Þjóðviljinn - 17.12.1978, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 17. desember 1978
MOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
tJtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjöri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson
Rekstrarstjóri: Clfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson,
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
uröardóttir, Guöjón Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrótta-
fréttamaöur: Ingólfur Hannesson
Þingfréttamaönr: Siguröur G. Tómasson
I-jósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
Ilandrita- og prófarkalestur, Blaöaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar, öskar Albertsson.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar Skarphéöinsson, Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson. Kristin Pétursdóítir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bllstjóri: Sigrún-Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6.
Reykjavik, simi 81333
Prentun: Blaöaprent h.f.
Eru bíóin geymslu-
staðir fyrir unglinga?
• Fyrr i vikunni birtist i Morgunblaðinu fróðlegt
samtal við nokkra fulltrúa Félags kvikmyndahúsa-
eigenda i Reykjavik. Þeir voru að kvarta yfir sinu
hlutskipti i efnahagskerfinu. Þeim fannst illt að
þurfa að greiða allmikla skatta af rekstri sinum og
bjóða þó upp á lægra verð aðgöngumiða en tiðkast i
nálægum löndum.
• Samtal þetta fól i sér einskonar tilmæli um iviln-
anir eða minnkaðar álögur á rekstur kvikmynda-
húsa. Er þá athyglisvert hvað eigendur húsanna
helst telja sér til ágætis, helstu röksemdir fyrir þvi
að þeir gegni nytsamlegu hlutverki i samfélaginu.
Það kemur fram i viðtalinu, að yfirgnæfandi meiri-
hluti kvikmyndahúsagesta eru börn og unglingar.
Siðan segir einn viðmælenda blaðsins:
• ,,En það er lika annar þáttur sem snýr að ungl
ingunum. Hvernig héldu menn að umlits væri i
þessari borg til dæmis á Hallærisplaninu á kvöldin,
ef ekki væru kvikmyndahúsin til að húsa þessa 5-7
þúsund unglinga sem þar hafast við á hverju
kvöldi”.
• Það er vert að gefa gaum að þessum ummælum.
Þau eru einstaklega mælsk staðfesting á þvi sem
allir mega vita: að þeir sem ráða fyrir jafn öflugum
fjölmiðli og merku menningartæki og kvikmyndir
eru ætla sér i raun ekkert það hlutverk sem ris
undir nafni. í mesta lagi geta þeir — og vilja —
hrósa sér af þvi að þeir sjái til þess að unglingar
geri ekki eitthvað enn verra en að sitja i bió.
Kvikmyndahúsin eru túlkuð sem öryggisventill
fyrir athafnaþörf sem annars væri ekki hægt að ná
tökum á. Þau eru eins konar róandi lyf fyrir ungl
inga samkvæmt þessari túlkun.
• Eigendur kvikmyndahúsa skirskota ekki til
þess,að þeir reyni sitt besta til að bjóða upp á góðar
myndir án gæsalappa. Þeir svara spurningum um
þær aðfinnslur sem gagnrýnendur dagblaðanna og
fleiri pennar hafa að þeim sent fyrir einhæft og lak-
legt kvikmyndaval, en bera allt af sér. Annað hvort
er erfitt að útvega góðar myndir eða fólk vill ekki
sjá þær, segja þeir, Þeir skirskota til þess, að það sé
hægt að fara i Háskólabió á mánudagskvöldum og
svo til ágætrar starfsemi kvikmyndaklúbbs skóla-
æskunnar — þetta er nóg, segja þeir. Við tökum svo
að okkur að vera barnapiur og dávaldar.
• Það er ekki nema rétt, að Reykjavik er byggilegri
staður en áður eftir að Fjalaköttur og mánudags-
myndir komu til skjalanna. En þeir kostir eru ekki
að þakka samtökum eigenda kvikmyndahúsa eins
og menn vita heldur þrautseigum áhugamönnum
sem hafa reynt, hver með sinum hætti, að hefja
kvikmyndirnar til nokkurs vegs hér á landi. Frám-
lag og málflutningur kvikmyndahúsaeigenda er
hinsvegar dæmigerður fyrir svo margt i
menningarlifi svokölluðu: þar skortir allan metnað,
alla stefnu, allt jákvætt inntak. Þess i stað kemur
eins konar þægileg forlagatrú: fólk vill það sem er.
Sem og i öðrum hliðstæðum dæmum gleymist það
hverjir það eru sem i raun hafa mótað það sem
kallað hefur smekk og venjur almennings að þvi er
kvikmyndir varðar. Það eru einmitt þeir forráða-
menn kvikmyndahúsa sem áratugum saman fluttu
inn nær eingöngu það sem ómerkilegast var og
ódýrast af færibandaframleiðslu draumasmiðj-
anna. Sú staðreynd, að nú eiga menn nokkurra betri
kosta völ en þegar ástandið var sem verst er ekki
þeim að þakka, heldur þeim skelfilegu og óþolandi
menningarvitum sem svo eru nefndir og eru sifellt
með kjaftinn uppi og geta aldrei verið til friðs.
—áb
Úr almanakinu
Getur þab verið, að Ragnhild-
ur Helgadóttir alþingismaður sé
laumukommi? Er það ekki lik-
legra en að hún sé á máia hjá
Máli og menningu sem sölu-
maöur? Þau hjón hafa svo
ágætar tekjur að varla kemur til
mála, ab þau séu I aurahaliæri
og þurfti að standa I þvi að
selja bækur. Þess vegna er
miklu liklegra að Ragnhildur sé
laumukommi. Hvað annað get-
ur valdið þvi, að hún gerist sölu-
maður fyrirMM meðþeim hætti
að risa úr sæti sinu i hinu háa .
Alþingi og biðja um oröið utan
dagskrár, til þess að segja þing-
heimi og þá um leið alþjóð frá
litlu barnakveri aö nafni
„Félagi Jésús” meö þeim hætti.
á bókum, segja, að „Félagi
Jesús” sé heldur slök bók frá
bókmenntalegu sjónarmiði, en
nú er þessi tæplega miðlungs
góða bók kannski orðin metsölu-
bók á Islandi anno 1978.
Ég neita aö trúa þvi, að
manneskja, sem hefur komist i
gegnum þann frumskóg aö
veröa þingmaður fyrir Sjálf-
stæöisflokkinn, sé svo blá i
augunum að vita ekki, aö allt
það forboðna er mest spennandi
i augum og vitund fólks. Svo
maöur tali nú ekki um, þarsem i
hlut á kona. Og það getur heldur
varla veriö, að sá, sem haldiö
hefur sér jafn lengi á floti innan
Sjálfstæðisflokksins og Ragn-
hildur, hugsi aldrei fyrir
þetta mál allt i nýju ljósi, að
opinbera svona laumukomm-
ann i sér. Þá veröur þaö okkar,
sem förum ekkert laumulega
meö kommann i okkur, aö taka
upp hanskann fyrir hana, enda
sjálfsagt mál, þar sem Ragn-
hildur verður þá ekki lengur
laumukommi, heldur opinber
kommi.
Frú Ragnhildur
og félagi Jesús
að eftir er tekið, og þeim af-
leiðingum, að bókin er að verða
metsölubók i jólabókaflóðinu?
Og svo laumulega fór Ragn-
hildur að i þessu máli, að allir
héldu aö hún meinti þaö sem
hún sagöi. Fyrir vikið risu upp
ýmsir menn hneykslaðir vegna
útkomu bókarinnar og tóku
viö aö auglýsa hana þar
sem Ragnhildur hætti. Og
þessu auglýsingaflóði hefur ekki
linnt alla siðustu viku. Eftir
standa svo allir kommadjöflar
landsins hlæjandi, en hæst
hlæja laumukommarnir.
Sennilega heföu aöeins fáein
hundruö eintök selst af bókinni
„Félagi Jesús” ef ekki hefði
komið til þess snjalla auglýsing
Ragnhildar og slöan annarra.
Þarna er um litiö kver aö ræöa,
sem forlagiö hafði nánast ekk-
ert auglýst og ætlaöi ekki að
gera þaö, enda bókin ekki talin
efni I metsölubók. Aftur á móti
er þaö gömul saga og ný I
neysluþjóðfélögum, aö allt er
hægtað selja ef nógu kænlega er
fariö aö þvi að auglýsa hlutinn.
Sjaldan hefur þetta verið betur
sannað en nú. Þeir, sem vit hafa
morgundeginum. Auðvitað vissi
hún nákvæmlega hvað hún var
aö gera, hvorki meira né minna
en aö selja bókina. Þess vegna
er það rökrétt ályktun aö telja
Ragnhildi laumukomma.
Aftur á móti er óllklegt aö hin-
ir hrekklausu guösóttans menn,
sem fylgdu I kjölfariö, hafi vit-
aö hvaö þeir voru aö gera. Þeir
hafa án efa sent ritsmlö sina frá
sér I góöri trú um aö þeir væru
aö gera rétt. Væru aö aövara
flekklausar sálir viö því sem
þeir töldu ljótt og vont. A einum
stað er haft eftir félaga Jesú:
Guö, fyrirgef þeim, þeir vita
ekki hvaö þeir gera* ef ekki orð-
rétt, þá efnislega. Llklegt þætti
mér, aö ef hann væri nú á meðal
vor myndi hann taka svipaö til
oröa um þá þjóna slna, sem
standa I því á jólaföstu, aö selja
ljóta bók eftir vondan, sænskan
komma, I staö þess aö innræta
þjóðinni guösótta og góöa'siöi á
viösjárveröum tlmum undir
vinstri stjórn.
. Ekki kæmi mér á óvart þótt
blessunin hún Ragnhildur fengi
bágt fyrir hjá flokknum sinum,
þegar frá llöur og menn llta
Ekki dettur mér i hug aö
hætta mér út á þá hálu braut,
sem eru umræöur um hver
félagi Jesús var I raun og veru.
Var hann guðssonur, trésmiðs-
sonur, byltingarforingi, eða
maöur sem haföi lag á aö láta
aöra vinna fyrir sér? Allar
þessar kenningar hafa verið á
lofti um dagana og raunar
margar fleiri. En ég vil minna á
spekileg orð karlsins, þegar
menn deildu hart um hvort
snjórinn I Japan væri rauður
eöa einhvernveginn ööruvisi á
litinn:
„Hvaö vitið þiö hvort hann er
rauður, þiö hafiö aldrei komiö
til Japan og séð snjóinn þar”.
—nS.dÓI
Sigurdór Sigurdórsson skrifar:
VINSTRI HREYFING í
þágu sósíalísks lýðræðis
1 Portúgal eru samtök sem
nefna sig Vinstri hreyfingu fyrir
sósialisku lýðræöi., Félagar
hennar voru áöur I Jafnaðar-
mannaflokki Portúgals undir
forystu Mario Soares. Þegar sá
flokkur fór að kæfa niður land-
nám smábænda I Alentejohéraöi
og hverfa til hægri, yfirgaf fólk
þetta flokkinn og myndaöi ofan-
nefnd samtök fyrir einu ári.
Formaöur samtakanna er fyrr-
verandi ráöherra i rlkisstjórn
Soares, Lopes Cardoso.
Fyrir stuttu ræddu danskir
blaöamenn viö hægri hönd for-
mannsins, ungan mann að nafni
Joaquim Guilhermo Castro
Guerra. Var hann fyrst spuröur
um hreyfinguna og stööu hennar i
dag.
Hann sagöi hreyfinguna ekki
vera stjórnmálaflokk. Hún ætti þó
þrjá óháöa fulltrúa á þingi, sem
hún myndi sjálfkrafa missa ef
hún breyttist nú i flokk. Hreyf-
ingin og þar meö hinir þrir full-
trúar hennar væru á móti rlkis-
stjórn Mota Pinto og myndu þeir
greiöa atkvæöi gegn henni. Gætu
þeir I hreyfingunni tekiö undir orö
Mario Soares þar sem hann sagöi
aö núverandi rikisstjórn i Portú-
gal væri sú sem lengst væri til
hægri af þeim sem setiö hafa
slðan byltingin var gerö 25. april
1974.
Þá var hann spurður hver af-
staöa hreyfingarinnar væri til
flokks Soares. Sagöi hann
Jafnaöarmannaflokkinn ekki
fallast á breiöa samstöðu vinstri
manna um viss baráttumál og
vildi hann þaðan af slöur nokkurt
samneyti hafa við hina vinstri
hreyfingu fyrir sósialisku lýö-
ræöi. Sagöi Castro Guerra enn-
fremur aö flokkur Soares væri
óöum aö glata styrkleika slnum
þar eö innanrikisdeilur væru
miklar milli mismunandi hópa. I
byrjun heföi flokkurinn átt kost á
aö veröa einn stærsti flokkur
landsins, en hann heföi ekki not-
fært sér þá möguleika.
Hlutverk hinnar nýju hreyf-
ingar næri þvi að reyna aö virkja
hina fjölmörgu verkamenn sem
oröiö heföu fyrir vonbrigöum meö
. Jafnaöarmannaflokkinn og reyna
þannig aö stuöla aö breiöari
Framhald á bls. 22