Þjóðviljinn - 24.07.1982, Side 5

Helgin 17.—18. júli 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Siglaugur Brynleifsson:
Nietzsche
ÞAU ERU
HEIT-BUNDIN
UMFERÐAR
4H3S
sem gera verk hans svo skemmti-
leg og hættuleg. Siðferðiskenn-
ingar hans voru hliðstæöa við
kenningar Darwins um úrvalið og
hina hæfustu, að þvi leyti hæfðu
kenningar hans tiðarandanum, en
hann gat einnig snúist öndverður
gegn þeim.
Þjóðverjar og þýskir þjóðernis-
sinnar töldu sig eiga Nietzsche en
enginn hefur skrifað jafn svivirði-
lega um Þjóðverja og hann:
„Þjóðverjar lesa ekki bækur min-
ar ótilneyddir, lesendur minir eru
Rússar, Norðurlandabúar og
Frakkar. Þýskir fræðimenn hafa
jafnan verið ómeðvitaðir falsar-
ar, sjálfskönnun meðal þeirra
hefur algjörlega f arist fyrir ... og
ég afskrifa Þjóðverja algjörlega.
Þegar ég hugsa mér einstakling,
sem mér sé algjör andstyggð, þá
hlýtur þessi einstaklingur alltaf
að vera þýskur ... Ég hef ekki not-
ið samverustunda með Þjóðverja
svo mikið sem eina stund ... Ef
mesti andi allra tima fæddist i
Þýskalandi, myndi einhver þýsk
„belja” fullyrða, að hún væri
honum á engan hátt siðri. Ég þoli
ekki þennan þjóðflokk, maður er
alltaf i afleitum félagsskap innan
um þennan lýð, sem ber ekkert
skyn á fingerðari tilbrigði mann-
legs eðlis.”
Friedrich Nietzsche
Ykjur og stóryrði voru hluti
stílbragða Nietzsches, lýsing
hans á Englendingum er nöpur og
hittin.
Nietzsche lagði i rúst siðferði-
legan og háspekilegan grundvöll
þess samfélags, sem hann ólst
upp i, enda tjá verk hans persónu-
leika sem gat ekki sætt sig við
neinar grundvallarreglur né neitt
samfélag. Eftir þvi sem árin liðu,
fjarlægðist hann æ meir þetta
samfélag.
Hann lifði þvi meir i eigin heimi
og barátta hans við sjálfan sig
magnaðist, en sumir telja það
kveikju skáldskapar. Og Nietz- ,
sche var skáld og einhver mesti
orðsnillingur sem skrifað hefur á |
þýska tungu. Vegna þess hvað i
hann var mikið skáld, mátti auð-
veldlega taka úr verkum hans
vissa þætti, sem nýta mátti til
þjóðrembings og hernaðarstefnu,
þótt fáir höfundar hafi bariö jafn
hraustlega á þessum stefnum,
einsog þær birtust i samtið Nietz-
sches.
Ótal myndir hafa verið dregnar
upp af Nietzsche. Miguel de
Unamuno lýsir honum á þessa
leið: „Hjarta hans krafðist eilifð-
arinnar en höfuð hans sannað,
honum tómleikann. Hann varðist,
braust um og barðist gegn sjálf-
um sér, hann í'ordæmdi þaö sem
hann elskaði heitast. Hann vildi
verða eilifur og gerði sér gervi.
eilifð. Hann vorkenndi sjálfum
sér svo mjög, að hann afneitaði og
afsagði alla vorkunnsemi...”
Þetta er endanleg útgáfa verka
Nietzsche. Útgefandinn rekur út-
gáfusögu verka Nietzsches i
stuttu máli og undanfara þessar-
ar útgáfu. Hér eru gefin út öll
verk Nietzsches byggð á frumút-
gáfum, sem höfundur sá um og
handritum höfundar aðöðru leyti.
fýrir þá sem vifia
vera svolítió
99SDCS"
Alfa Romeo verksmiðjumar hafa fr á upphafi
framleitt bfla sem þurft hafa að ganga í gegnum
hinar erfiðustu raunir á kappakstursbrautum um
allan heim. Hin fjölmörgu gullverðlaun sem Alfa
Romeo hefur sótt á þessar brautir eru ótvíraBð
sönrnm þess að vel hefur til tekist.
Við framleiðslu á fólksbflum fyrir almennan
markað hafa verksmiðjurnar gætt þess fullkom-
lega að viðhalda hinum ótrúlega góðu aksturs-
eiginleikum kappakstursbflanna, kraftinum og
öryggisbúnaði. Ennfremur vekur hin sórstæða
og fallega italska teikning þessa bfls alls staðar
verðskuldaða athygli.
Verð aðeins frá kr. 131.702
Friedrich Nietzsche:
Samtliche Werke
Kritische Studienausbabe in 15
B3nden. Herausgegeben von
Giorgio Colli und Mazzino Monti-
nari. Deutscher Taschenbuch
Verlag — de Gruyter 1980.
Útgáfa verka Nietzsches var
löngum söguleg. Mikið magn
verka hans var óútgefið þegar
hann lést 25. ágúst 1900. Systur
hans Elizabeth Förster-Niet-
zsche, tókst að afla sér útgáfurétt-
ar að verkum bróður sins og stóð
að meiriháttar fölsunum á þeim?
húnskekkti og bjagaði, sleppti úr
og bætti inn i klausum, auk þess
sem hún falsaði bréf frá bróður
sinum til sín. Þetta gerði þessi
kvensnipt til þess að ágæta sam-
band sitt við þennan bróður sinn
og til þess að geðjast þeirri kliku
sem náði völdunum i Þýskalandi
1932. Saga þessara falsana er
furðuleg og enn furðulegra hvað
henni tókst að ljúga og falsa án
þess að nokkur efaðist. Sá sem
fyrstur varð til þess að kveða
uppúr um falsanirþessarar konu-
kindar var Karl Schlechta
prófessor. Hann gaf út þriggja
binda ritsafn Nietzsches á árun-
um 1954—56. Dr. Erich F.
Podach gaf út siðari verk hans
1961. Fram til þess tima eru þær
útgáfur sem systir hans sá um,
taldar vafasamar, nema þær sem
voru endurútgáfur af verkum
sem höfundurinn hafði sjálfur séð
um.
Þessi útgáfa tók að koma út hjá
de Gruyter 1967 og henni lauk
1977. Þessi útgafa er endurútgáfa
hennar.
Það var ekki nóg með það að
systir Nietzsche skekkti og bjag-
aði verk hans, heldur dundaði hún
við aðsemja formála og innganga
að verkum bróður sins, sem voru
i senn heimskulegir, skrifaðir á
flatneskulegu máli og fullir af
lygi-
Einkum ágerðist þetta á þriðja
og fjórða áratug þessarar aldar,
þegar áróðursmenn nazista tóku
að misskilja og skekkja kenning-
ar hans. Verk Nietzsches voru
rökrétt afleiðsla af rómantikinni.
Hann varö meðvitað og ómeðvit-
að frumkvöðull flestra þeirra
stefna og kenninga, sem mótuðu
andlegt lif á siðari hluta 19. og 20.
öld. Hann lýsti gleði sinni yfir þvi,
að fjandsamlegur gagnrýnandi
lýsti verkum hans við dýnamit,
enda er það réttnefni. Fáir höf-
undar hafa „sprengt upp” fleiri
„goö” eða tætt af mönnum falsað
öryggi en hann. Hann á talsverð-
an þátt i flestum andlegum hrær-
ingum nútimans, af þeim sér-
stæðu orsökum, að hann var bæði
rétt skilinn og misskilinn. Það
vottar fyrir existensjalisma,
lógiskum pósitivisma og nútima
sálfræði i verkum hans, hann
grunar þá heima, sem Freud og
Jungopnameð verkum sinum, og
hann varð fyrstur til þess að sinna
þýðingarfræði orðmyndana.
Nietzsche ólst upp með móður
sinni og systur, samband þeirra
var stundum þannig að hann
skrifaði: „Mér geðjast ekki að
möður minni og ég þoli ekki að
heyra rödd systur minnar”. 1884
skrifar hann: „Þetta andstyggi-
lega gyðingahatur er orsökin að
ósamkomulagi systur minnar og
min”. Stundum dró til sátta, en
samkomulagið var alltaf brot-
hætt. Systir hans skrifaði: „Það
verður þokkalegur lýður, sem
trúirá þig”.
Þetta samband hefur vafalaust
orðið kveikja ýmissa hugmynda
Nietzsches og i lokin varð hann
gustukamaður þeirra mæðgna og
systur sinnar. Mótsagnir eru eitt
einkenni Nietzsches, og hann seg-
ir sjálfur að hann áskilji sér full-
an rétt til imótsagna, og það
eru einmitt þær, mótsagnirnar,
Þú ert svolítið mikið „Spes“
ef þú ekur á Alfa Romeo
JÖFUR HF.
Nýbýlavegi 2 - Kópavogi - Sími 42600