Þjóðviljinn - 03.05.1978, Blaðsíða 9

Miftvikudagur 3. mai 1978. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
I Viö skulum
| ekki flytja
! kóngsins
j mann yfir
! Skerjaijörð
nwm" iTi i 111—wiwi "iT'il i ii i iliiinwirm—rnmmnng
Manngrúinn á leio niöur Uankastrætiú. (Ljósm. eik.).
Mér finnst tilhlýðilegt að
hefja mál mitt með stuttri til-
vitnun í tslandsklukkuna eftir
Halldór Laxness: Þarsegir frá
þegar Jón Hreggviðsson er i
þrælakistunniá Bessastöðum og
hann er að ræða við samfanga
sina Hólmfast Guðmundsson
og Asbjörn Jóakimsson að þar
kemur að, að Asbjörn Jóakims-
son segir: „Að minnsta kosti
geri ég mér ekki i hugarlund að
Asbjörn Jóakimsson sé svo
merkilegt nafn að það verði
skráð á bækur og lesið á meðan
aldir renna, öðru nær, ég er eins
og hver annar ónefndur maður
farinnaðheilsubr’áðum dauður.
Aftur á móti mun islenska
þjóðin lifa um aldir ef hún lætur
ekki undan hvað sem á dynur.
Éghef neitað að flytja kóngsins
mann yfir Skerjafjörð, það er
satt hvorki lifandi né dauður,
sagði ég. Ég verð hýddur og það
er gott. En ef ég hefði látið
undan þóekki væri nema i þessu
og ef allir létu undan alltaf og
alls staðar, létu undan fyrir
draug og fjanda, létu undan
fyrir pestinni og bólunni, létu
undan fyrir kónginum og
böðlinum. — hvar mundi þetta
fólk þá eiga heima? Jafnvel
Helviti væri slíku fólki of gott.”
I þessu felst mikill 1. mai boð-
skapur. Með þessu hugarfari
Ásbjörns Jóakimssonar og ann-
arra ónefndra alþýðumanna er
islenska þjóðin þjóð.
1. mai' i fyrra komum við hér
saman og hétum á hvert annað
um samstöðu og baráttu að snúa
vörn i sókn i kjaramálum okkar.
Við höfðum búið við rýrnandi
kaupmátt misseri eftir misseri
þrátt fyrir bættan þjóðarhag.
Og barátta okkar bar árangur,
— sólstöðusamningarnir færðu
okkur verulegan áfangasigur.
Okkur tókst ekki aðeins að
tryggja okkur aukinn kaupmátt
og aukin mannréttindi — okkur
tókst að koma i samninga visi-
töluákvæðum sem tryggðu mun
beturen áður að kaupmættinum
væri ekki svipt burt með vax-
andi verðbólgu. Við höfðum
boðið fram hvert ákvæðið á
fætur öðru til varnar verðbólgu
en það var að engu haft af
stjórnvöldum. Þess vegna var
visitölutryggingin grunnundir-
staða sólstöðusamninganna.
Þessir samningar náðust fyrir
baráttu fólks um land allt og
menn litu bjartari augum til
framtiðarinnar.
I hugum alþýðufólks eru
samningar skuldbindandi.
Almennt alþýðufólk litur á
samning þannig að honum megi
ekki rifta eða hlaupast frá. Það
kemst ekki upp með að greiða
ekki skatta sinaog skyldurné að
greiða ekki af Ibdðurn sinum
eða öðru sem það festir kaup á.
En stjórnvöldin hafa á þessu
aðrar skoðanir, enda kemur
spillingin ætið ofan frá. Þegar
rikisstjórn með aðstoð Vinnu-
veitendasambandsins fór að
hafa orð á að rifta þessum
samningum 1. mars bárust
henni tugir aðvarana frá verka-
lýðsfélögum og mótmæli og að
þetta mundi kosta að friður væri
úti á vinnumarkaðinum. Allar
slikar aðvaranir voru að engu
hafðar og með lögum frá Al-
þingi var samningunum rift.
Aðeins var greiddur helmingur
visitölu. Við höfum fengið að
finna fyrir þvi 1. mars s.l. og að
óbreyttu fáum við að finna fyrir
þvi 1. júni og 1. september.
Ráðherra fær 40-50 þús.
Verkamaður 6-7
þúsund
Ef við látum undan skerðast
þá kjör okkar jafnt og þétt. Og
siðan er boðað að teknir skuli
út úr vlsitölunni allir skattar og
Guðmundur J. flytur ræðu slna
á Lækjartorgi
tollar sem rfkisstjórnin
ákveður. Ef þetta nær fram að
ganga þá verða öll kaupatriði
kjarasamninganna marklaus
plögg — og með öllu tilgangs-
laust að gera nokkra samninga
við slik lagaákvæði. Það er
veriðað berjast um meir en 5%
— það er vcrið að berjast um
rétt verkalýðsfélaganna til
samningsgerðar. Ætiið þið að
flytja kóngsins mann yfir
Sker jaf jörð?
Litum aðeins nánar á
siðferðið í þessum ráð-
stöfunum: Ráðherrar og aðrir
æðstu valdsmenn fá á milli 40-50
þúsund hækkun á verðlagsbætur
fyrir marsmánuð. Almennt
verkafólk fær 6-7 þúsund krónur
og á það undir óskiljanlegri
reglugerð hvort það kemst upp i
9 þúsund. Og á sama tima og
kjör aldraðra og öryrkja eru
skert og láglaunafólks i landinu
þá heyrir maður og jafnvel
horfir á i sjónvarpi valdsmenn
karpa um það sin á milli hvort
þeirhafa tæpa eða röska miljón
á mánuði og jafnvel deila um
það hvort þeir fái tæpa eða
röska miljón eftirgefna á
aðflutningsgjöldum áeiginbila.
Þetta skeður sömu dagana og
þessir sömu menn í nafni
baráttu gegn verðbólgu skerða
ellilaun, örorkubætur og laun
stritandi láglaunafólks. Dæmið
þið sjálf um siðferðið.Og allt er
þetta gert til að lækna verð- t
bólgu! .
Kaupið hefur verið skert, en
hafa verðhækkanir stöðvast?
Nei — það hefur aldrei verið
meira fjör i verðhækkunum
heldur en eftir að þessum kaup-
skerðingum var komið á. Og
verðbólgan lifir aldrei betra lifi.
Heyrið þið rökin?
Ég þarf ekki að rekja fyrir
ykkur söguna — öll verkalýðs-
félögin sögðu upp kaupliðum
samninganna 1. mars og samn-
ingarnir runnu út 1. april. Þeir
viðræðufundir sem fóru fram
milli samningsaðila voru
árangurslausir og timinn var
ekkert nýttur af hálfu atvinnu-
rekenda eða rikisstjórnar.
Þá óskaði Verkamanna-
samband Islands eftir sér-
viðræðum — og hvers vegna
óskaði það eftir sérviðræðum?
Innan þess er flest láglauna-
fólkið i landinu. Fólk sem hefur
þetta frá 112 og upp i 150 þúsund
fyrir dagvinnu á mánuði. Þið
kannist öll við söng atvinnurek-
enda og stjdrnmálamanna: að
þeir vilji bæta hag þeirra lægst-
launuðu. Við vildum láta reyna
á þetta i reynd og spurðum
viðsemjendur okkar hvort þeir
vildu greiða þessu fólki, sem
þeir þættust svo mjög bera fyrir
brjósti, óskertar visitölubætur
eða sambærileg kjör og
samningarnirákveða? En hvað
skeði? Þá kom nei-ið harðast og
ákveðnast.Og þegar við bentum
á kaup þessa fólks hver voru þá
rökin: ,,Þið eruð svo mörg.
Þetta fólk hefur ekki svona lágt
kaup” sögðu þeir. „Margir
vinna svo mikla eftir- nætur-og
helgidagavinnu að það hefur
gott kaup.” Og þeir sögðu
meira: „Eiginkonurnar vinna
lika og þegar bæði vinna þá er
kaupið ekki svo lágt.” Og þetta
hefði nú mörgum fundist nóg —
en þeir báðu okkur um að vera
ekki að tala um fólkið i frysti-
húsunum sem hefði 116 þúsund
krónur fyrir dagvinnu á
mánuði. „Margar konur fá
ágætan bónus vegna aukinna af-
kasta”, sögðu þeir. Heyrið þið
rökin? Kaupið má skerða,
vegna þess að þið vinnið svo
mikla yfirvinnu, konan þarf
ekki meira kaup af þvi að eigin-
maðurinn vinnur svo mikla y fir-
vinnu, og eiginmaðurinn þarf
ekki meira kaup af þvi að konan
hans vinnur svo mikið úti. Ég
afhendi ykkur þessi svör og bið
ykkur sjálf um að svara.
Fleiri aðgerðir á leiðinni
Mótmælaaðgerðirnar 1. og 2.
mars sem yfir 30 þúsund manns
tóku þátt i þrátt fyrir hótanir,
hýrudrátt og taumlausan gagn-
áróður en ef ennþá fleiri hefðu
tekið þátt i þessum aðgerðum
stæðum við betur i dag. Næst
boðaði Verkamannasamband
Islands til útflutningsbanns —
það hefur verið reynt að gera
litið úr þeim aðgerðum, og það
er reynt að halda þvi leyndu
hvað þær kosta atvinnurek-
endur. Þúsundir tonna af fiski-
mjöli, þúsundir tonna af salt-
fiski og freðfiski eru bundin i
landinu. Kostnaður fjölda-
margra atvinnurekenda af út-
flutningsbanninu er mörgum
sinnum meiri enþvi sem nemur
kaupinu sem um er deilt. Þvi er
rækilega slegið upp ef undan-
þágur eru veittar, en af tugum
og hundruðum undanþágu-
beiðna er aðeins örlitið brot
veitt, og í engu tilviku jafn
mikið mikið og um er beðið. En
eðli þessara aðgerða er ekki að
stöðva vinnu verkafólks, —
enginn hefur misst atvinnu. En
siðast i gær vorum við að fá bréf
frá atvinnurekendum á Akra-
nesi þar sem þeir hóta að stöðva
alla vinnu, þvi kostnaður vegna
útflutningsbannsins sé þeim
óbærilegur, þótt nægilegt
geymslurými sé i öllum frysti-
húsum iþvi byggðalagi —ogsvo
er viðar á landinu. útflutnings-
bannið er ekki aðgerð sem
framkallar sigur á einum degi,
en birgðir hrannast upp eftir þvi
sem timinn liður og kostnaður
atvinnurekenda eykst með degi
hverjum.
Hluti atvinnurekenda sem út-
flutningsbannið bitnar á hefur
lýst þvi yfir að þeir vildu semja
en þyrðu það ekki vegna gagn-
aðgerða banka og rikisstjórnar.
Oll þau verkalýðsfélög sem
lýstu yfir útflutningsbanni hafa
fullt vald á verkefni sinu og
ekkert þeirra hefur kvikað frá
fyrri ákvörðunum sinum.
Útflutningsbanniö stendur fyrir
sinuog viðskulumekki vera svo
staðnaðir aðviðkunnum ekki að
meta nýjar og breyttar baráttu-
aðferðir. Margir tala um alls-
herjarverkfall — við skulum
ekkert afskrifa allsherjarverk-
fall, það getur komið, en við
látum ekki ögra okkur til neinna
hluta — við veljum sjálf okkar
tima — við munum gá vel til
veðurs, hyggja að aðstæðum og
treysta samstöðu okkar. Lands-
samband iðnverkafólks hefur
nú boðað til ákveðinna aðgerða
— dagsverkfalla — i hinum
ýmsu starfsgreinum — og þá
fyrst er farið að tala við þá.
En ef rikisstjórn og atvinnu-
rekendur hafa ekki trú á fleiri
aðgerðum þá get ég sagt það að
áður en þeir ganga til sængur
annað kvöld þá vérða þeir með i
höndunum tilkynningu um inn-
flutn ingsbann á oliu yfir
ákveðin timabil. Og fleiri
aðgerðir eru á leiðinni!
Lausnin er að breyta
þjóðfélaginu
Hátt f tvo mánuði hafa at-
vinnurekendur neitað öllum
samningum og á fundum hafa
farið fram hreinar gervi-
viðræður. Ég held áð þessir
aðilar ættu að fara að nota
timann til samninga áður en
hann verður þeim ennþá dýrari.
Það er sifellt verið að hóta
okkur atvinnuleysi — auðlindir
iands og sjávar eru það miklar
að hér þarf ekkert atvinnuleysi
að vera. Ef atvinnuleysi verður
nú framundan i landinu þá er
það vegna slæmra stjórnar-
hátta, rangrar fjárfestingar. og
annarrar óstjórnar — og að þvi
ætti verkafólk að hyggja.
Islenskir launamenn horfa
eðlilega á það furðu lostnir
hvernig það megi eiga sér stað
að kaup launafólks i nágranna-
löndum okkar sé allt að þvi
helmingi hærra en á Islandi —
og ískyggilega margt ungt fólk
flytur úr landi og enn fleiri hafa
það i huga, Lausn vanda okkar
er ekki að flýja land, heldur
eykur sá flótti á vandann. —
Lausniner fólgin i þvi að ráðast
gegn vandanum með þvi að
breyta islensku þjóðfélagi Jil
aukins jafnaðar og réttlætis.
Islenskir möguleikar ‘eru það
miklir að það er hægt að skapa
hér betra þjóðfélag en vfðast
.annars staðar.
Lausn vandans er heldur ekki
sú að leigja út herstöðvar i
gróðraskyni — lönd sem i það
hafa sokkið njóta hvorki virð-
• ingar né hagsældar þegar til
lengdar lætur. Vopnlaust og
friðlýst Island sem ber sáttar-
orð ámilli striðandiaðila ætti að
vera stolt okkar og þá væri
vegur okkar mestur.
Kjörorðl. mai eru frelsi, jafn-
rétti og bræðralag.
Við megum ekki láta undan i
baráttunni fyrir þeirri hugsjón.
Stærstu sigrar okkar hafa
veriðunnirmeðþvi að látaekki
undan.
Samningar okkar hafa verið
sviknir, við megum ekki láta
undan f baráttunni fyrir því að
þeir verði aftur i gildi.
Það er reynt að tvístra okkur
eftir' landshlutum og hinum
ýmsu starfsgreinum. Ef að það
tekst höfum við látið undan. Við
ætlum ekki að láta undan, við
ætlum að standa saman i
baráttunni gegn samnings-
svikunum — og fá samningana i
gildi.
Og i besta og dýpsta skilningi
tökum við undir orð Asbjörns
Jóakimssonar forðum: Við
ætlum ekki að flytja kóngsins
mann yfir Skerjafjörð.

Ræða Guðmundar J. Guðmundssonar, formanns Verkamannasambands íslands,
á útifundinum á Lækjartorgi 1. mai