Þjóðviljinn - 20.09.1980, Blaðsíða 6

6 SIDA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 20.— 21. september 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Útgáfufélag Þjó&viljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan ólafsson
Auglýsingastjóri: Þorgeir ólafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson.
Afgreiöslustjóri:Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingibjörg Haralds*
dóttir, Kristln Astgeirsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttlr: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elfsson
Ctlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson,
Handrita* og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Ey jólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigrföur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára SigurÖardóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Ilúsmóöir: Anna Kristin Sverrisdóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumdla 6, Reykjavfk, sfmi 8 13 33.
Prentun : Blaöaþrent hf.
Vextirnir þriðj-
ungur launanna
• Þótt hægt gangi þokast málin samt áfram f yfir-
standandi kjarasamningum launafólks. Um tvær vikur
eru nú liðnar síðan rikisstarfsmenn samþykktu sína
kjarasamninga með miklum meirihluta í allsherjarat-
kvæðagreiðslu. í samningaviðræðum verkalýðsfélag-
anna innan A.S.Í. við sína viðsemjendur hefur eitt erf ið-
asta viðfangsefnið verið að ná samkomulagi um nýja
launaflokkaröðun og einfalda þannig verulega þann
frumskóg breytilegra launataxta, sem f lestum var orðið
alltof erf itt að rata um. Nú á f immtudaginn var höfðu öll
sérsamböndin innan A.S.f. náð samkomulagi við við-
semjendur um hina nýju launaflokkaröðun. Með þessu
samkomulagi er merkum áfanga náð í yfirstandandi
kjarasamningum, en hinu skal þó síst gleymt að enn er
eftir að semja um sjálfa grunnkaupshækkunina, fyrir-
komulag verðbóta á laun og margvislegar félagslegar
kröfur.
• Ljóst er að almennt verkafólk innan Alþýðusam-
bandsins gerur ekki sætt sig við minni kjarabætur en
samið var um við opinbera starfsmenn enda væri slíkt
lítil sanngirni. Ríkisstjórnin átti að sjálfsögðu verulegan
hlut að mótun þeirrar launastefnu, sem fram kemur í
kjarasamningum B.S.R.B. og má ætla að hún sé af sinni
hálfu reiðubúin til að rétta verkalýðsfélögunum innan
Alþýðusambandsins hendi til að ná sams konar kjara-
bótum.
• Hér er vert að undirstrika enn einu sinni, að sú
skylda hvílir bæði á ríkisstjórninni og verkalýðshreyf-
ingunni aðtryggja fyrst og fremst hag láglaunafólksins
og þá allra f yrst þeirra sem lægst haf a launin.
• Augljóst er hins vegar að núverandi aðstæður í
islenskum þjóðarbúskap bjóða ekki upp á meiriháttar
grunnkaupshækkanir upp allan launastigann. Og vissu-
lega ætti það að vera skylda hinna betur settu þjóð-
félagsþegna, hvortsem þeir eru launamenn, eða fást við
eigin atvinnurekstur, að leggja sitt af mörkum til að
forða láglaunafólki undan af leiðingum þeirra ytri áfalla
sem þjóðarbúið hefur orðið fyrir.
• Á undanförnum árum hef ur margt gengið ákaf lega
vel í okkar sjávarútvegi og f iskvinnslu, ekki síst eftir út-
færslu landhelginnar. Þótt stjórnun og skipulag veiða,
vinnslu og f járfestingar hefði þurft að vera mun betri,
þá má segja að í heild hafi sjávarútvegurinn með sóma
staðið undir mjög þokkalegum tekjum margra á landi
hér undanfarin ár og miklu f jármagni hef ur verið varið
til að byggja upp veiðif lotann og aðstöðu til f iskvinnslu.
Það er fyrst og f remst afrek fólksins sem að framleiðsl-
unni vinnur að á síðasta ári skyldi takast að tryggja is-
ienskum heimilum óbreyttan kaupmátt ráðstöfunar-
tekna þrátt fyrir olíukreppuna og 20% hækkun erlends
verðs að jafnaði á öllum okkar innflutningi á einu ári.
Það var hin gífurlega framleiðsluaukning, fyrst og
fremst í sjávarútveginum, sem hér bjargaði málunum.
En slíktgetur tæplega endurtekiðsig á hverju ári.
• Á aðalmarkaði okkar í Bandaríkjunum er verð á
helstu frystiafurðum okkar aðeins 5% hærra í dollurum
en meðalverðið 1978, en verð alls okkar útf lutnings talið
að jafnaði 13% hærra en þá. A sama tima hefur innf lutn-
ingsverðið á þeim vörum sem við þurfum að flytja til
landsins hækkað um 41%.
O Það er ekki einfalt mál við þessar aðstæður, að ætla
sér að tryggja verulegum hluta launafólks sama kaup-
mátt launa og 1978, — síst af öllu þegar yfirgnæfandi
meirihluti þeirra sem kjörnir hafa verið til stjórnmála-
forystu á Alþingi telja hvergi mega hrófla við frelsi f jár-
magnsíns né gegndarlausri sóun i milliliðastarfsemi og
viðskiptabraski.
• Þetta þekkir verkalýðshreyfingin, og þess vegna
hefur hún stillt kröfum sínum í hóf.
• Það er sagt að fiskvinnslan þoli enga launahækkun
og vist er um það að að öllu óbreyttu má færa rök að
þeirri fullyrðingu, en hér kemur fleira til.
• Hvað hafa t.d. margir leitt hugann að þeirri stað-
reynd, að fyrir álíka upphæð og þá 18 miljarða, sem fisk-
vinnslunni (frysting, söltun og herslu) er nú gert að
greiða í vexti á ári, þá mætti hækka laun fólksins sem við
fiskvinnsluna vinnur um þriðjung, um 33%? k.
A öörum staö hér i blaöinu er
fjallaö um fréttaflutning frá
fjarlægum heimshlutum og þá
mynd sem viö fáum i fjölmiöl-
um af mannlifi og atburöum
þar. Astandiö er afskaplega
mismunandi eftir heimshlutum
og löndum — frá sumum lönd-
um fáum viö bókstaflega aldrei
fréttiraf neinu tagi. önnur lönd
eru kannski á síöum blaöanna
daglega I langan tima, en samt
sem áöur fáum viö næsta lítiö aö
vita. Stóru fréttastofurnar ráöa
þvi aö langmestu leyti hvaöa
fréttir komast I blööin, þvl litil
blöö eöa fréttastofur hafa hrein-
lega ekki efni á þvl aö gera ilt
fréttamann til fjarlægra landa.
Og viö höfum oft fengiö aö heyra
um þær aöferöir sem t.d. CIA
notar til aö koma sinum túlkun-
um á atburöum á framfæri
gegnum þessar stóru fréttastof-
ur
Eitt af þeim svæöum sem
mikiö hefur veriö i fréttum
undanfarin ár er Indókina, og
þá einkum Vletnam og Kampút-
sea. EUm fimm ár eru nú liöin
frá því aöVietnamar unnu sinn
frækilega sigur, og á þessum
tima hefur margt boriö til tiö-
inda þar eystra. Fjöldamorö I
Kampútseu, innrás Víetnama i
Kampútseu, innrás Kinverja i
Víetnam — allt eru þetta at-
buröir sem mikiö og itarlega
hefur veriö f jallaö um I máli og
myndum. En hversu margir eru
þeir sem vita raunverulega
hvaö er aö gerast i Indókina?
Fréttirnar eru gjarnan mat-
reiddar i æsingastll, atburöir
eru ekki settir í samhengi. Þaö
er einsog gengiö sé út frá þvi aö
hinnalmenni lesandi viti ekkert
um þennan heimshluta og hafi
ekki áhuga á honum. Hinsvegar
hafi hann áhuga á fréttum um
hörmungar, striö, glæpi, hung-
ur. Þetta fær hann i stórum
skömmtum meö morgunkaff-
inu. Stundum læöist aö manni sá
grunur aö á bak viö frétta-
mennsku af þessu tagi sé ákveö-
inn tilgangur, semsé aö lauma
því aö þessum sama almenna
lesanda aö hann sé nú fjári vel
staddur, langt frá þessum
hörmungum öllum.
En svo koma ööru hverju
greinar sem opna glugga og
veita manni sýn inn i þá veröld
sem býr aö baki fréttunum
hörmulegu. Allt i einu komast
hlutirnir i samhengi og þá kem-
ur i ljós aö öll striöin, allt hungr-
ið, öll eymdin eiga sér orsakir.
Þá kemur i ljós aö stóru frétta-
stofurnar, sem eru allsráöandiá
fjölmiölamarkaöinum, þegja
kerfisbundiö yfir ákveönum
fyrirbærum sem gætu varpaö
ljósi á allt orsakasamhengiö
og þar meö skaöaö einhverja
hagsmuni.
Ég rakst á eina af þessum
sjaldgæfu, skilmerkilegu grein-
um um Indókina I þvi ágæta
breska blaöi New Statesman
fyrir nokkru. Höfundur greinar-
innar er John Pilger, blaöamaö-
ur Daily Mirror, sem kjörinn
var „blaöamaður ársins 1979”
fyrir greinaflokk um Kampút-
seu, sem einnig birtist I New
Statesman og vakti mikla at-
hygli I fyrra.
John Pilger hefur nýlega ferö-
ast um Kampútseu og meðfram
landamærurn Kampútseu og
Tnailands. I g-eininni lýsir hann
Hvað
er á
bak
við
fréttirnar?
ar”. Raunverulegur tilgangur
hennar er þó allur annar. Einn
af yfirmönnum þessarar stofn-
unar er Lionel A. Rosenblatt,
sem áöur starfaöi viö banda-
riska sendiráöiö I Saigon. Hann
hefur látiö hafa þetta eftir sér.:
„Ég tel aö þaö sem viö erum
aö gera sé eölilegt framhald af
striöi okkar I Vietnam. Ég held
aö Bandarlkjamenn ættu aö
muna eftir þeirri ábyrgö sem
þeir bera I þessum heimshluta,
jafnvel þótt viö höfum ekki
lengur eins mikiö öryggi hér og
viö höföum meöan viö vorum
meö hálfa miljón hermanna
hér.”
Rosenblatt kvartar undan þvl
aö Bandarfkjamenn heima hafi
gefist upp á aö skipta sér af
Indóklna, en segir 'aö hann og
hans menn hafi áhyggjur af
„llfshættulegri þróun” á svæð-
Rosenblatt: „Bandarikin munu
auka afskipti sln af Indókina á
niunda áratugnum".
þvl sem fyrir augu bar I ferö
þessari og vitnar I viötöl viö
ýmsa menn sem m.a.starfa viö
flóttamannabúöir á landamær-
unum eöa eru á annan hátt viö-
riönir þaö sem er aö gerast
þarna. Hann sýnir fram á þaö
meö ótal rökum, aö Bandarikin
séu enn i' striöi viö Vletnam.
Eftir ósigurinn fyrir fátæku
bændaþjóöinni hafi þeir tekið
upp nýjar aöferöir og eignast
nýja bandamenn: Kinverja og
Rauðu Kmerana.
t Tha'úandi eru höfuöstöövar
stofnunar sem nefnist
Kampuchea Emergency Group
(KEG) og starfar I nánum
tengslum viö bandarísk stjórn-
völd og CIA. Þessi stofnun var
sett upp samkvæmt ákvöröun
Brzezinskis, og starfar undir
yfirskini „flóttamannahjálp-
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
inu (les: útbreiöslu
kommúnismans) og hann
klykkir út meö þvi aö segja:
„Viö segjum aö þörf sé á af-
skiptum okkar, og Bandarikin
munuhafa aukin.afskipti af Suö
austur-Asiu á nlunda áratugn-
um. Og þessi nýja lina er dregin
hér, I Thailandi”.
1 stuttu máli sagt felst nýja
linan I þvi aö einangra Vietnam
og Kampútseu og grafa undan
efnahag þeirra, gera löndin þar
meö háöari Sovétrtkjunum og
„réttlæta” striöiö sem Banda-
rikintöpuöu á svo niöurlægjandi
hátt fyrir 5 árum. Inn I dæmið
kemur einnig sú stefna aö auka
þrýstinginn milli Klna og Sovét-
rikjanna. Þetta er stefna Brzez-
inskis, þess sem tók viö af
Kissinger sem „leiöandi striös-
herra Vesturlanda.”
Grein Pilgers er alltof löng til
aö endursegja hana á þessum
vettvangi, en hann nefnir ótal
dæmi um þaö, hvernig Banda-
rlkjamenn hafa staöiö á bak viö
allahelstuatburöiilndókina s.l.
tvö ár, og haft afgerandi áhrif á
atburöarásina. Þeir hafa notaö
hina nýju bandamenn sina, Kin-
verja og Rauöa Kmera, i þess-
um tilgangi, og einnig Thailend-
inga. Og siöast en ekki si'st hafa
þeir i raun stjórnaö fréttaflutn-
ingi frá þessu svæöi og þar meö
skapaö „almenningsálit” sem
er mjög fjandsamlegt Vietnam
og nýju stjóminni i Kampútseu.
Þaö er auövitaö mjög flókiö
mál, hversvegna haukunum i
Washington er svo mikiö kapps-
mál aö halda áfram stri'öinu
gegn fátækum þjóöum Vietnam
og Kampútseu. Þeir telja sig
áreiöanlega eiga „hagsmuna aö
gæta”. En særöur metnaöur og
hefndarþorsti hljóta aö koma
inn I myndina. Þaö er ekkert
grln fyrir mesta herveldi sög-
unnar aö þurfa aö gefast upp
fyrir örsnauöri, vanþróaöri
bændaþjóö. En við hér nyöra
ættum aö taka æsifréttum stóru
fréttastofanna með fyrirvara,
og reyna aö skoöa ástandiö i
sögulegu samhengi.