Þjóðviljinn - 17.12.1978, Page 16

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. desember 1978

Kvikmynda
skóli
Þjóöviljans

Umsjón:
Jón Axel
Egilsson
hur&inni skellt á tjaldinu. En til
þess aö ná hljóöinu samhliöa
myndinni veröur aö samstilla
þaö meö aukatæki sem hrein-
lega er kallað „synchroniser”
(framboriö synkrónæser) og er
notað í þeim tilgangi. Kaup á
sliku tæki eru mjög erfiö hér á
landi en ekki hreint útilokuö.
Best er aö tala viö eigendur
þeirra ljósmyndavöruverslana
sem eru hvaö mest meö kvik-
myndavörur og standa fram úr
hvaöa þjónustu á þvf sviöi
viökemur. Þeir ættu aö geta
frætt þig um kostnaö og þurfa
þá aö fá upplýsingar um þau
tæki sem þú átt, svo þeir geti
leiöbeint þér rétt.
Synchroniserinn tengir sam-
an sýningavél og segulband og
ber saman hraöa tækjanna og
kemur i veg fyrir aö annaö
tækiö gangi hraöar/hægar en
hitt. Stundum þarf aö leiðrétta
sýningavélina en i fletum til-
fellum eru þaö smámunir. Ef
þú hefur tök á bréfaskriftum
geturöu sett þig i samband viö
erlenda aöila sem auglýsa sllk
tæki i kvikmyndaritum fyrir á-
hugamenn.
Þegarsýndarerumyndir með
hljóöi er um tvo möguleika aö
ræöa. Þú getur tekiö hljóðiö upp
á segulband og spilaö þaö meö
sýningarvél og synchroniser.
Eöa þú getur keypt þér
sýningarvél meö hljóöi. Þá
veröur aö lima segulbandsrönd
á jaöar filmunnar. Þaö er hægt
aö fá gert hér heima I a.m.k.
einni ljósmyndaverslun eöa þú
getur keypt þér tæki til þess,
samt ekki hérlendir. Filman
með tónröndinni er sett i
sýningavélina og segulbandinu
stungið i samband viö vélina.
Sföan er tónninn yfirfæröur.
Eftir þaö er tónninn alltaf til
staöar og ekki þarf lengur aö
buröast meö segulbandiö. 1
hnotskurn vikrar þetta þannig:
1. Sýnimgarvél meö hljóöi,
seguibandstæki og synchron-
iser er tengt saman. Búin er
til leiöbeiningarás.
2. útbúið er blaö meö efni
myndarinnar og hvenær
hyert atriði byrjar, endar
o.s.frv. Eftir þvi er slöan
tekiö upp á bandiö.
3. Sýningarvél, segulband og
sinchroniserer tengt samaná
ný eftir að tónröndhefur verið
sett inn á filmuna. Hljóöiö er
nú flutt yfir á filmuna.
Synchroniserinn heldur öllu
gangandi á réttum hraöa á
meöan. Eftir þaö er ekki
nauösynlegt aöinota hann né
segulbandið.
Þulur
Tónlistin gefur myndinni betri
áfert), ef svo má að oröi komast.
Þó eingöngu væri spiluö plata
undir væri þaö betra en ekkert.
Samt sem áöur kemur aö þvl aö
þú sérö aö meira þarf tii aö sum
atriöi skiljist og þú vilt koma
meiru aö en myndin sýnir. Þú
vilt fá þul meö í spiliö. Þaö er
hægt aö gera á mjög mis-
munandi máta en viö skulum
athuga tvo möguleika á mjög
auöveldri innsetningu.
Þú þekkir nú þegar myndina
og ert búinn aö sjá hvaöa atriöi
þarfnastnánariskýringa. Taktu
skoöarann fram og skoöaöu
myndina meö þetta i huga.
Sjáöu hvaöa atriöi skýra sig
sjálf og hver þarfnast þular.
Skrifaöu hjá þér þau atriöi og
hvaö þú vilt segja.
Segjum sem svo aö þú hafir
tekiö myndina af vindmyllunum
i Hollandi og ætlir aö skilgreina
þaö nánar: „...Þaö er vind-
mylludagur i Kinderdijk, og þá
er mikiö um aö vera. Nitján
vindmyllur I gangi o.s.frv...
Fyrir utan beina kynningu
ættiröu aö reyna aö velta
upplýsingar sem ekki veröa
skildar af myndinni. Þaö er
alveg óþolandi aö sjá mynd frá
London og heyra þulinn segja:
Hér sjáum viö rauöu tveggja
hæöa strætisvagnana I London,
þegar allir vita aö myndin var
tekin i London ogallir sjá rauöa
tveggja hæöa strætisvagna.
Reyndu aö hafa máliö eölilegt
talmál, ekki uppskrúfaöan texta
og reyndu aö venja þig á aö lesa
einsog þú talar. T.d. meö þvi aö
segja ekki: Þaö fer ekkert fyrir
honum þegar hann er... heldur
talmál. Þaö fer ekkert fyrir
’onum, þegar ’ann er... Meö þvi
aö lesa vel yfir og athuga mis-
muninn á lesmáli og talmáli,
ætti þetta aö lærast mjög fljótt.
Reyndu einnig aö vera ekki
stifur, heldur eins og þú værir
aö segja vini þlnum frá feröinni.
Stilltu nú upp sýningarvél,
synchroniser og segulbandi til
aö taka upp leiöbeiningarásina.
1 þetta skiptiö er ekki nóg aö
taka upp leiöbeiningar um þaö
hvar tónlistin á aö byrja og
enda heldur einnig hvar þulur
kemur inn. Þó er nóg aö segja
aðeins fyrstu orðin i hverri
kynningu, þar sem þú ert aö út-
búa leiöbeiningar fyrir raun-
verulegu upptökuna.
Þegar þetta er búiö, skaltu
hlusa á rásina og skrifa hjá þér
visanir mælisins þar sem þulur
byrjár jafnframt visunum um
tónlist. Mundu eftir start-
merkjum og setja mælinn á núll
áöur en þú byrjar. Þá geturöu
snúi þér aö því aö útbúa
leiöbeiningalista meö þul, tón-
list og tilvísunarnúmerum.
Mix án mixara
Þegar blandaö er saman
tónlist og tali eöa öörum
hljóöum, t.d. skothvellum, roki,
rigningu og állka, er talaö um
hljóöblöndun eöa mix. Þetta er
þá framkvæmt í þar til geröum
tækjum en einnig er hægt aö
gera þetta á segulbandinu og
veröur þaö rætt siöar. Nú ætlum
viö aö sjá hvernig hægt er aö
gera þetta meö hljóönemanum.
Viö notum bara segulbands-
tækiö og góöan hljóönema, san
tekur ekki upp of vitt sviö.
Þegar búiö er aö setja bandiö
á startmerkiö, plötuna á fóninn
og mælinn á núll, einnig stilla
yfir á annan hátalarann, er
hljóöneminn færöur aö hátalar-
anum. Þegar komiö er aö þvi
fyrsta sem þurlurinn á aö segja,
eb hljóðneminn færöur frá
hátalaranum og aö þulnum
(þér). Þetta séröu á mælinum.
Lestu fyrstu kynningu og færöu
siöan hljóönemannn aö hátal-
aranum aftur.
Þegar kemur að skiptum I tón-
listinni, lækkaröu I segul-
bandinu og ýtir á hlétakkann.
Skiptu um tónlist á plötuspilar-
anum og losaöu hlétakkann.
Hækkaðu tónlistina (fade in).
Þegar upptöku er lokiö skaltu
strax hlusta á hana og athuga
hvort allt sé nú ekki eins og
ætlast var til. Þulurinn veröur
aö yfirgnæfa tónlistina þar sem
hann kemur inn. Ahorfendur
eiga ekki aö þurfa aö legg ja hart
aö sér til aö ná þvi sem þú ert aö
segja.
Hin leiðin
Hin leiöin sem viö ætlum aö
minnast á er sú aö nota sýninga-
vél meö hljóöi. A sumum þess-
ara sýningarvéla er svo kallaö
„superimpose” eöa „tric”.
Þetta er ætlaötil þessa þúgetir
hljóösett á mjög auöveldan hátt.
Fyrst veröur aö útbúa tón-
listina á band eins og skýrt
hefur veriö hér aö framan.
Slöan er hún flutt yfir á segul-
rönd filmunnar meö þvi aö nota
sinchroniser. Þá er filman
undin til baka og þulurinn látinn
lesa. Hann les I hljóönema
sýningarvélarinnar. Þegar
hann á aö byrja er tric-takk-
anum snúib til aö lækka I tón-
listinni sem fyrir er á filmunni.
Þulurinn les og tric-takkanum
er snúiö I hina áttina til aö
hækka tónlistina aftur.
Ef þetta er framkvæmt
nákvæmlega eftir þessum leiö-
beiningum lenduröu I klandri.
Þetta er einum of mikiö fyrir
einn mann og góö æfing hljálpar
lltiö. Lesturinn veröur stiröur,
þvl alltaf er veriö aö hugsa um
annaö.
Hvaö ber að gera? Auövelt
mál. Lestu inn á segulbandiö og
haföu þagnir á milli. Ef þú gerir
þaö geturðu tekiö upp aftur og
aftur þar til þú ert sannfæröur
um aö betur veröi þaö ekki gert
og rödd þin hljómar áhugavekj-
andi og óþvinguö.
Þá skaltu snúa þér aö tric-
takkanum. Settu segulbandiö I
samband viö sýningarvélina, þú
þarft ekki aö nota sinchroniser-
inn, og haföu fyrstu kynningu
tilbúna viö tónhöfuöiö.
Láttu filmuna ganga og þegar
kemur aö fyrstu kynningu,
snýröu tric-takkanum til aö
lækka I tónlistinni, losar hlé-
takkann á segulbandinu og y fir-
færir lesturinn. Þegar þvi er
lokiö ýtiröu aftur á hlétakkann
og snýrö tric-takkanum svo tón-
listin nái upphaflegum stryk.
Verkefni 9.
Leitaöu aö spólu meö tónrönd
sem þú getur hljóösett. Hún
getur veriö um hvaö sem er. Ef
þú átt hana ekki til skaltu taka á
eina spólu, bara af húsinu sem
þú býrö I og næsta nágrenni.
Meö þviaö nota þaö sem lærst
hefur i þessum kafla skaltu
hljóösetja myndina meö tónlist
og þul. Hafðu nokkur skipti I
tónlistinni og láttu hana lækka
þegar þulurinn talar. Þetta er
bara æfing og llttu á þaö sem
slika.
Þaö sem þú ættir aö aögæta
er:
1. Láta tónlistina hækka og
lækka, fade-out og fade-in.
2. Veldu tónlist sem passar viö
þaö sem þú sýnir.
3. Afslappaöan en áhugavekj-
andi lestur þular. Mundu aö
lestur og talaö mál á aö vera
þaö sama, þó þaö sé þaö ekki
vegna vitlausrar lestrar-
kennslu I skólum.
4. Rétt jafnvægi milli raddar
þular og tónlistar I bak-
grunn.
Góöa skemmtun.
•
1 næsta þætti veröur rætt
meira um hljóösetningu og
hvernig hægt er aö útbúa bak-
grunnshljóö. Þú munt sjá aö
ekki er um margar leiöir aö
ræöa til aö hljóösetja og finnur
eflaust þina eigin leiö. Þaö
skiptir ekki máli hvernig þú
gerir þaö, heldur hvað áhorf-
endur heyra.
11slensk
miðalda-
saga
eftir Björn
Þorsteinsson
Islensk miöaldasaga eftir dr.
Björn Þorsteinsson er nýútkomin
hjá Sögufélagi.
Islensk miöaldasaga fjallar um
sögu fslands frá upphafi lands-
byggðar til siöaskipta 1550. Ritiö
er niöurstaöa áratuga rannsókna
höfundará þessu tlmaskeiöi. Þaö
skiptist I sjö meginkafla:
1. Sagan
2. Forsaga
3. Landnámsöld
4. Goöaveldisöld 930 — 1262/64
5. Norska öldin
6. Enska öldin
7. Siðaskipti
Földi mynda prýöir fslenska
miöaldasögu, en hún er 387 bls.
Höfundur Islenskrar miðalda-
Björn Þorsteinsson
sögu, dr. Björn Þorsteinsson,
prófessor I sögu viö Háskóla
íslands, hefur um langt skeið
veriö einn fremsti visindamaöur
á sínu sviöi. Sérgrein hans er
framar ööru 15. öldin — „enska
öldin I sögu Islendinga”, — en
fyrir samnefnt rit hlaut hann
doktorsnafnbót viö Háskóla
Islands 1971.
Andvari 1978
er kominn út
Andvari 1978 er kominn dt.
Aöalgrein ANDVARA eraöþessu
sinni ævisöguþáttur Hermanns
Jónssonar alþingismanns og ráö
herra eftir Halldór Kristjánsson
frá Kirkjubóii.
— Annaö efni ritsins eftirfar-
andi: Játvaröur Jökull Júliusson:
Nóttina fyrir páska; Theodore M.
Andersson: Um hetjuskap i
Hómerskviöum og íslenskum
fornsögum (Finnbogi Guömunds-
son þýddi); Hermann Pálsson:
Um réttlæti i islenskum fornsög-
um; Finnbogi Guömundsson: Um
Gunnarshólma Jónasar og 9.
hljómkviöu Schuberts og Um
hljóm erlendra örnefna; Aki
Glslason: Bessastaöaprent-
smiöja og blaöaútgáfa Skúla
Thoroddsens; Guörún Magnús-
dóttir: Efnisskrá Andvara 1.-100.
árg. 1874-1975.
Þetta er hundraöasta og þriöji
árgangur Andvara. Ristjóri hans
er dr. Finnbogi Guömundsson
landsbókavöröur. Ritiö er 112
blaösíöur aö stærö en Efnisskrá
Andvara 60 blaöslöur aö auki.
Ný bók frá Iðunni
Pétur G. Guðmundsson og
upphaf samtaka alþýðu
Hjá Bókaútgáfunni IÐUNNI er
komin út bók, sem ber heitiö
Pétur G. Guömundsson og upphaf
samtaka alþýöu. Haraldur Jó-
hannsson hefur skráö efni bókar-
innarog fylgir frásögn Þorsteins,
sonar Péturs G. Guömundssonar.
A fyrsta skeiöi verkalýöshreyf-
ingarínnar vann Pétur G. Guö-
mundsson bókbindari manna
ötuilegast aö stofnun landssam-
bands verkalýösfélaga og stjórn-
málasamtaka þeirra, framboöi
þeirra I kosningum og útgáfu
biaöa á þeirra vegum. Jafnframt
varö hann fyrstur hérlendra
manna til aö hefja skipulega
fræösiu um jafnaöarstefnuna.
Pétur var einn stofnenda
Verkamannafélagsins Dagsbrún-
ar 1906 og var formaöur þess
nokkur ár. Hann var kjörinn
fyrsti bæjarfulltrúi verkamanna I
Reykjavlk 1910, var ritstjóri
Alþýðublaðsins gamla 1906-1907
og Verkamannablaös 1913-1914.
Þá var hann forgöngumaöur aö
stofnun Bókbindarafélags Islands
1906.
Eins og áöur segir er I bókinni
fylgt frásögn sonar Péturs, Þor-
steins, sem hálfan sjötta áratug
Pétur G. Guðmundsson
hefur unniö I þágu verkalýös-
hreyfingarinnar. Viötölin, sem
bókin flytur, átti höfundur viö
Þorstein sumariö og haustiö 1973
og veturinn 1977-1978, en Þor-
steinn hefur starfaö hálfan sjötta
áratug i þágu verkalýöshreyfing-
arinnar og stjórnmalaflokka
hennar, eins og segir I formála
höfundarins.
Ný íslensk
Indriöi Úifsson, skólastjóri á
Akureyri, hefur sent frá sér ell-
eftu barna- og unglingabók slna,
og nefnist hún Mæiikeriö.
A bókarkápu segir aö bækur
Indriöa hafi nú veríö prentaöar I
yfir 25.000 eintaka upplagi og
barnabók
njóti sivaxandi vinsælda. 1 fyrra
gaf Indriöi út bókina Loksins fékk
pabbi aö ráöa. Þessi nýja bók,
Mælikerfiö, er algjörlega sjálf-
stæö saga, en sömu aöalpersónur
eru I henni og bókinni I fyrra.
Útgefandi er Skjaldborg á
Akureyri.