Þjóðviljinn - 04.03.1979, Blaðsíða 13

12 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 4. mars 1979
Horft úr
hvalbaknum
aftur eftir
dekkinu
Þetta byggingarlag a skipum sést ekki a nyrri skip-
um. Guðmundur Júní varafhentur Belgaumsfelag-
inu i Hafnarfirði í november 1925 undir nafninu
Júpiter
Um borð
í drauga-
skipum
Neðst á Suðurtanga á Isafirði liggja tveir gamlir
brotajárnstogarar með stefnið landfast, en skut i
sjó. Þykir að þeim litil prýði. Um miðjan febrúar
hófu blaðamaður og ljósmyndari sig um borð og
skoðuðu þessi skip. Vindurinn gnauðaði án afláts og
heyrðust mörg ókennileg hljóð um borð. Rár skullu,
og smám saman var eins og togaramir færu að
segja frá sinni stoltu fortið. Svipir harðsækinna
sjómanna voru á ferli. Strit, salt, sjór og is.
Eldri togarinn var siðast
Guðmundur Júni 1S 20, en lengst
afþó JúpiterGK 161. Sennilega er
hann eini islenski togarinn af
eldri gerð frá þvi milli striða sem
enn má sjá ofan sjávar hér á
landi.
Hinn togarinn er Notts County
frá Grimsby. Hann strandaði rétt
innan við Súrnadal á Snæfjalla-
strönd i fárviðrinu mikla sem
gekk yfir Vestfirði og Norðurland
i byrjun febrúar 1968. Þá fórust
auk hans i Isafjarðardjúpi Ross
Cleveland með allri áhöfn nema
Harry Edom, fyrsta stýrimanni
sem komst af.sem frægt er orðið,
og Heiðrún II frá Bolungarvik
með 6mönnum. Varðskipiö óðinn
bjargaði áhöfn Notts County, alls
18 manns, en 1 maður hafði þá
látið lifið úr vosbúð og kulda.
Seinna var togarinn dreginn til
Isafjarðar.
Við klöngruöumst um kolryög-
aðan Guðmund Júni. Inni I hval-
baknum mátti sjá um mjóan
ljósgeisla niður i lúkarinn. Ljós-
myndarinn stældi kjarkinn og fór
þangaö niður um snarbrattan
stigann. I þessari þröngu vistar-
veru voru kojur upp á þrjár hæðir
á alla vegu. Þarna svaf 21 háseti.
Yfirmennirnir sváfu i káetu
aftast á skipinu, næst fyrir aftan
borðsalinn.
Við klifum upp i brúna og þar
má sjá stýrisvélina með marg-
brotnu keðjuverki.
Togarinn Júpiter var smiðaður
fyrir Belgaumsfélagiö 1 Hafnar-
firði árið 1925 og er 394 brúttó-
lestir. Hann var meö stærstu og
fullkomnustu togurum Islendinga
er hann kom til landsins. Smiða-
staður var Beverley á Englandi
en þar voru flestir islensku tog-
ararnir smiðaöir ásamt i Selby.
Voru þeir nefndir eftir smiðastöð-
unum og kallaðir Selbyar og
Beverleyar. Þeir siðarnefndu
þóttu lakari sjóskip, áttu það tíl
að leggjast á hliöina.
Félagið Belgaum h.f. var
stofnað árið 1919 og voru aðal-
hluthafar þeir Þórarinn Olgeirs-
son skipstjóri, Jes Zimsen
kaupmaöur og Joe Little skip-
stjóri I Grimsby. Þórarinn var
skipstjóri á Júpiter. Nýtt hluta-
félag var stofnað um skipiö árið
1930 og hét það Júpiter h.f. Loftur
Bjarnason var framkvæmda-
stjóri og stjórnarformaður, en
aðrir i stjórn voru Tryggvi
Ófeigsson og Sveinn Sigurðsson.
Þórarinn Olgeirsson var áfram
Undir bátaþilfari. Sér yfir I Notts County. Forgálginn fremst.
Sunnudagur 4. mars 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Myndir: Leifur — Texti: GFr.
1 brúnni á Júplter stóðu frsegir skipstjórar svo sem Þórarinn Oigeirsson, Tryggvi 21 háseti svaf f lúkarnum fremst i skipinu. Þar voru þvi mikil
Ófeigsson og Bjarni Ingimarsson. Undir brúnni var kiefi skipstjóra og kortaklefi þrengsli. Yfirmenn sváfu I káetu aftur i
Uppi á hvalbak.Notts County marar I hálfu kafi til vinstri
Skelfiskur og önnur sjávardýr hafa nú yfirtekið eldhúsið á Júpiter
gamla
Notts County og Guðmundur Júni liggja saman og hallast hver að öðrum
meðeigandi. Skipstjórar voru
lengst af Tryggvi og siöar Bjarni
Ingimarsson.
Arið 1951 var togarinn Júpiter
seldur Togaraútgerðarfélagi
Dýrafjarðar h.f. og þá skiröur
uppog kallaður Guðmundur Júni.
Siðastur átti skipið Einar
Sigurösson riki. Togarinn var
úrskurðaður ónýtur árið 1963.
Fyrir aftan brúna er keisinn og
er hann nú allur rofinn. Þar niðri
má sjá leifar af gufuvélinni, og
skyndilega standa manni fyrir
hugskotssjónum kófsveittir kynd-
arar að moka kolum á eldana,
raka fram úr firplássunum og
þvæla kolunum úr kolaboxunum.
Fyrir aftan vélarrúmiö er
eldhús og borðsalur. Þar er nú
allt rústað og kræklingar og
önnur sjávardýr hafa tekið
völdin.
Islensk togarasaga spannar 4
skýrt mörkuð timabil. Hiö fyrsta
er frá aldamótum til 1917 er
obbinn af togaraflotanum var
seldur úr landi. Hiö næsta er frá
1918 og fram yfir seinni heims-
styrjöld. Guðmundur Júni er full-
trúi þess timabils. Hið þriðja er
frá 1947 til um 1970 og mætti kalla
það timabil nýsköpunar og hið
fjórða, skuttogaraöldin, hófst um
1970 og stendur enn.
A timabilinu 1918 til 1945 voru
gerðir út frá Islandi ails um 60
togarar,en af þeim strönduðu eða
fórust ihafi 24 togarar. Manntjón
varð 1 12 skipti og fórust alls 212
menn. Blóötakan hefur þvi verið
ógurleg.
Við yfirgefum draugaskipin á
Suðurtanga með ævintýrahrolli
og snörp vindhviða flýtir för
okkar i burtu.
—GFr
Yfirvöld ákærð:
14 6 van-
sköpuö
börn
fæðast
í Seveso
en
ekki 53
MILANO, (Reuter) — Lögfræð-
ingar á ttallu hafa kært yfirvöld
þar I landi fyrir að leyna rauveru-
iegri töiu þeirra barna sem fæðst
hafa vansköpuð eftir að eiturský
bárust yfir Seveso, frá verk-
smiðju LaRoche.
Skjólstæöingar lögfræðinganna
eru ibúar Seveso á N-ttalíu, en
þangað barst eitrað dioxin-ský
árið 1976 og olli m.a. óhugnan-
legum húðskemmdum. Fyrr I
þessum mánuöi sögöu yfirvöld að
53 vansköpuð börn hefðu fæðst
þar um slóðir og væri það i sam-
ræmi við það sem búist hefði
veriö við. Lögfræðingarnir segja
aftur á móti að börnin hafi verið
146.
Akæra lögfræðinganna er á
hendur Antonio Spaillno sérstök-
um fulltrúa um Seveso hjá yfir-
völdum i Lombardyhéraði og
Ezio Zambrelli lækni. Þeir eru
sakaðir um að falsa og villa fyrir
um hin óhugnanlega sannleika
um heilbrigðisástand fólks á
þessum slóðum.
Fættarænn AFP
í verkfalli
PARIS, (Reuter) — Fréttamenn
við frönsku fréttaþjónustuna AFP
eru nú I sólarhrings verkfalli.
Þeir mótmæla uppsögn kven-
fréttastjóra við þýskudeild AFP I
Paris. Henni var sagt upp og hún
sögð óhæf til starfsins framvegis
þar sem sjón hennar er döpur. Á
hún erfitt með að nota tölvuvædd
sjónvarpstæki sem tekin hafa
veriö upp I stað ritvéla á frétta-
stofunni.
Talsmaður fréttamanna sagði
að mikil óánægja rikti meðal
starfsmanna með vinnuaðstöðu
eftir að nýja tæknin var tekin upp.
ÍSLENZKT
OSTáVAL!
Tlzplegp4o ostategimdir
eru fmndeiddar d íslandi nú.
Hejurðu bragóaó Brauðostinn?