Þjóðviljinn - 13.04.1980, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. aprll 1980
helgarvíðtalíð
— Ég er nú ekki fæddur í þennan bransa, segir
Kjartan Helgason ferðaskrifstofurekandi.
Klæðnaðurinn: Græn skyrta, gyllt bindi og brúnar
buxur ásamt gildu belti bera vitni um alþýðumann.
Orðavalið og framsetning skoðana skírskota hins
vegar til ódrepandi vinnusálar og viðskiptamanns
sem hefur báða fætur á jörðinni.
Teikning og texti: Ingólfur Margeirsson.
Hann tekur af sér gleraugun,
horfir út um gluggann, þar sem
slöustu leifar páskahretsins
falla til jaröar og heldur svo
máli sinu óhikaö áfram:
Ég var ráöinn til Siglufjaröar
1943,var tuttugu ára og byrjaöi i
sildarverksmiöju, SR '30. Ann-
ars var þaö Jakob Kristinsson
sem fékk mig noröur, ég varö
kennari og skólastjórinn var
Hlööver Sigurösson, bróöir As-
mundar sem siöar varö blaöa-
maöur á Þjóöviljanum. Ég var
fyrsti róttækikennarinn á Siglu-
firöi, og eftir áriö var starfiö
auglýst laust til umsóknar. Þá
kvaddi ég kóng og prest og fór
suöur.
Ég hef nefnilega alltaf veriö i-
haldssamur kommi.
Agætismenn sóttu um stöö-
una, Teitur Þorleifsson og
Benedikt Sigurösson, sem hlaut
stööuna og er þarna ennþá, eftir
þvi sem ég best veit.
— 0 —
— Var...
— Fyrstu kynni min af land-
búnaöi voru i Mosfellssveit.
Bærinn hét Bringur, Gullbringa
dregur nafniö aö þeim bæ. Þar
var Hallur bóndi Jónsson frá
Klöpp sem Klapparstfgurinn er
nefndur eftir. Já, já, þaö er
margt sem ég get sagt þér ef
þannig bæri undir. En ég byrj-
aöi sem rollubóndi þegar ég var
þriggja ára.
Faöir minn var klæöskeri.
Hann hét Helgi Þorkelsson og
var formaöur Skjaldborgar,
—-Þettaendaöinú alltmeö þvi
aö ég var beöinn aö fara upp i
Kjós og grafa fyrir vatnsveitu.
Nú, þar þótti Bretanum viö vera
tortryggilegir, viö bjuggum
nefnilega til eigiö mál — is-
lenska japönsku, og þeir voru
klárir á þvi aö viö værum njósn-
arar — sérstaklega þegar viö
sögöum setningar eins og
„Moka haki”.
— 0 —
— Og ...
— Já, já, maöur kynntist
mörgum góöum mönnum á
stríösárunum. Nú,þaö varfariö i
hreinsun hjá hernum. Ég vann
tvö, þrjú ár hjá Kananum. Þar
hitti ég menn eins og Sigurvin
er

íhaldssamur kommi
sveinafélags klæöskera. Hann
var verkalýössinni og róttækur
mjög. Skoöanir hans siuöust inn
i mig.
— Sósialisminn i vöggugjöf?
— Bæöi og. Faöir minn var
alltaf sjóveikur. Hann reyndi
mikiö aö vinna á skipum en varö
aö gefast upp. Þá fór hann aö
læra I Vöruhúsinu og varö klæö-
skeri. En þetta var nú þannig
þá aö menn fengu i sig og á,
klæöskerasál irnar uröu aö
bjarga sér meö aukavinnu. Og
kallinn var alltaf léttur á sér,
svo hann skellti sér i aö ná i
hesta hjá broddborgurum. Þá
kynntist hann Vigfúsi Arnasyni
og tókust meö þeim miklir kær-
leikar. Þaö er nú ekki þekktur
maöur, en þar kom pabbi inn i
rollueignir og þannig varö ég
rollueigandi þriggja ára gam-
all. En ég var heppinn, ærin var
alltaf tvílembd og maöur átti
alltaf smápeninga. Ég eyddi
þessu aldrei, fór fyrst á bió þeg-
ar ég var 12 ára.
— 0 —
— Hefur ...
— 1940 snýst tafliö viö. Þá
kemur herinn til landsins og
maöur byrjar aö grafa og harpa
möl þar sem nú eru gömlu kar-
töflugeymslurnar. Þar kynntist
ég mönnum eins og Pétri Sæ-
mundssen bankastjóra Iönaöar-
bankans.
Siöar fór ég f Kaldaöarnes i
vinnu viö flugvallargerö hjá
Bretanum. Þar voru góöir ær-
ingjar eins og Ragnar Eövalds-
son, já epliö feilur nú reyndar
ekki langt frá eikinni, þvi hann
er pabbi Ómars Ragnarssonar.
Viö vorum ungir og geröum
mikiö aö gamni okkar. Til aö
mynda þá stofnuöum viö til
mataruppreisnar enda fengum
viö bara hafragraut og tros. En
þaö var kannski auöveldara aö
gera kröfur þá.
össurarson og Hendrik Ottós-
son. Viö mættum til vinnunnar
klukkan hálf átta á morgnana
hjá Litlabll, sem var forveri
Hreyfils, hjá B.P.,og svo ókum
viö uppeftir. Viö fengum senni-
lega hæsta kaup sem greitt var
á Islandi — 600 krónur á viku og
unnum bara fjóra tima á dag.
Viö hreinsuöum úrgang eftir
Kanann, bæöi úr eldhúsi og pri-
vat. Annars voru mikil friöindi i
þessu. Þaö var öllum afgangi
sturtaö i árnar, sem flutti drasl-
iötil sjávar, og viö komum okk-
ur vel viö birgöavöröinn þannig
aö maöur haföi mér sér heim
góöan hluta af draslinu. Var ryö
i einni dós þá var kannski heil-
um kassa fleygt. Og ég held nú
aö margir hafi átt árs birgöir i
kjallaranum þegar striöinu
lauk.
Svo var aukapening aö fá i
blaöasölu. Viö seldum blaö á
enskri tungu sem hét „Daily
Post” og Siguröur Benediktsson
fyrsti ritstjóri Vikunnar gaf út.
Viö seldum þaö til Kanans og
gekk vel.
Rœtt viö
ferðamála-
frömuöinn
Kjartan
Helgason
Kjartan fær sér i nefiö úr
dæmigeröum silfurbauk, „dós-
inni hans pabba”.
— En annars fór ég til Hauks
Björnssonar eftir kennsluna
fyrir noröan. Hann var aö opna
bókasýningu. Þaö var nú
kannski litiö gert nema aö spila
'kiassiska músik, en viö opnuö-
um þessa fyrstu bókasýningu
meö pompi og pragt á Lýöveld-
isafmælinu 1944.
Þá var ég kominn i Fylking-
una, en ég haföi nefnilega fyrir
prinsip aö vera ekki I pólitík
meöan ég var I skóla.
— 0 -
— Nú.maöur var starfsmaöur
Sósialistaflokksins I ein tuttugu
ár. A árunum 1944 til ’45 var
slagurinn um KRON, þaö var
mikill undirbúningur og kosning
I hverri deild. Þetta voru fyrstu
kosningarnar sem ég tók þátt i.
Þá voru Sigfús Sigurhjartarson
og Þorlákur Ottesen og aörir
mætir menn kosnir I stjórn.
Og siöan hefur KRON veriö ó-
vinnandi vigi vinstri manna.
Nú, upp úr þessum slag byrja,
ég i Sóslalistaflokknum. Ég
skipulagöi aöallega verkalýös-
féiögin og alþingiskosningar.
Já, og reyndar var ég kosn-
ingastjóri flokksins alveg til
1963.
Ég hætti hjá flokknum þegar
Alþýöubandaiagiö var stofnaö.
Var ekki sammála félögum
minum i þvi.
Ogsiöanhef ég ekki skipt mér
af pólitik.
— 0 —
— En ennþá sósfalisti?
— Sósialiskar skoöanir minar
hafa ekki breyst. En sjáöu til,
viö töldum aö gamli Sósialista-
flokkurinn væri þannig geröur
aö viö heföum i höndum okkar
sameiningarflokk. Þaö var
samfylkingarpólitikin sem viö
treystum á. Okkar pólitik er
kennd viö ákoöanir pólska
verkalýösleiötogans Dimitroff.
Viö vorum langt á undan okkar
samtiö, sjáöu til. Viö unnum
okkar vinnu meö miklum glans.
Og viö höföum mjög hæfa for-
ingja.
En nú eru timarnir breyttir.
Atökin eru minni og flokkarnir
orönir iikari pólitiskt.
Sjáöu til, stjórnlist felst i
tvennu: Aö kljúfa andstæöing-
inn og aö byggja upp samfylk-
ingu. En þegar Alþýöubanda-
lagiö var stofnaö þá höföum viö
enga reynslu aö reka tvöfalt
kerfi. Hannibal er ágætur aö
mörgu leyti, en þaö var ágrein-
ingur um ýmsa hluti. Og þaö
sannaöist: Alþýöubandalagiö
klofnaöi.
Og ég vil hreinlega ekki dæma
um, hvort Alþýöubandalagiö sé
betri eöa verri flokkur eftir
klofninginn. En eitt veit ég: Þaö
veröur aö gera mun á flokki og
samfylkingu.
— 0 —
— Þú ert maöurinn sem opnar
járntjaldiö fyrir islenskum
feröamönnum?
— Ég tók viö feröaskrifstof-
unni Landsýn 1963 sem nokkrir
Fylkingarfélagar ráku. Þetta
varlitiö og fábreytt prógramm,
og timinn bauö upp á mikil
æskulýösmót.
Nú hef ég hins vegar veriö i
bransanum i 17 ár og þaö er góö-
ur skóli.
Éghef haft þann háttá I minni
vinnu aö auöga tilbreytingu i
staö þess aö ganga I annarra
manna slóöir. Ég byrjaöi á
Júgóslavíu, en svo fundu fleiri
peningalyktina, nú Búlgariu var
ég fyrstur meö, Ungverjaland
og Tékkó er ég aö byrja meö i
dag. Ég hef reynt aö festa þessi
lönd I sessi, og ég sé fram á á-
gæta möguleika I þessum lönd-
um ef allt fer ekki til andskotans
varöandi veröbólgu og annan ó-
fögnuö heima fyrir.
Ég vona aö þessi bransi
gangi, og ég veit ekki hvort ég
fer aö selja fisk eins og margir
forverar minir I feröamálum.
En mér skilst aö þaö gangi bara
velhjá Guöna i Sunnu, Erni Er-
lendssyni og Óttari Yngvasyni.
— 0 —
— Og vinnutiminn?
— Ég er þannig geröur aö ég
vilkomast snemma heim. Ég er
yfirleitt mættur viö sólarupp-
rás.svona sex-sjö á morgnana.
Þá er ég bestur. Nú, timamun-
urinn er þannig aö Skandianvía
er tveimur timum á undan og
austantjaldslöndin þremur tim-
um. Þess vegna er þeirra skrif-
stofutimi hálfnaöur þegar viö
mætum til vinnunnar. Ég reyni
þess vegna aö reka feröaskrif-
stofu mlna eftir meginlands-
tima.
Nei, þaö er margt aö athuga i
sambandi viö rekstur feröa-
mála.Þaömá til dæmis benda á
aö meöan aö hótelherbergi
hækka um 10% i Búlgariu
hækka flugferöir hjá Flugleiö-
um um 170%. Ég spuröi nú
þessa herra um daginn hvernig
þeir gætu rekiö þetta næturflug
til Kaupmannahafnar, sem þeir
hafa auglýst, ég þóttist vita aö
þeirhafi aldrei veriö meö feröir
sem þeir ekki græddu á: Er
kannski bensingalloniö ódýrara
á nóttunni, eöa eru lendingar-
gjöldin lægri á Kastrup, eöa
kaup flugmanna kannski
minna? Ha? Og ef þeir græöa á
svona flugi, hvaö græöa þeir þá
á dagfluginu? Maöur spyr nú
bara.
Og fyrst viö erum aö tala um
Flugleiöir, skilaöu kveöju til
Ölafs Ragnars Grimssonar, ég
þekkti nú pabba hans vel, og
spuröu hann frá mér hvaö dvel-
ur orminn langa.
— Kjartan, hvernig finnst þér
sem gömlum komma aö vera
oröinn atvinnurekandi?
— Já, þetta eru nú oröin min
hlutskipti. En ég er þó ólíkur
venjulegum kapitalistum aö þvi
leyti, aö þeir græöa á vinnu ann-
arra en ég á minni eigin. En aft-
ur á móti þekki ég allt kerfiö og
get spilaö á þaö eins og harmó-
nikku. _im_