Þjóðviljinn - 22.06.1980, Side 18

18 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 22. júnl 1980
Tugur eda —
tvö hundruð
Viðtal við Kjartan Ólafsson ritstjóra sem var
framkvœmdastjóri þeirrar eftirminnilegu göngu
20 ár frá fyrstu Keflavíikurgöngunm
Kjartan Ólafsson ritstjóri var framkvæmdastjóri
fyrstu Keflavikurgöngunnar sem farin var 19. júni
1960. Hann segir i eftirfarandi viðtali frá
aðdraganda göngunnar, pólitiskum forsendum
hennar og vanda, frá framkvæmd hennar og sum-
um þeim einstaklingum, sem gerðu sitt til að sú
samstaða og það andrúmsloft skapaðist sem
tryggði að gangan varð merkur viðburður og
afdrifarikur.
Kjartan Ólafsson meft þátttakendalista á skrifstofu göngunnar I
Mjóstræti 3.
Keflavikurgangan var mikil nýj-
ung, rétt er þaft. Hér höfftu ekki
aftrar göngur tiftkast frá
styrjaldarlokum en þær sem
farnar voru fyrsta mai. Nokkrir
sögulegir og stórir fundir voru
haldnir gegn inngöngu I Nató og
komu herslns 1951. En menn
höfftu ekki séft meiriháttar mót-
mælaaftgerftir I þessu formi, sem
ekki voru á vegum skipulagslega
sterkra aftila og þvi varft Kefla-
vikurgangan um margt merkilegt
fordæmi.
Hugmynd þróast
Hvemig fæddist þessi hug-
mynd?
— Menn voru aft velta einhverju
sliku fyrir sér á fleiri en einum
staft, án þess aö rekjanleg tengsl
væru á milli. Bein fyrirmynd voru
miklar göngur sem farnar voru
árin á undan I Bretlandi á vegum
kjarnorkuandstæftinga þar,
kenndar vift Aldermaston. Hvaft
sjálfan mig snertir minnist ég
þess, aft þegar ég var vift nám
erlendis tveim-þrem árum fyrr,
var ég meft tiltölulega fastmót-
aftar hugmyndir um aft slík aft-
gerft væri æskileg og brýn og
framkvæmanleg hér á landi.
Hinsvegar er frá því aft segja,
aft þegar vinstristjórn Hermanns
Jónassonar fór frá 1958 án þess aft
standa vift fyrirheit um brottför
hersins voru vifta mikil vonbrigfti
meöal áhugamanna um þetta
mál. Ariö 1958 byrjuftu samtökin
Friftlýst land aft starfa, aft þeim
stóftu fyrst og fremst mennta-
menn og listamenn. Einhvers-
konar leifar af þessum samtök-
um voru vift lýfti fyrri hluta árs
1960. 1 þeim hópum var fariö aö
ympra á einhverju I þessa átt
þegar nálgaftist 20 ára afmæli
hersetunnar.
Ég minntist þess aft ég haföi
verift aö oröa þessa hluti viö
kunningja mina þau tvö ár sem
liöin voru eftir aft ég kom heim
1958. Ég þóttist vera aft fást vift
háskólanám, sem ég haföi áftur
trassaft, og haffti haft mjög litil
pólitlsk afskipti eftir heimkom-
una. En svo fór ég aö verfta var
vift svipaftar hugleiftingar og ég
gekk sjáifur meft um nýjar
baráttuaftferftir og nýja sókn á
þessum vettvangi sem minn
pólitlski áhugi beindist öftru
fremur aft. Ég var veikur fyrir
þvl aft gefa mig aft þátttöku og fór
aft hitta leifarnar af Friftlýstu
landi vorift 1960. Slftan erum vift
aft ræfta þetta á óformlegum
fundum, menn fara aft verfta
býsna ákveftnir og segja: nú er
bara aft gera hlutina.
Þar kemur umræftunni aft
a.m.k. einn maftur þarf aft ganga
til verks, leggja frá sér önnur
störf um tfma. Þaft tók nokkurn
tlma aft leita aö einhverjum sem
gæti tekift þetta aft sér og svo fóru
spjótin aft beinast aft mér, en ég
var ekki fast vift neina atvinnu
bundinn. Ég var nýkominn I
vinnu hjá Tryggva Emilssyni hjá
Hitaveitunni, vann þar undir hans
þægilegu verkstjórn vift skurft-
gröft og röralagnir. Þegar ég
þóttist sjá aft mönnum ætlafti ekki
aft verfta úr framkvæmdum m.a.
vegna þess aft enginn vildi taka
verkiö aö sér, þá sló ég til og verft
þannig framkvæmdastjóri göng-
unnar
— Voru þá orftin formleg sam-
tök?
— Nei, þau höfftu engin verift,
en þó mínnir mig aft einhver hluti
okkar, sem höfftu verift aft ræfta
þessi efni værum aö lokum kölluft
einskonar framkvæmdanefnd til
undirbdnings göngunni.
Pólitíkin og
gangan
Höfftu pólitiskir flokkar frum-
kvæfti I þessu máli?
— Þaö er óhætt aft fullyrfta aft
ekkert frumkvæfti hafi komift frá
neinum flokksstofnunum. En
auftvitaft komu vift sögu undir-
búningsins einstaklingar Ur
a.m.k. þrem flokkum Sóslalista-
flokknum, Þjóftvarnarflokknum
og Framsóknarflokknum, flestir
þó Ur Sóslalistaflokknum svo og
fjöldi óflokksbundinna. Ég man
glöggt aft innan Sósialistaflokks-
ins voru margir ákaflega van-
trUaftir á aft slik aögerft gæti
heppnast. Enda þótt ég ætti aö
heita flokksmaftur þar, haffti ég
enga flokkslega uppáskrift á bak
vift mig.
Mér var þaft hinsvegar mikill
styrkur aft vita af ótakmörkuftum
áhuga og eiga kost á nánu
samráfti viftýmsa reyndari menn
Ur flokkspólitikinni, og held aft á
engan sé hallaft þótt ég segi aft
þar hafi langsamlega mest mun-
aft um Mágnús Kjartansson, þá-
verandi ritstjóra Þjóftviljans,
sem studdi okkur meft ráftum og
dáft og átti hlut aft flestum ráfta-
gerftum.
Aftrir mínir nánustu samstarfs-
menn á þessum tima voru hins-
vegar þeir Jónas Arnason og
Ragnar Arnalds, sem þá mátti
heita barnungur, en þeir höfftu
tveim árum fyrr sagt sig Ur
Sósíalistaflokknum og Æskulýös^
fylkingunni vegna óánægju meo
nifturstöftur vinstristjórnarinn-
ar 1956—58 I herstöftvamálinu,
og svo ekki sist Einar Bragi, sem
þá haffti um árabil staftift utan
rafta Sósialistaflokksins.
Tortryggni
Hinsvegar er því ekki aft neita,
aft I samstarfinu um fyrstu Kefla-
vlkurgönguna og I starfi Samtaka
hernámsandstæftinga árin á eftir
gætti löngum af hálfu ýmissa
ágætra manna mikillar tor-
tryggni I garft okkar sem vorum I
Sóslalistaflokknum. Sumir töldu
aft litlum efta engum árangri væri
hægt aft ná nema meft þvl aft fela
okkur sem einskonar óhrein Evu-
börn, og beittu fyrir sig ýmsum
rökum. Þetta átti ekki slst vift
suma þá sem starfaft höfftu i
Þjóftvarnarflokknum, en hann
var á þessum árum óftum aft
nálgast sln endalok.
Ég reyndi hinsvegar alltaf aft
hafa i huga tvennt I senn. I fyrsta
lagi aö þaft ágæta fólk sem I
Sósialistaflokknum starfaöi nyti
fyllsta jafnréttis, hlutur þess væri
metinn ekki slftur en annarra. Og
jafnframthitt: aftmeta til fulls þá
Urslitaþýftingu sem þaft hlaut aft
Þaft er gaman aft virfta fyrir sér ljósmyndina af Sigurfti Guftnasyni, elsta þátttakandanum, og þeim yngstu þeirra sem alla leift gengu.