Þjóðviljinn - 28.11.1981, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 28.— 29. nóvember 1981.
MOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Fréttastjóri: Alfheiður Ingadóttir.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guðjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, Öskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
tþrótta- og skákfréttamaður: Helgi Ólafsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir-Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir-.Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
llandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriöur Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövarðardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Húsmóöir: Bérgljót Guðjónsdóttir.
Biistjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Reykjavikj simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
ritstjornargrcri n
Flokksræðið á Nesinu
• Eins og Sigurjón Pétursson lýsir i grein i blað-
inu var flokkseinræði i Reykjavik i hálfa öld. Það
hét svo i áróðrinum að þetta væri nánast ópólitiskt
eilift vald sem eitt gæti stjórnað Reykjavik, og
kosningar á fjögurra ára fresti væru aðeins forms-
atriði til þess að staðfesta þessa kenningu. Erfða-
prinsar Sjálfstæðisflokksins voru taldir upp i þessu
flokksræði, sem orðið var svo makrátt siðustu ára-
tugina að það hefur ekki reynst vera heppileg upp-
eldisstöð fyrir landsmálaátökin. í flokksræðinu
voru engin skil milli embættismanna og kjörinna
fulltrá Sjálfstæðisflokksins. Langvarandi flokks-
ræði af þessu tagi býður heim spillingu, geðþótta-
ákvörðunum og ólýðræðislegum vinnubrögðum.
• Þegar nýr meirihluti tók við stjórn Reykja-
vikurborgar undir forytu Alþýðubandalagsins var
gerður skýr greinarmunur mill embættismanna og
kjörinna fulltrúa, og pólitiska valdið aðskilið frá
framkvæmdavaldinu með ráðningu Egils Skúla
Ingibergssonar i embætti borgarstjóra. Hann var
ráðinn borgarstjóri i krafti hæfni og reynslu, óbund-
inn flokkunum sem hinn pólitiska meirihluta skipa.
Þetta kerfi hefur reynst vel, og ihaldið minnist
varla á glundroðakenninguna eða óstjórn i fjár-
málum Reykjavikurborgar, enda ekki með góðu
móti hægt að rökstyðja slikar fullyrðingar. ólikum
flokkum sem eru siður en svo sammála um alla
hluti hefur gengið vel að stýra borgarmálunum. A
öllum sviðum þolir stjórn þriflokkanna samanburð
við flokksræðisstjórn ihaldsins, og á sumum
sviðum, eins og t.d. fjármálastjórn og i félags- og
heilbrigðismálum, hafa orðið stórstigar framfarir
miðað við ihaldstimana.
• Á Seltjarnarnesi rikir flokksræði Sjálfstæðis-
flokksins og á það nú við svipaða erfiðleika að striða
og flokksræði ihaldsins átti siðustu valdaár sin i
Reykjavik. Stöðugt ber meira á geðþóttaákvörð-
unum á Seltjarnarnesi, valdahroka og einræðis-
töktum bæjarstjórans, sem sjálfur litur á sig sem
erfðaprins i Sjálfstæðisflokknum. Siðasta afrekið er
framkoma bæjarstjórans i dagvistarmálum bæjar-
ins, þar sem hann hefur tekið sér alræðisvald og
stjórnar með tilskipunum. Meira að segja innritun á
dagvistarheimili bæjarins er i skrifborðsskúffunni
hjá bæjarstjórunum. Foreldrar á Seltjarnarnesi eru
orðnir langþreyttir á skilningsleysi bæjarstjómar-
meirihlutans á dagvistarmálunum, enda litur hann
á þau sem liknarstarfsemi fremur en félagslega
þjónustu og uppeldisstarf. Fóstrur hafa sagt upp
störfum og stjórn foreldrafélagsins gert kröfu um
að yfirstjórn dagvistarmála verði tekin úr höndum
bæjarstjórans.
• Fróðlegt er að bera saman vinnubrögð meiri-
hlutans i Reykjavik og flokksræðisins á Seltjarnar-
nesi i dagvistarmálum. í Reykjavik hefur verið gert
átak i byggingu dagvistarstofnana, auk þess sem
skipulag og innra starf hefur verið tekið til gagn-
gerrar endurskoðunar i nánu samstarfi við starfs-
fólk. í flokksræðinu á Seltjarnarnesi er málum
klúðrað i skrifborðsskúffu bæjarstjórans. —ekh
úr aimanakínu
Gerist
þetta
ekki
hér?
innan veggja heimilisins. Þaö
var ekki fyrr en ég komst aö þvl
fyrir tilviljun hvernig daglegt lif
einnar kunningjakonu minnar
haföi veriö i gegnum árin. Ég
horföi eins og asni á gifsiö,
glóöaraugun og marblettina, sá
fyrir mér þennan dagfarsprúöa
og rólega eiginmann hennar og
hugsaöi: — hvernig í ósköpun-
um er þetta hægt? Af hverju
gerir hann þetta? Hvers vegna
hefur hún látiö bjóöa sér þetta
allan þennan tima? Af hverju
hendir hún honum ekki út? Af
hverju kallar hún ekki á lög-
reglu og kærir hann? Og siöast
en ekki sist: Hvernig i dauöan-
um hefur hún getaö leynt þessu
og af hverju?
Ég veit þaö núna aö þaö eru til
svör viö öllum þessum
spurningum og aö þær skipta
þúsundum konurnar sem hafa
spurt sjálfa sig á þennan hátt.
Og þaö merkilega er aö saga
þeirra allra er i raun ein og
sama sagan. Aö visu meö
ýmsum tilbrigöum, misjafnlega
löng, misjafnlega hryllileg,
sumar sleppa vel, aörar týna
lifinu. Og er þá von aö maöur
spyrji — hvaö er hægt aö gera
og hver ætlar aö gera þaö?
Strax uppúr 1970 fóru kvenna-
hreyfingarnar i nágrannalönd-
um okkar, Bretlandi, Noröur-
löndum og V-Þýskalandi aö
velta þessum hlutum fyrir sér.
Breska konan Erin Pizzey
stofnaöi til fyrsta neyöarat-
hvarfsins i Chiswick i úthverfi
Lundúna 1971 og þaö framtak
spuröist fljótt. Bók hennar:
Hrópaöu lágt, svo nágrannarnir
heyri ekkert! fór viöa og i kring-
um 1975 fóru neyöarathvörf aö
Alfheiður
Ingadóttir
skrifar
„Ma’má passa sig aö drekka ekki of mikið, Villi, annars getur ma’r
ekki lamið þá gömlu þegar ma’r kemur heim!”
(Texti og teiknning: Heinrich Zille)
/,Berðu ekki konuna þína með hnefanum ef þú ert í
stígvélum" (frland).
//Kona, hundur og hnota; því meir sem þú berð þau,
þeim mun betri verða þau" (England).
„Eiginkona getur elskað þann mann sem aldrei slær
hana, en hún ber ekki virðingu fyrir honum" (Rúss-
land).
„Berðu konuna þína á hverjum degi. Ef þú veist ekki
af hverju, þá veit hún það áreiðanlega" (Frakkland).
Hvaö segja þessir málshættir
okkur? 1 þeim speglast alda-
gömul viöhorf til konunnar sem
undirsáta og eignar eigin-
mannsins, viöhorf sem lengi
áttu sér bakhjarl i lögum og
kirkju á Vesturlöndum og lifa
þvi miöur góöu Hfi viöa um lönd
áriö 1981. Er eitthvaö svipaö til
á islensku? Ég hef ekki komið
auga á þaö og guö láti gott á
vita, heföi nú kannski einhver-
sagt, en ætii viö Islendingar
séum nú barnanna bestir samt i
þessum efnum?
í siöasta tölublaöi fyrir verk-
fall birtist hér i Þjóöviljanum
viötal viö tvær norskar konur,
sem ásamt tugum annarra
standa aö rekstri neyðarat-
hvarfs i Osló, þar sem konur
geta leitaö skjóls meö börn sin
þegar þær þurfa aö flýja undan
barsmiöum á heimilum sinum. t
viötalinu kom m.a. fram að i
Þrándheimi, þar sem búa álika
margir og á Stór-Reykjavikur-
svæöinu, hafa misþyrmingar á
konum verið skráöar sérstak-
lega um nokkurt skeiö á sjúkra-
húsum. Niðurstöðurnar vöktu ó-
hug: á árinu 1980 voru skráö 50
alvarlegar misþyrmingar, tvær
kvennanna dóu af afleiöingum
þeirra.
Er ástandiö svipaö hér á
landi? Er þaö skárra? er þaö
enn verra? Spyr sá sem ekki
veit, þvi engar opinberar heim-
ildir liggja fyrir, hvorki á
sjúkrahúsum né lögreglustööv-
um. Þar eru „tilfellin” skráö
sem brotiö nef, heilahristingur
og heimiliserjur. En þó engar
tölur liggi fyrir þá eru þeir á-
reiöanlega fáir, læknarnir, lög-
reglumennirnir, sálfræöingarn-
ir, féiagsráögjafarnir,
prestarnir og hjúkrunarfræö-
ingarnir, sem ekki hafa oröiö
varir viö siikar misþyrmingar i
sinu starfi.
Fyrir nokkrum árum haföi ég
ekki hugmynd um allt þaö of-
beldi sem konur veröa fyrir
spretta upp. í litilli v-þýskri
vasabók sem ég á er listi yfir
nær 50 athvörf af þessu tagi i 44
borgum landsins. Fyrsta at-
hvarfið á Noröurlöndum er
Camilla I Osló, sem tók til starfa
I mai 1978.1 Noregi eru athvörf-
in nú oröin 23 og þeim fjölgar
stööugt.
Ég held aö reynsla kvennanna
i Osló geti komiö aö góöum not-
um hér á landi og þangaö held
ég ætti aö leita fyrirmynda og
aöstoöar viö aö koma upp
neyöarathvarfi á Stór-Reykja-
vikursvæöinu. Þaö erfiöasta,
sögöu þær Gerd og Kirsti, var aö
sýna fram á þörfina. Leyndin
sem umlykur þetta vandamál er
svo mikil aö þvi var afneitaö. A-
huginn meöal ahnennings og
opinberra aöila var sáralitill,
menn sögðu sem svo aö bar-
smiöar inni á heimilum væru
ekkert vandamál I þessu siö-
menntaöa norræna grannrlki
okkar, slikt geröist bara úti i
hinum stóra og hættulega heimi.
Og þegar hundruö kvenna og
barna höfðu leitaö á náöir at-
hvarfsins var sagt aö svona
væri nú stórborgarlifiö aö fara
með Norömenn, svona væri nú
Osló oröin, en þaö gegndi ööru
máli úti um land. Nú orðiö heyr-
ist enginn segja að þessi 23
neyöarathbörf i Noregi séu ó-
þörf. 1 viötalinu viö Gerd og
Kirsti kom þvert á móti fram að
lögregla, læknar og starfsmenn
félagsmálastofnana telja þau
bráönauðsynleg, sem sést lika á
þvi að árangursrikasta aöferöin
til að fá auknar fjárveitingar til
athvarfanna er aö hóta aö loka
þeim!
Hér uppi á tslandi hefur um-
ræöa um þessi mál veriö langt á
eftir nágrannalöndunum.
Nokkrum sinnum hefur veriö
fjallaöum þau á siöum Þjóövilj-
ans og Forvitinnar rauörar, ég
man eftir einum umræöuþætti I
útvarpi og viötölum viö þrjár
konur i sjónvarpi i framhaldi af
bók Auöar Haralds um Hvunn-
dagshetjuna. Þetta segir þó sem
betur fer litið um þann áhuga
sem fyrir er hjá fjölda kvenna
og á undanförnu ári a.m.k.
hefur I ýmsum hópum þeirra
verið rætt um hvernig standa
beri aö aöstoö viö þær konur
sem hennar þurfa vegna bar-
smiöa eiginmanns eöa sam-
býlismanns. Viljann og áhugann
vantar ekki, þaö vantar fjár-
magn og framtak og ákvöröun
um hvaöa leiö á aö fara. Erum
viö nú ekki búnar að tala nóg, er
ekki kominn timi til aö fara aö
gera eittthvaö?