Þjóðviljinn - 20.09.1980, Blaðsíða 11

Helgin 20.— •21. september 1980 ÞJÖDVILJINN — StÐA-11
1900 -
jákvæður
harmleikur
Fjalakötturinn fer glæsilega af
stað á þessu hausti, með sýning-
um á Itölsku stórmyndinni „1900”
eftir Bernardo Bertolucci. Þetta
er mynd sem kvikmyndaunnend-
ur hafa beðið eftir, en blóstjór-
arnir greinilega ekki haft áhuga
á, hvernig sem á þvi stendur.
Framtak þeirra fjaiakettiinga
verður þvl vart nógsamiega
lofaö.
1900 er byggð á samnefndri
skáldsögu eftir Norman Thomas
de Giovanni, bandariskan rithöf-
und af itölskum ættum. 1 sögunni
segir frá tveimur mönnum, sem
fæöastá sama stórbýlinu I Reggio
di Emilia, héraðinu, sem kallað
hefur verið kornhlaða Itallu.
Annar þeirra er sonur landeig-
andans, hinn er óskilgetinn sonur
fátækrar vinnukonu á býlinu.
Þessir drengir eru vinir I
bernsku, og það er ekki fyrren sá
fátæki, Olmo, er kallaður i her-
inn, að leiðir þeirra skilja.
Striðið
milli stétta
Með þvi að lýsa þessum tveim-
ur fulltrúum striðandi stétta og
draga um leið upp mynd af um-
hverfi þeirra, tekst Bertolucci að
skapa breiða, sögulega þjóð-
félagslýsingu, sem varla á sfaa
lika i kvikmyndasögunni. A þeim
45 árum sem myndin spannar
gerast örlagarikir atburðir, og
ber þar hæst uppsveiflu sósialista
og ósigur þeirra fyrir fasistum,
sigurgöngu og siðar hrun fasism-
ans, og tvær heimsstyrjaldir.
Afstaða höfundanna er hrein og
klár: þeir standa með fólkinu
gegn kúgurum þess, landeigend-
um og fasistum.
Útkoman verður, svo vitnað sé i
sænska kvikmyndafræðinginn
Stig Björkman: „risavaxið sögu-
legt skáldverk og um leið áhrifa-
rikt pólitiskt rit, skiljanlegt og
ljóst einsog kennsluleikrit. Þetta
er kvikmynd sem er jafnnothæf
sem hugsanavekjandi afþreying i
bió og sem kosningaáróður fyrir
italska kommúnistaflokkinn.”.
Eins og nærri má geta hafa
gagnrýnendur á hægri kantinum
verið fremur fýlulegir yfir þessu
verki. Þeir tala um að myndin sé
sundurlaus og full af hnökrum,
persónurnar ósamstæðar og litt
sannfærandi, osfrv.. Mér er þó
nær að halda að gagnrýni sem
þessi sé byggð á pólitiskum pirr-
ingi, fremur en hlutlausri fag-
mennsku. 1900 er ein af þessum
myndum sem menn eru ástriðu-
fullt með eða á móti, en ég held
varla að nokkrum manni sé stætt
á að rifa hana niður frá faglegu
sjónarhorm. Hún er hrifandi fall-
legatekin af snillingnum Vittorio
Storaro, sem tekst að skapa lita-
sinfóniu úr árstiðunum, lands-
laginu og i'ólkinu.
Frægir leikarar
Leikararnir eru margir heims-
þekktir: Robert de Niro leikur Al-
berto, landeigandasoninn, Ger-
ard Lepardieu leikur Olmo, Burt
Lancaster og Sterling Hayden
leika afa þeirra Alberto og
Olmo, tvo gamla „patrlarka”.
Dominique Sanda leikur eigin-
konu Alberto, stúlku af borgara-
ættum, sem gerir uppreisn gegn
þvi lifsmunstri sem henni er
ætlaö sem landeigandafrú. Don-
ald Sutherland leikur verkstjóra
á býlinu, sem gerist fasisti og fær
makleg málagjöld að lokum. Allt
þetta fólk skapar eftirminnilegar
persónur, sem lifa i huganum
jafnveleftir að einstök efnisatriði
eru gleymsku hulin.
Saga alþýðunnar
1900 er söguleg mynd i bestu
merkingu. Þetta er ekki saga
kónga og preláta, hún fjallar ekki
um valdabaráttu einstaklinga
einsog sú saga sem troðið var i
okkur i skólanum i gamla daga.
Þetta er saga fólksfns
alþýðunnar sem yrkir jörðina
einsog þaö er orðað á hátiðlegum
stundum. Saga baráttu, sigra og
ósigra. Ef hugtakib „sósialiskur
realismi” hefði ekki öðlast svo
neikvæða merkingu i hugum
manna eftir öll þau listrænu spell-
virki sem unnin hafa verið i nafni
þess, væri tilvalið að nota það um
þessa mynd.
Það sem dynur yfir fólkið á
þessu 45 ára timabili er vissulega
, harmsögulegt. En I myndarlok
stendur fólkið meö sigurpálmann
i höndunum: striðinu er lokið,
fasisminn hefur verið sigraður.
Fórnirnar hafa ekki verið til
einskis færðar — harmleikurinn
er jákvæður. Hvað siðar gerðist á
Itallu er svo önnur saga. Baráttan
er löng, og henni er ekki lokið.
Ada (Dominique Sanda), borgarastúlkan sem gerði uppreisn.
Fasistinn Attila (Donald Sutherland) reynir kraftana.
Dagskrá Fjalakattarins
Einsog áður hefur verið sagt
frá hér i blaðinu er Fjalaköttur-
inn kominn á stjá. Fyrsta sýning-
in á þessu hausti var s.l. fimmtu-
dag, og var þá sýndur fyrri hluti
itölsku stórmyndarinnar 1900.
Seinni hlutinn verður sýndur i
dag, laugardag kl. 13, og fyrri
hlutinn aftur á morgun, sunnu-
dag, kl. 18,50.1 næstu viku verður
svo haldið áfram að sýna báða
hlutana til skiptis. Að öðru leyti er
dagskráin i vetur sem hér segir:
okt. 2,4 og 5: Kom inn (Bretland
1972, leikstj. Jane Arden);
okt. 9,11 og 12: Þessir yndis-
legu kvikmyndasérvitringar
(Tékkóslóvakia 1078, JiriMenzel)
okt. 16,18 og 19: Putney Swope
(USA, 1969, Robert Downey).
Stuttmynd: Alpha Omega (Italía
1962, Bruno Bozzetto).
okt. 23, 25 og 26: Skvettan mikla
(Bretland 1974, Jack Hazan).
Stutt mynd: Alf, Bill og Fred
(Bretl. 1964, Bob Godfrey).
okt. 30, nóv. 1 og 2: Idjótinn
(japan 1951, Kurosawa).
nóv. 6, 8 og 9: Ræflarnir (Spánn
1962, Carlos Saura). Stutt mynd:
Fimm minútna spennumynd
(Ungverjal. 1967, Josef Nepp).
nóv. 13, 15 og 16: Pétur vitlausi
(Frakkl. 1965, Godard).
nóv. 20,22og 23: Mannsæmandi lif
(Sviþ. 1979, Stefan Jarl).
nóv. 27, 29 og 30: Gráturinn
(Tékkó 1963, Jaromil Jires). Stutt
mynd: Marx fyrir byrjendur
(Bretl. 1978. Bob Godfrey).
des. 4, 6 og 7: Eiturjurtin (Italia/-
Frakkl. 1965, Alberto Lattuada).
Stutt mynd: Skilanleg flaska
(Sviþ.4Johan Hagelback)
des. 11, 13 og 14: Hinir ofsóttu og
hinir eltu (USA 1963, Francis
Ford Coppola)r
des. 18, 20 og 21: Celine og Julie
fara i bátsferð (Frakkl. 1974, Jac-
ques Rivetta).
jan. 8, 10 og 11: Golem og Stú-
dentinn frá Prag (þýskar.þöglar
myndir eftir Wegener).
jan. 15, 17 og 18: Cet obscure
object du desir (Frakkl./Spánn
1977, Luis Bunuel).
jan. 22, 24 og 25: Drengur (Japan
1969, Nagisa Oshima);
jan. 29, 31 og feb, 1 : Morð á tékk-
neska visu (Tékkó 1967, Jiri
Weiss).
feb. 5, 7 og 8: Spegill (Sovétrikin
1974, Andrei Tarkofski).
feb. 12, 14 og 15: Alphaborg
(Frakkl. 1965, Godard).
feb. 19, 21 og 22: Lolita (bresk--
bandarisk, Stanley Kubrick).
feb. 26, 28 og mars 1: Græna her-
bergið (Frakkl. 1978, Francois
TruffauD.Stutt mynd: Saga kvik-
myr.danna (Bretland 1956).
mars 5, 7 og 8: Kvöldstund hjá
hennarhátign (Bretl. 1976, Roger
Graef), Stutt mynd: Hokusai,
teiknuö rissbók (Tony White).
mars 12, 14 og 15: Begging the
Ring (Bretl. 1978, Colin Gregg).
Stuttmynd: Bréfberinn (Kanada
1979).
mars 19, 21 og 22: Húsvörðurinn
(Bretland. 1963, Clive Donner).
mars 26, 28 og 29: Hr. Klein
(Frakkl./ltalia 1976, Joseph
Losey).
apr. 2, 4 og 5: Það er leitt að hún
er hóra (Italia 1971. Giuseppe
Patroni Griffi). Stutt mynd: Ein-
hentur þrjótur (Sviþ., Peter
Kruse).
apr. 9, 11 og 12: Að komast til
manns (Astralia, Bruce Beres-
ford). Stutt mynd: Stór. rauð
blaðra (Sviþ., Bengt Olsson).
apr. 16, 18 og 19: Viturt blóð
(USA/V-Þýskal. 1978, John
Huston).
apr. 23, 25 og 26: Hiroshima ástin
min (Frakkl. 1959, Alain Resnais).
apr. 30, mai 2 og 3: 7 til-
raunamyndir eftir Germaine
Dulac, Marcel Duchamp, René
Clair, Fernand Léger og Man
Ray.
mal 7, 9 og 10: Eitthvaö annað
(Tékkó 1963, Vera Chytilova).
mal 14, 16 og 17: Alexander
Néfski (Sovétr. 1938, Sergei
Eisenstein).
mal 21, 23 og 24: Hreinsunin
mikla (Frakkl. 1969, Jean Pierre
Mocky).
Nýhandbók
íim al “ -
ULJlaAi
Út er komin ný bók i handbókaflokknum ÁL;_
vinnsla. Bókin fjallar um framleiðslu og vinnslu hluta úr
áli, steypun, pressun og stönsun.
Einnig er fjallað um val aðferða, efna og verkfæra. ,
Áöur eru komnar út: ÁL - Suðuhandbók TIG - MIG
ÁL - Samskeyting.
Verð hverrar bókar er kr. 1.500, -
Bækurnar fást í Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar,
Reykjavík og Bókabúð Olivers Steins í Hafnarfirði.
$Ua(\(fk± luminium
NORRÆN SAMTOK AUONAOARINS