuðningi og til-
vitnunum segir hann að umsagnir
blaðanna um Allende hafi allar
verið i þessum dúr: „Allende er
einangraður. Þau pólitisku, fé-
lagslegu og efnahagslegu vanda-
mál sem Allende glimir við eru
kreppukennd. Þeir sem bera á-
byrgð á kreppunni eru allir
vinstrimenn. Hlutverk banda-
riskra auðhringa I Chile hefur
verið jákvætt. Illar grunsemdir
Allendes um auðhringana og að-
gerðir hans gegn þeim eru byggð-
ar á fölskum forsendum”,
Það þarf ekki mikla skarp-
skyggni til að sjá hver hér heldur
um penna.
En meðal annarra orða: hverj-
ir eru fulltrúar CIA i islenskum
blaðaheimi?
—ÞH (byggtá Information)
LAUS STAÐA
Staða fræðslustjóra i Reykjanesumdæmi samkvæmt Iög-
um nr. 63/1974, um grunnskóla, er laus til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi opinberra starfsmanna.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um menntun og starfsferil
sendist menntamálaráðuneytinu fyrir 20. janúar 1976.
Menntamálaráðuneytið
19. desember 1975.
Eiginmaður minn
Jón B. Hjálmarsson,
prentsmiðjustjóri Brúnavegi 12
lést í Borgarspítalanum 18. des.
Laufey Karisdóttir.