Þjóðviljinn - 20.09.1980, Blaðsíða 9

Helgin 20,— 21. september 1980 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 9
Allir hafa heyrt dapurlegar sögur af öldruðu fólki/
sem man ekki hvernig það á að klæða sig, kann ekki
lengur á klukku eða hefur gleymt nöfnum náinna
ættingja. Um þetta fólk er sagt að það sé farið að kalka
sé elliært eða eitthvað þessháttar. Alþjóðlegt orð yfir
krankleika þessa fólks er þýtt m.a. með ,/elliglöp" og
skulum við nota það hér, þótt vafalaust hafi málsnjallir
menn nú þegar fundið betra orð.
Eftir þvi sem gömlum fjölgar
eykst og taia þeirra sem þjást af
elliglöpum. 1 Bandarikjunum eru
um 5% þeirra sem orönir eru 65
ára hrjáöir af þessum fylgikvill-
um elli og ein miljón manns. Um
miöja næstu öld má búast viö aö
um þrjár miljónir manna séu
„senil” á hverjum tima. Þessi
ellihrumleiki ber ábyrgð á
helmingi þess fólks sem þarf að
koma fyrir á sérstökum
hjúkrunarheimilum og kostnaður
af þeirri vist nemur nú þegar sex
miljöröum dollara á ári.
Enda þótt hér sé um stórmál að
ræöa, er ellikrankleiki af þessu
tagi oft mistúlkaöur. Sérfræöing-
ar halda þvi fram, aö hér sé ekki
um aö ræöa óhjákvæmilegar
afleiöingar ellinnar eins og hár
gráni eða sjón daprist. Þeir segja
aö hér sé um sérstakan sjúk-
dóm aö ræöa, sem tekur sinn toll i
mannslifum og vanliöan.
Þaö er hægt að rekja sum
einkenni hinnar andlegu hrörn-
unar sem hér er um að ræöa en
ekki öll. Dæmigert er minnis-
leysi, einkum þegar rifja skal upp
nýliöna atburöi, þá hnignar mjög
hæfileikanum til aö fara meö töl-
ur, dómgreindarskortur gerir
vart viö sig, ennfremur veröa
sjúklingarnir oft sjúklega
uppstökkir.
Röskur helmingur þeirra sem
elliglöp sækja heim eru svo óláns-
samir aö þjást af svonefndum
Alzheimersjúkdómi, sem hefur i
för meö sér dularfulla og illkynj-
aöa hnignun. Sumir fræðimenn
grunar aö hér sé um veirusjúk-
dóm aö ræöa, aörir rekja hann til
þess aö ákveöin efni vanti i
heilann. Ekki veröur neitt viö
Alzheimersjúkdóm ráöiö og
sjúklingurinn verður óumflýjan-
lega hjálparvana. Onnur 20—25%
elliglapa stafa af minniháttar
heilablóðföllum, sem skadda
heilabörkinn. Þeim sjúklingum
má hjálpa nokkuð meö þvi aö
draga úr þeim háa blóöþrýstingi
sem eykur likur á slikum áföllum.
Sem betur fer er afgangurinn af
þeim sem fólk kallar „kalkaö”,
hrjáð af ýmsum ástæöum, sem
hægt er aö berjast gegn meö
árangri. Lyf sem margt eldra fólk
þau
eru
farin
tekur — viö hjarta- og æöasjúk-
dómum, meltingartruflunum eöa
þá róandi lyf, geta haft skaöleg
áhrif á starf heilans, og úr þvi má
stundum bæta meö þvi aö skipta
um meöferð á öörum kvillum,
Vltaminskortur, æxli, meiðsli á
höföi ofl. geta valdiö elliglöpum,
sem berjast má viö meö árangri.
Þvi má heldur ekki gleyma, að
margt gamalt fólk þjáist blátt
afram af þunglyndi, sem getur,
aö þvi er ýmsir visindamenn
telja, beinlinis haft skaðleg áhrif
á ályktunargáfu og minni. Gegn
þunglyndi má vinna meö ýmsum
lyfjum.
Vegna þess hve ástæöurnar
fyrir elliglöpum eru margar,
skiptir þaö miklu máli aö hvert
tilfelli sé rétt skilgreint.
öldrunarlæknar hafa úr mörgu
að velja sem ekki veröur rakiö
hér. Sálræn próf hafa og veriö
unnin upp til aö meta stööu hvers
og eins. Þau sýna að um sjötugt
hnignar minni, ályktunargáfu og
hæfni til aö leysa vandamál
verulega hjá mörgu fólki, meðan
aörir sleppa furöuvel. Þeir
viröast, þegar á heildina er litiö,
!*! Borgarspítalinn
ij' Lausar stöður
FÓSTRUR.
STAÐA FORSTÖDUMANNS viö barnaheimiliö Skógar-
borg er laus til umsóknar. Áskiliö er aö umsækjandi hafi
fóstrumenntun. Umsóknarfrestur er til 10. okt.
HJUKRUNARFRÆÐINGAR.
STADA DEILDARSTJóRAá skurðlækningadeild (A-5) er
laus til umsóknar nú þegar.
STAÐA DEILDARSTJÓRA á göngudeild Hvitabandsins
er laus til umsóknar. Ætlast er til aö umsækjandi hafi geð-
hjúkrunarmenntun eða starfsreynslu á geödeild. — Hluta-
starf kemur til greina.
Umsóknarfrestur er til 10. okt.
STAÐA AÐSTOÐARDEILDARSTJÓRA á hjúkrunar- og
endurhæfingardeild Grensás er laus til umsóknar.
Umsóknarfrestur er til 10. okt.
HJOKRUNARFRÆÐINGA vantar til starfa nú þegar á
ýmsar deildir spitalans.
SJUKRALIÐAR.
SJUKRALIÐA vantar til starfa nú þegar á ýmsar deildir
spitalans.
Allar nánari upplýsingar eru veittar á skrifstofu
hjúkrunarforstjóra i sima 81200 (201) (207).
LÆKNAFULLTROI
Staöa læknafulltrúa á slysa- og sjúkravakt (slysadeild)
Borgarspitalans er laus til umsóknar.
Umsóknir á þar til geröum eyðublööum skulu sendar
skrifstofu spitalans 9. hæö.
Reykjavik,
21. september 1980.
Reynt er aö halda ellihrumu fólki virku meö ýmsum léttum verkefnum.
að kalka”
sleppa best sem hafa nokkra
menntun og eru vanir aö nota
heilann mikiö.
Hvaö er helst i vændum i
baráttunni viö elliglöp? Ef
Alzheimerssjúkdómur og önnur
alvarleg tilfelli eiga sér efna-
fræöilegar forsendur er ekki
vonlaust aö lyf finnist sem aö
gagni mega koma. Nokkrar vonir
Elliglöp eru sérstakur
sjúkdómur
Orsakir hans eru
margvíslegar
Vonlaus tilfelli og
lœkningarmöguleikar
- Besta vörnin er í
skilningsríkri
fjölskyldu
eru bundnar viö Hydergine, lyf,
sem upphaflega var búið til gegn
mikilli streitu — þaö viröist gera
nokkuö gagn, þótt enn sé ekki vit-
aö hvers vegna. Ýmsir sér-
fræöingar láta sjúklingana fást
viö ýmsar léttar æfingar og störf
til að halda þeim virkum.
Þeir sem verst eru á sig komnir
hafna einatt á hælum. En.menn
eru sammála um aö hælisvist geti
i sjálfu sér gert illt verra, enda
þótt allt sér gert til að skapa
sjúklingunum sem viðfelldnast
umhverfi. öldrunarfræðingar
halda þvi fram, að sjúlingarnir
eigi að vera eins lengi meö
fjölskyldum sinum og frekast er
mögulegt. Læknadeild háskólans
i Washington hefur byrjað a
nýmæli sem vafalaust á eftir aö
breiöast út: starfshópar eru skipu
lagöir að fyrirmynd AA-samtak-
anna, til aö hjálpa fjölskyklum
þeirra sem af elliglöpum þjást, til
aö glima viö vandamálin sem upp
koma.
(byggt á Newsweek)
Toyota
8000
med
sauma-
armi
Hásjálfviik zig-zag. Hægt
er aö velja um 22 spor,
beina suma, glæsileg
mynstur og allt þar á
milli, 12 spor meö sjálf-
virkum afturábaksaumi
og 10 venjuleg sjálfvirk
spor. Ótrúlega margbrot-
in en einföld i notkun.
Verö kr. 234.300.
Totota saumavélar fyrir alla
Á verði fyrir alla
Á greiðslukjörum fyrir alla
2ja ára ábyrgð og saumanámskeið
innifalið i verði.
Fullkomin viðgerðar- og varahlutaþjónusta
TOYOTA varahlutaumboðið
Ármúla 23, sími 81733