Þjóðviljinn - 20.09.1980, Blaðsíða 16

18 SiÐA — ÞJOÐVILJINN Helgin 20.— 21. september 1980
Heigin 20.— 21. september 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 17
Fréttaútsending I útvarpinu. Að meðaltali voru lesnar 6 erlendar fréttir á dag þann
tima sem athugun Halldórs stóö. Hér sést Ævar Kjartansson þulur lesa fjögur frétt-
irnar.
Fjórar af hverjum 10 fréttum koma frá fréttastófunum AP og Reuters, en sennilega er
hlutfaliið enn hærra aö áliti Halldórs. Fréttaútsending undirbúin I sjónvarpi. Reyndar
voru iþróttafréttir ekki meö i könnun Halldórs, en hér sést Bjarni Felixson iþrótta-
fréttamaður sjónvarpsins fylgjast meö fréttamynd ásamt tæknimanni. Ljósm: — eik
Sex af hverjum 10 fréttum í útvarpi og sjónvarpi fjaiia um pólitik. Myndin er tekin á
fréttastofu útvarpsins, þar voru þeir Friörik Páll Jónsson, Stefán Jón Hafstein og Helgi
Pétursson á vakt þegar — eik. bar þar aö.
Könnun á fréttaflutningi íslenskra f jölmiðla
Rætt við Halldór Halldórsson fjölmiðlafræding
Vid horfum mest á eigin nafla
Hvaöa mynd fáum viö Vesturlandabúar
af fjarlægum heimsálfum? Er aliö á for-
dómum? Heyrunf viö aöeins ótföindi og
„spennandi” fréttir eöa fá þjóöir þriöja
heimsins réttláta umfjöilun i fjölmiölum?
Hafa hagsmunir iönrikja og auöhringa
áhrif á fréttir eöa rikir hiö margumrædda
hlutleysi?
Riki þriöja heimsins eiga ekki í néinum
vandræöum meö aö svara þessum spurn-
lngum. Arum saman hafa þau sakaö stóru
fréttastofurnar sem eru alis ráöandi á
markaðnum um aö afskræma fréttir og
gefa ranga mynd af þvi sem gerist i van-
þróuðum löndum. Þau hafa komið á fót sin-
um eigin fréttastofum til aö leiörétta mynd-
ina, en ailt kemur fyrir ekki, risarnir ráöa.
Riki þriöja heimsins hafa þó náö þeim
árangri aö fréttamiölun hefur verið mikiö
rædd á alþjóölegum vettvangi. Til að kanna
staðhæfingar þessara rikja var ákveðiö aö
efna til mikillar könnunnar á fréttaflutningi
iheiminum. Þaö varUNESCO, menningar-
stofnun Sameinuöu þjóöanna sem stóö að
könnuhinni, en stofnun á Englandi IAMCR
sá Um framkvæmdina I samvínnu viö ýmsa
háskóla. Halldór Halldórsson fjölmiöla-
fræðingur tók þátt i rannsókninni og
kannaöi hlut Islands i fréttaflutningi frá
hinum stóra heimi.
Kvartanir þriðja
heimsins
— Hver var aödragandi rannsóknarinnar
Hðtidór?
H.H.: Þaö hefur fariö fram mikil umræöa
á vettvangi UNESCO um fréttaflutning frá
þriðja heiminum, enda hefur óspart veriö
kvartaö yfir einokun stóru fréttastofanna.
Þaö hefur veriö sagt aö öll áhersla sé á
hamfarir, styrjaidir og átök en annaö liggi
mlili hluta og dregin sé upp afskræmd
mynd. Þessi mál hafa veriö rædd á þingum
UNESCO og þar var ákveðiö aö kanna
hvort þessar staöhæfingar ættu viö rök aö
styðjast. Hingað til hafa umræöurnar ekki
verið byggöar á neinum óyggjandi staö-
reyndum, en nú i haust veröa niöurstöð-
urnar aö öllum likindum lagöar fyrir þing
UNESCO.
Rannsóknin varö þannig til aö UNESCO
fór þess á leit við stofnun á Englandi,Inter-
hational Association for Mass
Comunication Reserch (IAMCR), að hún
sæi um könnunina. Þessi stofnun er samtök
um það bil lOOOfjölmiölafræöinga i flestum
löndum heims, en flestir þeirra eru i tengsl-
Um viö háskóla.
Tilmælin voru á þá leið aö kannaöar yröu
ftéttir I blöðum ýmissa landa og þegar til
kom bauö forseti IAMCR öllum þátttöku, en
UNESCO sá um kostnaðarhliöina.
— Hvernig komst þú inn i myndina?
H.H : Eg var viö nám i University of
North Caroline I Chapel Hill, en sá skóli
fékk þaö verkefni aö rannsaka bandarisk
biöö. Skólinn sótti um margastyrki sem hann
fékk og þaö geröi honum kleift aö bæta 14
löndum inn i rannsóknina, auk þess sem
haft var samband viö risana á frétta-
markaðnum AP, UPI, Reuters og AFP auk
Tass i Moskvu og Tanjug, fréttastofu þriðja
heims rikjanna sem staðsett er i Júgó-
slaviu.
tsland var tekið meö vegna þess aö ég var
þarna staddur, en I minu námi lagöi ég m.a.
áherslu á alþjóöafjölmiölun. Mér var boöið
að taka þátt i rannsókninni og átti aö bera
ábyrgö á Islandi. Eg þáöi boðiö og vann
einn verkiö sem snerti Island.
Inntak frétta
— Hvernig vannstu þinn hluta?
H.H.: Ég ákvaö aö kanna 5 islenska fjöl-
miöla, báöa rikisfjölmiölana, útvarp og
sjónvarp, Morgunblaöiö sem ég áleit flytja
mestar erlendar fréttir, Þjóöviljann sem
andstæðan pól og Dagblaöiö sem dæmi um
flokkslega óháð blaö.
Þaö tók mig 3—4 mánuöi aö vinna verkiö.
Fyrst var að safná saman fréttunum, en
þaö skal tekiö fram aö þaö lágu fyrir fyrir-
mæli frá IAMCR um þaö hvernig rann-
sóknin ætti aö fara fram, til þess aö eins
væri aö henni stabið I öllum löndum og
niöurstööurnar yrðu sambærilegar.
Könnunin átti að beinast aö inntaki frétt-
anna, þ.e. hvers konar fréttir væru birtar.
tJrtakiö var unniö þannig aö sömu dagarnir
voru valdir i öllum löndum voriö 1979, ein
samfelld vika og ein samsoöin.
— Samsoöin vika, hvaö er nú þaö?
H.H.: Hún er þannig aö i fyrstu vikunni
var kannaður mánudagur, þriöjudagur i
þeirri næstu og svo áfram. Samtals voru
þetta 12 dagar, sem náöu yfir einn og hálfan
mánuö. Þetta var mikil handavinna. fig fór
i gegnum blööin og fréttahandrit útvarps og
sjónvarps merkti viö hverja frétt og skipti
þieim niður i efnisflokka. Úrtakið varö 900
fréttir sem var mjög svipað þvi sem kom út
i öörum löndum. Þegar búiö var að vinsa úr
iþróttafréttir og annaö sem ekki kom mál-
inu viö, voru eftir um 700 fréttir. Sföan varö
Hlutfall milli heimsálfa á athugunar-
timanum:
Suöur Amerika 17 fréttir 2,5%
Miö-Austurlönd Asía, Astralia og 70 fréttir 10,3%
NýjaSjáiand 42 fréttir 6,2%
Austur Evrópa 30 fréttir 4.4%
Alls voru 60% frétta frá Vestur Evropu og Bandarikjunum.
Lengd erlendra frétta miölana I heild: miöaö viö fjöl-
Morgunblaöiö 23%
Þjóöviljinn 24%
Dagblaöiö 16%
Útvarpiö 27%
Sjónvarpið 22%
Fréttir frá Bandarikjunum
Morgunblaöiö
Þjóöviljinn
Dagblabiö
Otvarpiö
Sjónvarpiö
Meöaltal
á ath.tima
á ath.tima
á ath.tima
á ath.tima
á ath.tima
á ath.tima
16,7% frétta
10,9% frétta
28,4% frétta
24,3% frétta
8,0% frétta
17,5% frétta
Halldór Halidórsson aö störfum á fréttastofu hljóövarpsins
ég ab matbúa safniö fyrir tölvu og keyra
þaö í gegn. 1 vinnslunni lagði ég áherslu á
aö niöurstööurnar miöuðust við alþjóðlegan
markað, en ekki sérstaklega viö Island.
— Þú kannaöir inntak frétta, var ekki
fleira tekiö meö?
H.H.: Jú, ég athugaði bæöi magn, lengd
og samanburö milli heimsálfa.
Hlutur Bandarlkjanna
með óllkindum
— Ög hvernig standa islenskir f jölmiölar
sig i fréttaflutningi frá útlöndum, eru þeir
skárri eöa lakari en erlendir fjölmiölar?
H.H.: Þegar á heildina er litib má full-
yröa aö islenskir fjöimiðlar sinna erlendum
fréttum vel, sérstaklega miöaö við fjölda
frétta. Þeir eru hins vegar sama markinu
brenndir og fjölmiðlar i iangflestum lönd-
um, aö horfa á mest á eigin nafla. Lang
mestúr hluti frétta er frá Vestur-Evrópu og
Bandarikjunum. Hlutur Bandarikjanna er
aldeilis meö ólikindum.
Ef viö litum fyrst á þaö hvernig fjölmiðl-
arnir sinna erlendum fréttum þá birtist
mestur fjöldi frétta i Morgunblaðinu á
þessu timabili alls 304 fréttir eða um 25 á
dag. 1 Dagblaöinu voru 136 fréttir og 129 I
Þjóöviljanum. Hins vegar var áberandi
hvaö Þjóðviljinn lagöi mikla áherslu á ýtár-
legri fréttir og fréttaskýringar, meöan
fréttir Dagblaðsins voru áberandi stystar. 1
blaösföum taliö námu erl. fréttir Moggans
53 slðum, Þjv. 37 og Dbl. 21 slðum. Nú eru
blööin misstór og hafa þar af leiöandi mis-
munandi mikiö pláss fyrir sinar fréttir og ef
viö litum á það hvaö erlendar fréttir taka
mikiö rúm I blööunum þá voru þær 23% af
Mbl., 24% af Þjv. og 16% af Dagbl.
1 Útvarpinu voru 70 fréttir þennan tima
eöa um 6 erlendar fréttir á dag meöan sjón-
varpið var meö 50fréttir eða 4 á dag.
Sjálfstæði, mengun
og afvopnun
— Um hvað fjalla þessar fréttir?
H.H.: Fréttir sem fjalla um alþjóöa*
stjórnmái, stjórnmál innan einstakra rikja
og efnahagsmál skipa stærstan sess.
Þannig fréttum vilja riki þriðja heimsins
gjarnar koma á framfæri en þeim finnst
reyndar aö allt of mikil áhersla sé lögö á
innanlandsátök, styrjaldir og annan
ófögnuö.
— Eru einhver ákveðin efni sem eru al-
gengari en önnur I fréttum?
H.H.: Eitt algengasta efniö I erlendum
fréttum hér á landi er stjórnmálalegt sjálf-
stæöi en næst koma mengun, mannrétt-
indamál, takmörkun á dreifihgu kjarn-
orkuvopna, en yfirleitt eru fréttir fjöl-
breyttar og þaö er ekki hægt aö segja aö
fréttirnar séu stefkenndar, þ.e. aö sama
efniö sé rikjandi I fréttum. Þó má geta þess
að ef litið er á einstaka fjölmiöla þá eru
slúöurfréttir nokkuð áberándi i Dagblaö-
inu, menningarfréttir frá Vestur-Evrópu i
Morgunblaöinu og Þjóöviljinn gerði vis-
indafréttum best skil á þvi timabili sem
rannsakað var. Þá er þvi viö aö bæta aö 6 af
hverjum 10 fréttum I útvarpi og sjónvarpi
fjölluðu um pólitik.
Einokun risanna
— Hvaöan koma svo fréttirnar, þú minnt-
ist áöan á stóran hluta Bandarikjanna?
H.H.: Það lætur nærri aö fimmta hver
frétt sé frá Bandarikjunum og samtals eru
fréttir frá USA og Vestur-Evrópu um 60%
af öllum fréttum. Ef litið er á aöra heims-
hluta þá komu 2,5% frétta frá Suður-
Ameriku eða 17 fréttir, 10,3% frá Miö-
Austurlöndum eöa 70 fréttir, 6,2% frá Asiu,
þar með taldar fréttir frá Ástraliu og Nýja
Sjálandi eöa 42 fréttir og 4,4% frá Austur-
Evrópu. Þaö er athyglisvert hversu
margar fréttir koma frá Mið-Austurlöndum
en skýringin er þau átök sem þar hafa löng-
um veriö, en svo er aftur á móti einkenni-
legt hve Austur-Evrópu er litiö sinnt. Þessi
mynd væri þó eflaust önnur ef könnunin
hefði veriö gerö nú 1 sumar þvi atburöirnar
i Póllandi hafa jú verið eitt helsta frétta-
efniö undanfariö. Þetta minnir á það hvaö
svona könnun og reyndar fréttir yfirleitt
eru háöar þeim atburöum sem gerast
hverju sinni, en fyrir þann leka var reynt aö
setja með þvi aö láta rannsóknina ná yfir
einn og hálfan mánuö.
Ef viö vikjum aö uppruna þá erum viö
komin aö einu þeirra atriöa sem mikið
hefur veriö gagnrýnt, einokun stóru frétta-
stofanna. 1 könnuninni kemur i ljós aö 4 af
hverjum 10 fréttum koma frá AP fréttastof-
Unni og Reuters, sem gefur þó ekki rétta
mynd þvi aö þaö er algengt hjá islenskum
blöðum aö heimilda sé ekki getiö. Þar er
Þjóðviljinn slæmur. Ég hygg aö þaö láti
nærriaö um 70% frétta hafi komið frá þess-
um tveimur aöilum, en þetta kann aö hafa
breyst eftir aö Mbl. sagöi Reuter upp og
eftir aö Þjóöviljinn hætti aö birta daglegar
erlendar fréttir.
Fréttir útþynntar
— Eru fréttir frá þriöja heiminum af-
skræmdar eins og fulltrúar þeirra halda
fram?
H.H.: Þaö er ekkert sem fram kemur I
könnuninni sem rennir beinlinis stoöum
undir þær kvartanir, þó fer það eftir þvi
hvernig fréttirnar eru metnar. Þaö var
reynt aö flokka fréttirnar I neikvæöar og já-
kvæöar fréttir, en þaö er auövitaö mjög háö
mati þess sem flokkar hvernig útkoman
verður. Hvað telur hann vera jákvætt og
hvað neikvætt? Samkvæmt flokkuninni
voru 9% fréttanna jákvæðar, 13% nei-
kvæöar og 78% hlutlausar. Þetta veröur þó
allt aö takast með fyrirvara vegna þess
hvað það er erfitt aö koma fréttum yfir á
tölvuform, sú túlkun getur aldrei sýnt blæ-
brigöi málsins sem endurspeglast i fréttum
og getur valdiö þvi hvort frétt er talin nei-
kvæð eöa jákvæö.
Þaö má segja sem svo aö umkvartanir
þriöja heims rikjanna hljóti staöfestingu aö
einu eöa ööru leyti i eftirfarandi atriöum:
Stóru vestrænu fréttastofurnar einoka
markaöinn, á þvi leikur enginn vafi. Fréttir
frá þessum rikjum eru af skornum
skammti, rannsóknin staöfestir þaö tvl-
mælálaust. Islenskir og vestrænir fjöl-
miðlar gera litið af þvi aö birta flóknar póli-
tiskar, félagslegar eöa efnahagslegar
fréttir, tilhne igingin er sú aö útþynna þær.
Þetta er einnig ljóst af könnuninni og, jafn-
framt aö svokallaöar þróunarfréttir fá litiö
pláss. Um þaö hvort mat á fréttum sé vest-
rænt leikur enginn vafi, hins vegar má deila
um það hvort vestrænir fjölmiðlar umturni
einhverju sem má kalla „rétta mynd”. 1
þessum punkti erum viö komin aö miklu
stærra og flóknara vandamáli sem er hlut-
laus og frjáls fjölmiölun og hlutverk fjöl-
miöla yfirleitt. Eigum viö t.d. aö skammast
út af sænskum fréttamönnum sem koma til
Islands I dauðaleit að þvl sem þeir kalla
„amerikaniseringu Islands?" Fréttamenn
hljóta aö vera frjálsir aö þvi aö meta hvað
er frétt og hvaö ekki.
Fréttir frá Evrópu+Tyrklandi
Alls
fréttir
Morgunblaöiö 45,2% frétta 135
Þjóöviljinn 47,7% frétta 61
Dagblaðið 39,6% frétta 53
Útvarpiö 21,4% frétta 15
Sjónvarpiö 30,0% frétta 15
Meöaltal dagblaöanna 44,4% frétta 279
Heildarmeöaltal 41,0%
Efni frétta
1. Alþjóöa-
stjórnmál
Innanrikis-
stjórnmál
Efnahagsmál
3. Efnahagsmál
4. Menning og listir
5. Visindi
7. Náttúruhamfarir
Mbl. Þjv. Dbl
13,9% 18.6% 12,6%
14,5% 11,6% 10,4%
10,2% 7,0%
1,7% 8,0%
Mest jafnvægi I Morgunblaðinu, létt-
meti einkennir Dagblaðið, stjórnmál
Þjóöviljann.
Af fréttum voru 9,0% jákvæöar, 13%
neikvæðar og 78% hlutlausar.
4 af hverjum 10 fréttum voru frá AP
fréttastofunni og Reuters.
Visbendingum happa
og glappaaðferðina
— Hvað er að marka rannsókn eins og
þessa, veröur ekki að gera samanburðar-
rannsókn til að sanna að einkenni sem fram
koma séu ekki bara rikjandi á þvi timabili
sem kannað er?
H.H.: Ég held aö niöurstaöa þessarar
rannsóknar sé ekki neinn stórisannleikur.
Hins vegar er hún visbending, mjög ákveö-
in visbending um tilhneigingu og einföld
hlutföll i erlendum fréttum.
—■ Er eitthvað sem einkennir islenska
fréttamennsku sem ekki kemur fram i öðr-
um löndum?
H.H.: Aöalefniö I erlendum fréttum er
alls staöar samskipti milli rikja en þaö
kemur i ljós aö islenskir fjölmiölar leggja
t.d. meiri áherslu á ráöamenn, ráðherra og
slika, en annars staðar var lögö meiri
áhersla á embættismenn. Þettu er kannski
einhvers konar stjörnudýrkun.
— Hvernig má nýta könnun sem þessa
hér á landi?
H.H.: Eins og niöurstaðan litur út núna
gæti hún orðiö þeim sem stjórna f jölmiðlum
hér á landi og sérstaklega þeim sem vinna
viö erlendar fréttir aö gagni. Þarna má sjá
svart á hvitu hvernig happa-og glappa aöferö
fjölmiðlanna við fréttavai kemur út I raun.
— ká
Hvað segja þau um fréttir
frá þriðja heiminum?
] [
Jónas Hallgrímsson:
Engar fréttir eru géðar f réttir
Fréttir frá fjarlægum löndum mættu
vera fleiri er niðurstaða könnunar þeirrar
sem Halldór Halldórsson gerði á islensk-
um fjölmiðlum, en hvernig eru þær frétt-
ir? Hvað segir fólk sem þekkir til mann-
llfs i öðrum heimsálfum um fréttaflutn-
ing vestrænna fjölmiðla?
Fyrstur svaraði spurningunni Jónas
Hallgrimsson vciöafæraverkfræðingur,
en hann var i fimm ár við nám I Japan.
Hvað finnst þér um fréttir sem hingaö
berast frá Japan og nálægum löndum?
J.H.: Þar gildir að engar fréttir eru
góöar fréttir. Þegar eitthvaö heyrist
frá Asiulöndum eru þaö aö jafnaði
slysa- og átakafréttir. Aörar fréttir
sem berast frá Japan eru þær sem snúa
aö framleiösluhliöinni. Viö lesum um
nýja bila, en yfir höfuö er litiö af
*fréttum frá Austurlöndum Ef viö litum á
land eins og Indóneslu sem er mun fjöl-
mennara riki en Japan þá heyrir það til
algjörra undantekninga aö fregnir komi
þaöan. Viö vitum sáralltiö hvað er aö
gerast i þessum heimshluta. Svo allt i einu
kemur einhver stórfrétt eins og þruma úr
heiðskiru lofti án allra skýringa.
Finnst þér fréttirnar gefa ranga mynd?
J.H.: Ekki beinlinis ranga mynd, en það
er nokkuö algengt aö blaöamenn standi
stutt Við og skrifi svo greinar eins og þeir
viti allt, það slæðist alls konar vitleysa inn
i slik skrif. Þegar talað er um fréttir frá
þessum heimshluta þá er þess aö gæta aö
fréttir eru söluvara og blöðin hafa tak-
markaöan áhuga á fréttum sem kannski
fjalla um menningarmál eða sérstaka
þjóöflokka. Þeir vilja fá eitthvað sem
Eygló Eyjólfsdóttir:
púður er i. Þess vegna seljast greinar um
lönd eins og Japan hreinlega illa.
Heldur þú að alið sé á fordómum i garð
austrænna þjóða i fréttum?
J.H.: Fólk gerir sér ákveðnar hug-
myndir um land eins og Japan og þær
hugmyndir fær þaö úr blöðum, útvarpi og
sjonvarpi. Ég get nefnt sem dæmi aö
margir halda aö umferðaröngþveiti sé
ógurlegt I Tókió og aö allar lestir séu þar
yfirfullar, sem er hreintekki rétt, þetta er
mynd sem fjölmiölar hafa gefiö. Eöa þá
það hve margir halda aö Japanir gangi
með andlitsgrímur vegna mikillar meng-
unar. Astæöan er hins vegar tillitssemi
viö náungann. Þegar Japanir fá kvef setja
þeir grimu fyrir andlitið til aö smita ekki
náungann.
Finnst þér að fólk hafi áhuga á þvi sem
gerist i fjarlægum heimsálfum?
J.H.: Já, það er ekki nokkur vafi. Fólk
er forvitið, þaö hefur fengiö ákveöna
mynd sem kannski er stundum svolitið
fordómafull og þaö viil vita meira. Þaö er
min reynsla. Ef ég miöa við sjálfan mig
þá hef ég miklu meiri áhuga á þvi sem
gerist I Aslu og Suöur-Ameriku. Þar eru
aö gerast hlutir sem skipta heiminn miklu
máli, en svo eru lesnar yfir manni alls
kyns langlokur um lönd eins og Noreg,
fréttir sém skipta engu máli, meðan
stærstur hluti heimsins liggur óbættur hjá
garöi. Ég vil benda ykkur á Þjóðviljanum
á ágætis blaö sem gefiö er út I Hong Kong
og heitir Far East Economic Review sem
er verulega upplýsandi um þaö sem gerist
I þeirri f jarlægu Asiu, ef þið hafiö áhuga á
aö bæta fréttaflutning. —ká
Ótídindi og þad sem midur fer
Eygló Eyjólfsdóttir kennari bjó i Kenýa
i Afrfku í rúmlega tvö ár. Þau hjónin
bjuggu i nágrenni vlð höfuðborgina
Nairobi og ferðuðust töluvert um landið.
Finnst þér fréttir frá Afriku vera
fátiðar?
E.E.:Mér finnst aö þær hafi heldur aukist
frá þvi sem áöur var. Kannski finnst mér
þetta vegna þess aö ég fylgist betur meö
fréttum þaöan.
Hvers konar fréttir finnst þér vera mest
áberandi?
E.E.: Þaö eru auövitaö fyrst og fremst
ýmis ótiöindi, eða þaö sem miöur fer eins
og hungursneiðir, vatnsskortur og þurrk-
ar sem viö heyrum. Þaö birtast llka
stjórnmálafréttir og svo hefur nokkuö
veriö fjallaö um kjör kvenna upp á
siökastiö. Það tengdist kvennaráöstefnu
Sameinuðu þjóöanna sem gaf afriskum
konum tækifæri til aö koma sinum málum
á framfæri. En af venjulegu fólki heyrum
viö fátt.
Heidur þú að fréttirnar séu afskræmdar
eða gefi ranga mynd af ástandinu I
Afriku?
E.E.: Það er afskaplega erfitt aö meta
þaö. Okkur hættir svo oft til aö lita á
Afriku sem eina heild en I raun eru þetta
gjöróllk lönd. Þó að ég hafi búið I Kenia þá
þekki ég önnur riki sáralitiö. Þaö er þó
augljóst aö fréttirnar eru mótaðar af
fréttastofunum og þær túlka oftast
sjónarmið þeirra sem völdin hafa. Þær
koma frá valdastéttunum og þjóna hags-
munum þeirra.
Fylgistu sérstaklega með fréttum frá
Afriku?
E.E.: Já, ég sperri eyrun þegar minnst er
á þá heimsálfu. Núna er t.d. langt siöan
minnst hefur verið á Kenia i fréttum þar
til aö hungursneiöin kom upp i
noröurhéruöunum fyrir skömmu. Ég vil
lika nefna i leiöinni aö þaö sjást lika
stundum fréttir og greinar sem fjalla á
gagnrýninn hátt um ástandið I Afriku,
þannig að þetta er nú ekki allt á sömu
bókina lært. — ká
Tómas Einarsson
Fréttir án útskýringa
Tómas Einarsson sem nú gegnir starfi
ritstjóra Stúdentablaðsins hefur ferðast
mikið um Suður-Ameriku og fylgst vel
með málefnum þeirrar miklu álfu, enda
spænskumælandi. Hann var spurður hvort
honum fyndust fréttir frá Suður-Ameriku
vera afskræmdar og rangfærðar.
T.E.: Jú þær eru alla vega rangfæröar.
Megniö af þeim fréttum sem við fáum
koma frá vestrænum fréttastofum og
vestræntj borgaralegt gildismat er
rikjandi. ViÖ getum tekiö sem dæmi
Reuters fréttastofuna, hún birtir aldrei
neinar útskýringar á þvi sem er aö gerast.
Þaö verður kannski herforingjabylting i
einhverju rikja Rómönsku Ameriku, en sú
mynd sem við fáum er af einhverjum
byssubófum og bananafrikum. Þaö er
aldrei minnst á heimsvaldastefnu Banda-
rikjanna sem er ábyrg fyrir flestum
einræöisstjórnum þeirrar áifu.
Þaö hefur verið sagt frá indiánum
Brasiliu sem nú eiga i vök að verjast,
vegna þess að stjórnin ætlar aö nytja
skógana. Aöferöum stjórnarinnar er lýst
á hroöalegan hátt, en það er aldrei sagt
hvers vegna slikar stjórnir haldast viö
völd. Þaö er auðvitaö vegna þess aö þeim
er haldið uppi af Bandarlkjunum.
Fréttirnar eru grunnhyggnar og skortir
allan viöari skilning.
Manstu eftir einstökum dæmum um
hæpinn fréttafiutning?
T.E.: Ég get nefnt fréttirnar frá Kúbu,
þegar fólkiö flúði inn á lóð sendiráös Perú.
Þaö var hamraö á þeim sögum dag eftir
dag, en þaö er þagaö algjörlega yfir þeim
hörmungum sem gerast á meginlandinu,
nema auövitaö átökum. Ekki hafa
vestrænir fjölmiðlar sagt frá aðferöum
Kóka-Kóla auöhringsins 1 Guatemala.
Þær fregnir koma annars staöar frá.
Þetta eru dæmi um þá hræsni sem
einkennir vestræna fjölmiðla.
Finnstþér gæta fordóma i garð þjóða S-
Ameriku?
T.E.: Ég kalla það fordóma þegar við fá-
um þá mynd aö það séu einhverjir brjál-
aöir herforingjar sem eru aö leika sér
meö völdin. Þaö er ljóst af málum eins og
Kúbumálinu að fréttastofurnar leggja sitt
mat á fréttir og það eru sko ekki hags-
munir þjóöa rómönsku Ameriku sem þeir
bera fyrir brjósti.
Finnst þér vera óeðlllega iitið af
fréttum frá rómönsku Ameriku?
T.E.: Þaö er mjög litiö af fréttum þaöan
miöaö viö heimsálfur eins og Asiu og
Afriku. Aö visu hafa verið stööug átök i
Asiu og Afriku en samt eru tiöindi frá
Suöur Ameriku sjaldséö. Þaö eru helst
herforingjabyltingar sem þykja fréttir
þaðan.
— ká