Þjóðviljinn - 22.06.1980, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 22. júni 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Otgáfufélag ÞjóÖviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar : Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson
Fréttastjóri: Vilborg HarÖardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Oiafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóössor.
Afgreiösiustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: AlfheiÖur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnvis H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
íþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
útiit og hönnun: GuÖjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnssoiu
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
SafnvörÖur-.Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösia: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna SigurÖardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og augiýsingar: Siöumúla 6, Reykjavík, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrent hf.
Samræming veiða,
vinnslu og markaða
• Nokkrar íhaldssálir hafa verið að gera sér mat úr
því að Þjóðviljinn hóf umræðu um vanda frystiiðn-
áðarins með því að staðhæf a að hann væri ekki þess eðlis
að það stæðist fyrir lögum að grípa til skyndiuppsagna.
Slíkar lögskýringar eiga fullan rétt á sér vegna þess að
þetta er hvorki í fyrsta né síðasta sinn sem rekstrar-
horfur eru slæmar í okkar fiskvinnsiu.
• Guðmundur J. Guðmundsson formaður Verka-
, mannasambandsins leggur einmitt áherslu á að þetta
sjónarmið hafi verið ríkjandi á fundi framkvæmda-
stjórnar sambandsins með fulltrúum verkafólks úr 15
verstöðvum í vikunni. /.Þetta ástand er ekki hægt að nota
sem tilefni tií uppsagnar á kauptryggingu... Allar upp-
sagnarregiur verður að hafa í heiðri út í ystu æsar..."
• Með þessu er á engan hátt verið að draga f jöður yf ir
skuggaiegar horfur í fyrstiiðnaðinum sem gætu leitt til
atvinnuieysis verkafólks þúsundum saman. En horf-
urnar hafa áður verið ískyggilegar og verkafólk verður
að standa vörð um þau réttindi til lengds uppsagnar-
frests sem iagasetning á Alþingi hefur fært því.
• Vandi fyrstiiðnaðarins nú er, fyrir utan innlendar
verðbreytingar, sérstaklega tengdur mikilli fram-
leiðsluaukningu og sölutregðu á einstökum vöruteg-
undum. Birgðir freðfisks í landinu hafa aldrei verið
meiri í tonnum talið, og þrátt fyrir að framleiðslu-
aukning í fyrstiiðnaðinum hafi verið gífurlega mikil á
undangengnum árum hef ur ekkert bæst við birgðarými
innaniands. Þá hlaðast upp birgðir f Bandaríkjunum.
• Ráðherranefnd á vegum ríkisstjórnarinnar undirbýr
nú tillögur um öflun viðbótarmarkaðar fyrir freðfisk,
um samstillingu á geymslurými um land allt, um ráð-
stafanir í lánamálum vegna íþyngjandi birgðahalds
frystihúsa, tillögur um bætta framleiðni og samræmingu
veiða, vinnslu og markaöa. Tillögur í þessum efnum
verða lagðar fyrir ríkisstjórnina eftir helgina.
• Á áðurnefndum fundi í Verkamannasambandinu
lýstu margir furðu sinni yfir því að forráðamenn
frystiiðnaðarins í landinu skyldu ekki bregðast fyrr við
yf irvofandi vanda. Ollum hefði áttað vera Ijóstað vegna
hinnar miklu framleiðsluaukningar á fyrri hluta ársins
þyrfti að grípa til sérstakra ráðstafana til þess að afla
viðbótarmarkaða fyrir freðfisk. Fyrirhyggjan virðist
því hafa verið í lágmarki hjá þeim söluaðilum sem
hingað til hafa talið sig geta selt sfna vöru hjálparlaust.
• Hin sérstöku vandamál frystihúsanna nú eru nógu
alvarleg, en ekki má gleyma þeim erfiðleikum sem
sjávarútvegurinn í heild hef ur staðið frammi fyrir. Það
skiptir að því er virðist litlu hvort vel eða illa af last, allt
rambar á barmi gjaldþrots ef einhver röskun verður.
• Hagfræðingar hafa leittaðþvírökaðþrálátir kvillar
í efnahagslífinu, verðbólga og lágar rauntekjur megi
rekja til þess hvernig við nýtum auðlindir sjávarins. -
Auðlindahagfræðin kenni að eigi allir jafnan aðgang að
sameiginlegri náttúruauðlind sé reglan sú að ótæpilega
sé á þær gengið að nýtingin verði óhagkvæm.
Skipulag sjávarútvegsmála er á þann veg á Islandi
að ekki hefur tekist að koma því til leiðar að afkoma út-
gerðar og vinnsiugreina sé ávallt jöfn og góð enda þótt
við sitjum nú einir að gjöfulum fiskimiðum. Afleiðingin
er sú að stöðugt er verið að f lytja fé til sjávarútvegsins
úr vasa launþega og frá öðrum atvinnugreinum, um leið
og veröbólgan hefur verið rekin áfram með gengislækk-
unum síöastliðin 30 ár. Hin eilífa hringrás rekstrar-
öröugleika sjávarútvegsins, gengisfellinga og verðbólgu
verður ekki rofin fyrr en skynsamlegri stjó hefur verið
náð á sjávarútveginum.
• Ríkisvaldið eða sambærilegur aðili verður aö annast
yfirumsjónog framkvæmd skynsamlegrar fiskveiði- og
fiskvinnslustefnu. I samræmi við það sjónarmið lagði
þingflokkur Alþýðubandalagsins fram í vetur stefnu-
mótun um stjórnun þorskveiða. Þar var lagt til að sam
ræmdar yrðu veiðar og vinnsla og landinu öliu skipt í
fisklöndunarsvæði. Markmiðið var að sá af li sem á land
bærist nýttist sem best og atvinna við fiskvinnslu gæti
verið jöfn og örugg. Einungis með samræmingu veiða,
vinnslu og markaða fyrir forgöngu stjórnvalda er
nokkur von til bess að við náum tökum á því að reka
sjávarútveginn af viti. _«kh
# úr almanakínu
„Væri ég aöeins einn af þess-
um fáu” orti Jóhann Sigurjóns-
son um skáldin sem ná þessu
æösta og dýpsta sem enginn
getur skilgreint. „Einn af þess-
um fáu” gisti okkur á
Listahátiö, skáldiö og visna-
söngvarinn Wolf Biermann.
Biermann haföi margt að segja,
bæöi i ljóöum og ræöum, hann
túlkabi vonbrigöi eftirstriöskyn-
slóöarinnar, ósigur og vonleysi
’68 byltingarinnar, en hann var
stærstur i þvi aö vera einn af
þessum fáu sem ekki gefst upp,
sem ekki lætur múta sér meö
gulli og glysi vestursins, heldur
horfir á heiminn með augum
sósialista sem veit að kapital-
isminn stendur á brauðfótum.
Samt sem áöur var ýmislegt i
ræöum Biermanns sem ég gat
ekki fellt mig viö og ýtti undir
þá skoðun mlna aö löngu sé
Kalii stendur ailtaf fyrir sinu,
en viö veröum aö tengja hann
þeim veruleika sem viö búum
viö.
komiö meö aö steypa heiminum
I glötun. Eins og er fær pólitik
vinstri hreyfingarinnar ekki viö
neitt ráðiö, kerfið gengur sinn
gang- . ,
Og þar vikur sögunni aftur tn
græningjanna. Þeir sem sam-
einast i grænu hrevfingunni er
fólk sem vill reyna að sporna viö
þeirri ömurlegu iðnvæðingu
sem er aö gera jöröina aö einum
forarpytti, fólk sem löngu hefur
• hafnað þeirri oftrú á visindin
sem einkennt hefur sl. 100 ár.
Fólksem villleita nýrra leiöa ti!
að bjarga þvi sem bjargað verö-
ur (það þýbir ekki aö biöa eftir
byltingunni). Reynslan af tiöum
mengunarslysum og bilunum i
kjarnorkuverum hefur gert
fólkiljóst að þar er á ferðinni afl
sem enginn veit hvaöa afleiö-
ingar kann aö hafa þegar fram I
sækir.
Græna hreyfingin er svar viö
Leitum nýrra leiða
timabært aö taka alla vinstri
umræbu til gagngerörar endur-
skoöunar.
Biermann talaöi um græn-
ingjana — umhverfisverndar-
fólkiö, græningjarnir veröa
grænni, söng hann, en bætti svo
viö á fundinum I Félagsstofnun
aö þeir væru von Samt sem
áöur ætlar hann aö styöja krat-
ana i Vestur þýskalandi gegn
Joseph Strauss og hyski hans.
Heldur þá næstverstu en þá
verstu er niöurstaða hans. Þetta
get ég ekki fellt mig viö. Annaö
hvort ert þú sósialisti eöur ei.
Ef þú vilt koma einhverju til
leiöar er þá ekki betra aö taka
þátt I aö byggja upp nýjan val-
kost heldur en aö styöja viö bak-
iö á öflum sem löngu hafa sagt
skilið viö sósialismus?
Eg er ósátt viö afgreiöslu
Biermanns á þeim grænu og hún
minnir mjög á viöbrögö vinstri
manna, sem glotta út i annaö,
yppta öxlum og grúfa sig niður i
kapitalið eöa púkka upp á kerfið
meö þátttöku i rikisstjónum, i
staö þess aö reyna nýjar leibir.
Þetta er ekki i fyrsta skipti sem
vinstri menn skynja ekki sinn
vitjunartima.
Ég er þeirrar skoöunar aö
vinstri-hreyfingin sé gjörsam-
lega stöönuö I sinni pólitik allt
frá krötumog út I villta vinstriö.
Viö stöndum frammi fyrir þvi
aö baráttan fyrir sósialisma,
brottför hersins og betra mann-
lifi er STOPP. Verkalýöshreyf-
ingin stendur I eilifu hjakki
fram og til baka viö aö verja
kaupmáttinn (þ.e. aö halda uppi
neyslunni). Alþýöubandalagiö
gefur stööugt eftir I sinni
bremsupólitik (stöövunarstjórn
á kauplækkunaröflin),— Þaö er
einsog vinstriöhafi aldrei kom-
ist upp úr kreppunni sem lauk
fyrir 40 árum. Sú vinstri stefna
sem hér errekin höfðar einíald-
lega ekki til fólks, enda hefur
hún sáralftinn árangur boriö.
Hvers vegna? Vegna þess að
vinstri hreyfingin og þar meö
talin verkalýöshreyfingin fæst
ekki viö hin raunverulegu
vandamál, sem skipta máli nú
og um eilifð alla.
Hvenær heyrum við rætt af al-
vöru um það hvers vegna svo
mörgum liður illa, hvers vegna
fólk (ekki slst úr verkalýösstétt)
leitará vit áfengis og pilla,hvers
vegna svona margir „koxa” á
kerfinu, hvers vegna tauga-
veiklun og geöveiki vaxa hröð-
um skrefum, hvers vegna
hjónaskilnuðum fjölgar og of-
beldi innan heimila vex. Stafar
þetta af rýrnandi kaupmætti?
Nei, þessi vandamál eiga sér
mun dýpri rætur, ekki aðeins I
þjtíðfélagsgeröinni, heldur
einnig i aukinni tæknivæöingu,
griöarlegu vinnuálagi viö
tímanneskjulegar aöstæöur (til
aö halda uppi neyslunni enn og
aftur), kolrangri húsnæðis-
pólitik sem verkalýöshreyf-
ingin á sinn þátt i og innrætingu
neyslusamfélagsins sem hefur
ótrúleg tök á okkur öllum. Þetta
eru alls ekki nein ný sannindi,
en á þessum málum hefur ekki
veriö tekiö.
Ég ætla aö leyfa mér aö halda
þvi fram á prenti, sem reyndar
allir vita, aö meginþorri launa-
fólks (þó vissulega séu undan-
tekningar þar á) hefur vel i sig
og á og tekur þátt I margnefndu
neyslubrjálæöi, sem er langt
þessum ógnunum. Þarna sam-
einast fólk sem vill ekki láta
efnaiönaðinn eitra lönd og
'strönd, konur sem vilja ekki
eiga á hættu aö eignast van-
sköpuö börn og karlmenn sem
vilja ekki eyða ævinni i að glápa
á tölvuskerma og ýta á takka.
Þetta fólk vill reyna að skapa
nýja möguleika, sýna fram á aö
þaö er hægt að lifa ööru visi, búa
ööru visi, breyta umhverfinu.
Hvernig ætlum viö að breyta
þjóðfélaginu ef viö sýnum ekki
fram á aö þaö sé hægt með eigin
fordæmi? Kannski er grænu
hreyfingunni aö takast þaö sem
vinstri hreyfingunni hefur mis-
tekist: aö sannfæra fólk um
þörfina á baráttu og breyt-
ingum.
Vinstri menn hafa nefnilega
aldrei sett dæmiö upp þannig að
kannski væri stefna þeirra röng
fyrst hún ber ekki árangur. Þeir
hafa alltaf hrist hausinn og
sagt: alþýöan er svo ómeövituð.
Þeir hafa veriö svo uppteknir
við ást sina á ALÞÝÐUNNI (svo
vitnaö sé i Biermann) aö þeir
hafa alveg gleymt einstakl-
ingnum og hans daglegu vanda-
málum. Þaö er ekki kenningin
sem þarf aö endurskoöa, heldur
hvernig henni er framfylgt,
hvernig hún er tengd þeim veru-
leika sem viö búum viö. Kalli
gamli stendur alltaf fyrir sinu,
en er ekki kominn timi til aö lita
aðeins upp úr fræöunum, horfa i
kringum okkur og sameinast
þeim sem leita nýrra leiöa?
Kristín
Ástgeirsdóttir
skrifar