Þjóðviljinn - 20.12.1975, Blaðsíða 15

Laugardagur 20. desember 1975. ÞJóÐVIL.HNN — SIÐA 15

r----------
Þingsjá
L_________4
þingsjá
þingsjá
Fimm tillögur
Garðars Sigurðssonar
Og það sem meira er — Þær eru allar til sparnaðar
bæði starfsmann og fastan sama-
stað. Sú hækkun, sem ég legg til
er fyrst og fremst ætluð til þess-
ara nota. Þá vil ég minna á, að
ráðinu eru ætluð fleiri verkefni en
að sinna einstökum málum. Þvi
er m.a. ætlað að takast á hendur
rannsóknir er varða launamis-
rétti, en ráðið hefur hingað til
ekki getað sinnt eða annað slikum
verkefnum sakir fjárskorts, en
ráðsmenn eru nú með áætlun um
visst verkefni og þvi er mjög
brýnt, að framlag til Jafnlauna-
ráðs verði hækkað. A þessu ári
hefur ráðið til ráðstöfunar 634
þús. kr. Framlag i fjárlagafrum-
varpi 1976 er hins vegar aðeins
590 þús. kr. Til þess að halda
raungildi hefði framlag til næsta
árs þurft að vera tæplega 900 þús.
og ekki nema eðlilegt að það
hækki meira en rétt til að haída
raungildi sinu.
Hálf miljón til
kvennasögusa fns
Að siðustu hef ég lagt til, að
Kvennasögusafn Islands fái fjár-
veitingu að upphæð 500 þús. kr.
Kvennasögusafn íslands er heim-
ildarsafn til sögu Islenskra
kvenna. Það var stofnað 1. jan.
1975 og á sér hliðstæðu i ná-
grannalöndunum og er tilgangur
sá, að stuðla að þvi að rannsaka
sögu kvenna. Sums staðar á
Norðurlöndum er þetta orðinn
sjálfsagður þáttur i háskólabóka-
söfnum eða þjóðarbókhlöðum og
erýmist i sérstökum deildum eða
á hendi sérstaks bókavarðar. T.d.
i Sviþjóð og Danmörku er þessi
starfsemi kostuð af opinberu fé.
Þetta er þáttur i hinni nýju
kvennahreyfingu og mikilvægur
þáttur iþvi, sem sumir hafa nefnt
vitundarvakningu. Tilgangurinn
er kannki fyrst og fremst sá, að
færa sagnfræðina i rétt horf, fylla
i þær eyður, sem sagnfræðingar
og mannkynsfræðarar hafa van-
rækt og þar með viðurkenna, að
kvenfólk eigi sér sögu og hafi
komiðvið sögu. Kvennasögusafn
Islands er sjálfseignarstofnun.
Þetta er framtak þriggja kvenna,
önnu Sigurðardóttur, Elsu Miu
Einarsdóttur og Svanlaugar
Baldursdóttur, sem hafa allar til
að bera þá þekkingu og þann
dugnað, sem þarf til að stofnsetja
og reka slikt safn, en safnið er
rekið i heimahúsi og bókakaup og
önnur starfsemi, sem safninu til-
heyrir er vissulega kostnaðar-
söm. Ég vil geta þess, að margir
sækja safnið heim m.a. náms-
menn við Háskóla tslands, sem
leitað hafa tiil safnsins vegna
náms sins.
Garðar Sigurðsson mælti fyrir
nokkrum breytingartillögum,
sem hann flutti, og var efni
þeirra það, að spara 120 miljónir
kr. með þvi að lækka fjárveitingu
til rlkislögreglu á Keflavikurflug-
velli um 30 miljónir og fella niður
eftirtalda liði: Varnarmáladeild
utanrikisráðuneytisins, sendiráð
tslands i London, sendiráð ts-
lands i Brússel og fastanefnd ts-
lands hjá NATO, svo og tillag til
Atlantshafsbandalagsins.
í ræðu sinni ræddi Garðar Sig-
urðsson einnig nokkuð um efna-
hagsstefnu rikisstjórnarinnar og
sagði m.a.:
Aðgerðir rikisstjórnarinnar i
efnahagsmálum hafa orðið þess
valdandi, að verðbólgan hefur
verið meiri hér á landi en nokkru
sinni fyrr, eða yfir 50% á árs-
grundvelli. Þrátt fyrir gifurlega
auknar skattaálögur á almenning
hefur rfkissjóður verið rekinn
með stórkostlegum halla, og það
þótt mjög verulegur samdráttur
hafi orðið á verklegum fram-
kvæmdum. En þótt rikisfjármál-
in séu i kaldakoli, er þess samt
vandlega gætt af stjórnvöldum,
að flest helstu gróðafyrirtæki
landsins verði áfram laus við að
greiða nokkurn tekjuskatt.
Viðskiptahallinn við útlönd er
meiri en nokkru sinni fyrr, og
stórauknar lántökur erlendis slá
öll fyrri met margfalt. Lánin eru
hins vegar notuð til taumlauss
innflutnings, hrein eyðslulán til
hagsbóta fyrir innflytjendur og
braskara. Siðustu sparnaðarráð-
stafanir eru t.d. þær, að til þess að
leysa fjárþörf norðfirðinga vegna
snjóflóðanna i fyrra er byrðunum
velt af rikinu yfir á Vestmanna-
eyjadeild Viðlagasjóðs, sem er
verr staddur en tómur.
Hundruð miljóna á með nýjum
álögum að taka af þeim, sem
þurfa að leita læknis eða kaupa
lyf, — og er það hörmulegt dæmi
um það, af hverjum rikisstjórnin
vill taka peningana i það þess að
skattleggja þá, sem hirða sinn
gróða af margvislegum viðskipt-
um.
Samkvæmt fjárlagafrumvarp-
inu ætlar rikisstjórnin sérstak-
lega að skera niður framlög til fé-
lagslegra framkvæmda, t.d. til
hafnargerða á landsbyggðinni,
skólabygginga, heilsugæslu-
stöðva o.s.frv., en auk þess á að
fela sveitarfélögunum að standa
undir ýmsum verkefnum, sem
mun meira fjármagn þarf til að
leysa en það fé sem stjórnin
hyggst ráðstafa til þeirra á móti.
Þá er f járlagafrumvarpið
þannig úr garði gert, að flest
bendir til, að það verði ekki annað
en ómerkilegt pappirsgagn áður
en langur timi er liðinn.
Ég hef við þessa umræðu kosið
að flytja fimm litlar en sjálfsagð-
ar breytingartillögur, — og það
sem meira er, að þær eru óvenju-
legar að þvi leyti, — að þær eru
allar til sparnaðar.
Það er sameiginlegt, að þessar
tillögur fjalla allar um utanrikis-
mál, ' en annar tillöguflutningur
af minni hálfu biður 3ju umræðu.
Fyrsta tillagan er um varnar-
málanefnd. Hið svokallaða
„varnarlið” er hér ekki til að
verja tsland, ekki einu sinni fyrir
ofbeldisárás innan 3ja milna
landhelginnar, sem þó er viður-
kennd af öllum þjóðum heims.
Þess vegna hefúr varnarmála-
nefnd ekki heldur neina þýðingu
og ber að legja hana niður. Ef við
þurfum að hafa samskipti við
svokallað „varnarlið” fyrir
NATO á tslandi, þá dugar til þess
einn skrifstofumaður i utanrikis-
ráðuneytinu. Allt annað er sóun.
Varðandi löggæsluna á Kefla-
vikurflugvelli er það að segja, að
sjálfsagt er, að halda þar uppi
nokkurri löggæslu, en það er ó-
hóflegur kostnaður, sem fjár-
lagafrumvarpið gerir ráð fyrir i
þessu skyni eða 63,7 miljónir kr.
Sé talið þurfa meiri löggæslu á
Keflavikurflugvelli en ég legg
til, þá er það vegna óþarfs og
hættulegs „varnarliðs”, sem
sanngjarnt er að það beri sjálft
kostnað af.
Eftir ofbeldisinnrás breta ætti
að sjálfsögðu ekki að koma til
greina, að halda uppi stjórnmála-
sambandi við þá, og þess vegna
er sendiráðið i London óþarft og
kostnaður við það falli niður. Þá
tillögu mina, myndi örugglega
yfirgnæfandi meirihluti þjóðar-
innar samþykkja.
Það eru NATO-herskip, sem
með ofbeldi reyna að hindra
varðskip okkar i löggæslustörf-
um. NATO-riki sendir hingað stór
og mikil skip i þvi skyni að koma
varðskipum okkar fyrir kattar-
nef, eyðileggja þau og hindra þau
þannig frá gæslustörfum. Rikis-
stjórnin kallar þessa menn enn
vini sina, en ráðherrarnir ættu að
gefa okkur, og reyndar þjóðinni i
heild, kost á að sjá þá orðabók,
þar sem óvinur þýðir vinur, ó-
frelsi þýðir frelsi o.s.frv.
Garðar Sigurðsson
Eðli málsins samkvæmt er ekki
unnt að vera i bandalagi við óvini
sina.sist i hernaðarbandalagi, og
er sendiráðið i Brilsselþess vegna
ekki aðeins óþarft heldur vil van-
virðu. — Tillaga min er þvi sú, að
kostnaður við það falli niður.
Einnig legg ég til, að greiðsla
tillags til Atiantshafsbandalags-
ins falli niður, ekki getum við að
hluta styrkt freigátur og dráttar-
báta hennar hátignar, eða hvað?
Ég vil svo að lokum leggja til,
að auk þess, sem þessum tillögum
verði visað til fjárveitinganefnd-
ar, þá verði utanrikismálanefnd
einnig kölluð saman milli um-
ræðna til að fjalla um tillögurnar.
Helgi Seljan og Jón Árnason stjórnarmenn í BIL
Hlúa ber aö frjálsu
framtaki áhugafólks
Helgi Seljan benti fyrst á það i
ræðu sinni hvað landsbyggðin ber
skarðan hlut frá borði við undir-
búning fjárlaga fyrir næsta ár.
Niðurskurður framkvæmda kem-
ur hvergi verr niður, og i sama
knérunn vegur breyting á verka-
skiptingu rikis og sveitarfélaga.
Framlög til skólabygginga eru
mjög skert, og við byggingar
verkmenntaskóla stendur háðs-
merkið 32 milj. kr. í nánum
tengslum við skólamálin er fjár-
veiting til jöfnunar á námskostn-
aði, en hún er lækkuð um 5% sið-
an I fyrra. Þetta er gert þrátt fyr-
ir 50-60% hækkun framfærslu-
kostnaðar og þrátt fyrir það að
upphæðin i fyrra var 30 miljónum
of lág.
Þá vék Helgi Seljan að þeim
breytingartillögum sem hann ber
fram við fjárlagafrumvarpið á-
samt Jónasi Arnasyni: Til
Bandalags islenskra leikfélaga
1.300 þús. krónur i i stað einnar
miljónar, og til leiklistarstarf-
semi annarrar, i stað 8,2 milj.
komi lOmilj., þar af til Leikfélags
Akureyrar 4,3 milj. kr.
Menningarstarfsemi
áhugaleikfélaganna
„Ekki fer það milli mála, að
leiklistastarfsemi á landsbyggð-
inni er oft besti og stundum eini
verulegi menningarvotturinn á
einstökum stöðum. Þar er
starfað af áhuga og fórnfýsi.
Þar komast margir i snert-
ingu við hvoru tveggja, leik-
bókmenntir samtiðar og þá-
tiðar, listræna túlkun mann-
legra samskipta. Ahugaleik-
félögin hafa mörg hver reynt
við merk leikhúsverk og islensk
leikritun á þar ekki siður aðdá-
endur en i atvinnuleikhúsunum,
og athyglisvert er hve mörg innl.
verk eru á verkefnaskrá hinna
ýmsu leikfélaga. Þau eiga fyllstu
viðurkenningu skilið og þess má
geta einnig, að þau skila drjúgum
upphæðum beint til rikissjóðs i
söluskattiaf sínum leiksýningum.
Sum skila jafnvel hærri upphæð-
um en rikisstyrkurinn nemur. Ég
sé það lika mér til nokkurrar á-
nægju.að fjárveitinganefnd hefur
hækkað upphæðina örlitið eða um
1 miljón, en helmingur hennar fer
þó til eins leikfélags, Leikfélags
Akureyrar. Samtals er um að
ræða 4,2 milj. ef Akureyri er und-
anskilin en þar er i raun um at-
vinnuleikhús að ræða og á það
leikfélag i raun og veru að vera
sér á báti i fjárveitingum og fyrir
4>vi er gert ráð i nýju lagafrum-
varpi sem fram kemur sem
stjórnarfrumvarp eftir áramót.
Þessi leikfélög 35 að tölu, sem fá
þessar 4,2 milj. samtals i styrk,
sýna á þessu ári 47 fullgild leik-
verk og sýningar þeirra eru oft
mjög kostnaðarsamar. Ég vil
benda á það, að framlagið lækkar
til hvers leikfélags á næsta ári,
þvi i siðustu úthlutun komu 30
leikfélög með 30 verk til úthlutun-
ar. Gróskan og aukningin er það
mikil, að með hóflegri bjartsýni
mætti ætla að 40 leikfélög sýndu,
allt að 55 verkefni á næsta ári.”
Til samanburðar við fjárvejt-
inguna til áhugaleikfélaganna
neihdi Helgi rikisframlagið til
Þjóðleikhúss, 175 miljónir króna.
Samt eru þess eigin tekjur mikl-
ar. Ekki kvaðst Helgi sjá ofsjón-
um yfir tekjum Þjóðleikhúss,
enda á það að móta og aðstoða við
Helgi Seljan
allt leiklistarlif i landinu. Banda-
lag islenskra leikfélaga er sam-
band yfir 60 áhugaleikfélaga. og
það hefur margfaldað umsvif sin
á siðasta ári, m.a. i samvinnu við
atvinnuleikhúsin. „Námskeið
hafa verið þar efst á blaði og ýmis
konar aðstoð við félögin. Samnor-
rænt námskeið er áætlað i Reyk-
holti næsta sumar og mörg fleiri
verk efni eru á skrá. Okkur Jón-
asi Arnasyni er málið skylt og
rétt að játa það, við erum nefni-
lega i stjórn þessa bandalags.
Þarafleiðandi þekkjum við vel til.
svo vel að við leyfum okkur að
bera fram tillögu til hækkunar.
Við tökum þó skýrt fram að hin
stóraukna starfsemi bandalags-
ins er ekki okkur að þakka, heldur
Framhald á næstu siðu