Þjóðviljinn - 05.02.1983, Side 13

Helgin 5. - 6. febrúar 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
tel Heklu, sem var vinnustaöur
Lása um átta ára skeið. í þokunni
grillir í húsaþyrpingu og fyrir þann,
sem ekki minnist þessa húss, er
ómögulegt að átta sig á því hvar
Hótel Hekla er staðsett, auk þess
sem huganlegri mynd hefði mátt
hafa, en eftir gömlu póstkorti.
Á bls. 27, getur að líta það, sem
yfirleitt er nefnt ljósmynd og djarf-
ar þar fyrir tveimur mannsand-
litum, en textinn er stutt og laggott:
Lási og Böðvar. En hver er
Böðvar? í megintexta er hvergi
minnst á Böðvar Steinþórsson
bryta, sem mun lengst af hafa starf-
að á strandferðaskipinu Esju.
Ljósm. ekki getið samkvæmt
venju.
Á bls. 69, eru tvær myndir.
Undir þeirri neðri má lesa: Lási og
Oddgeir með rauðvínskútinn. Það
þarf áreiðanlega fráneygan mann
til þess að sjá þá tuðru. Sem stak-
orð í megintexta á bls. 63-72,
stendur: Oddgeir í Ræsi. Sem
margorð, aðeins: Oddgeir. Þessu
er að vísu bjargað í texta efri mynd-
arinnar, en þar er þá bara skellt
röngu nafni og föðurnafn klippt af.
Textinn er svona: Þrír góðir: Lási,
Oddgeir Bárðarson og Arsæll (í
Sælakaffl). „Trunta“ í baksýn.
Þarna er Sigursæll Magnússon
veitingamaður, ranglega nefndur
Ársæll. Sigursæll rekur nú veiting-
ahúsið Ártún, og Oddgeir Bárðar-
son er sölustjóri í Ræsi h.f. Ljósm.
beggja myndanna ógetið.
Aður en ég segi skilið við þá
Sigursæl og Oddgeir, tel ég rétt að
geta þess, að þeir eru sammála um
það, að þessi hroði, sem á að heita
bók um Lása kokk, hefði aldrei átt
að koma út. Einar Logi hafði að
vísu lítillega tal af Oddgeiri, en
hafði ekki erindi sem erfiði. Við
Sigursæl hafði hann ekkert sam-
band.
Um tveggja áratuga skeið var
Lási í för með þeim á sumrum
norður að Djúpi, ásamt Ragnari
Jónssyni o.fl. Áð sögn Sigursæls,
hefði hæfur maður getað sett
saman dágóða bók, einungis um
þær ferðir.
Misræmis gætir í stafsetningu í
megin- og myndatexta á nöfnun^
um: Sælacafc og Þórscafé. í
myndatexta er endingin „kaffi",
sem auðvitað hefði einnig átt að
vera í megintexta.
Texti neðri myndar á bls. 70, er:
Veiðihúsið við Laugadalsá. Þetta
er rangt. Áin ber nafn sitt vitaskuld
af dalnum og heitir: Laugardalsá.
Ljósm. beggja myndanna ógetið.
Ef einhverju má treysta í þessu
kveri, þá hefur Jens Álexanders-
son tekið fjórar myndir, sem þar
eru birtar. En auk þeirra mynda,
sem tíundaðar hafa verið, eru þær
þokuslæður ómerktar.
Varðandi þá reglu höf., að
sleppa föðurnöfnum fólks, þá er
hastarlegast farið með sæmdar-
hjónin, er reyndust Lása hvað best.
Þau Júlíönu Sigurbjörgu Erlends-
dóttur og Ragnar Val Jónsson.
4. Hrein og klár smekkleysa er
að þremur upphrópunarmerkjum
á eftir tilsvörum, sem teljast eiga
hnyttin. En þegar ég velti fyrir mér
kommusetningu kversins, þá var
eins og hinni fleygu vísu ísleifs
Gíslasonar væri hvíslað að mér:
„Detta úr lofti dropar stórir,
dignar um í sveitinni.
2x2 eru 4,
taktu í horn á geitinni.“
Ekki svo að skilja, að það örli á
kímni ísleifs, heldur hitt, að það er
eins og kommurnar hafi dottið
svona hér og hvar millum orðanna,
eða öllu heldur líkt og þegar misst
er úr rúsínupoka í kökudeig. Og ég
sem stóð í þeirri meiningu að
kommum væri að fækka. Svona
meðhöndlun á greinarmerkjum er
ótæk, því Lási kokkur er katt-
þrifinn. Má vera, að Einar Logi
hafi tekið það bókstaflega, sem
meistari Þórbergur sagði um rit-
þræla forheimskunarinnar. Því er
ekki úr vegi að birta vísdóminn.
„Ritþrælar forheimskunarinnar
hafa sannað, að vísastur vegur til
að verða öndvegishöfundur nú-
orðið á íslandi er að sulla og bulla
holt og bolt einsog ölóður maður,
sem hleypir yfir stokka og steina,
að hugsa viðfangsefni sín lélega, að
mynda allar setningar nokkurn-
veginn nákvæmlega eins, að
hrammsa saman í þær svo og svo
mörg orð héðan og þaðan úr orða-
lager málsins og sletta svo ein-
hverju greinarmerki við aftur-
endann á sköpuninni." Það var nú
það. Þetta sagði Þórbergur Þórðar-
son árið 1941 og gæti allt eins átt
við á sumum bæjum enn þann dLg í
dag.
5. í hinum undarlegu inngangs-
orðum segir höf. m.a.: „í heild er
þó bókin nokkuð sönn mynd af ævi
þessa vinar míns, þótt hún sé langt í
frá að vera tæmandi. Svo er það
gagnrýnenda og þeirra, sem lesa
bókina að dæma hvernig útkoman
hefur orðið.“
Það velkist víst enginn í vafa um
það lengur hvert álit mitt er á um-
ræddri „bók“, en hafi Einar Logi
ímyndað sér það, að gagnrýnendur
dagblaðanna (eða bókmenntatím-
arita) myndu fjalla um þetta
óbermi, þá dreg ég það mjög í efa.
Að tala um „sanna mynd“ er
kokhreysti hin mesta, því að það
sem á síðurnar er þrykkt, er sann-
kölluð hryggðarmynd, enda þótt
höf. hafi sleppt „sumu“. Aftur á
móti geta menn fengið sanna mynd
af Lása í snilldar samtali, sem
Matthías Johannessen átti við hann
sextugan. Sem kunnugt er, þá birt-
ust samtöl Matthíasar í Morgun:
blaðinu á þessum árum og nefndi: I
fáum orðum sagt. Bókaklúbbur
Almenna bókafélagsins hefur nú
gefið út úrval samtalanna í fjórum
bindum og nefnast einfaldlega M
Samtöl. Nýlega hafa þeir: Jóhann
Hjálmarsson og Illugi Jökulsson
fjallað um þau. Jóhann í Mbl. 31.
des. s.l. í grein sem hann nefndi:
Ljósið sem gerir sjóinn bláan og
Illugi í Tímanum 16. jan. s.l. í
greininni: Meistari samtalsins. Að
minni hyggju fjalla þeir á raunsæj-
an hátt um efnið og tekið skal undir
það, að Matthías sé meistari sam-
talsins. Takið eftir því, að Matthías
kýs að nefna viðfangsefnið samtal,
en ekki viðtal.
„Guð launar fyrir hrafninn“,
nefnist samtal Matthíasar við Lása
og hefði Einar Logi betur kynnt sér
það, sem er á bls. 37-50, í M Sam-
tölum II, útg. 1978. Þar tekst Matt-
híasi Johannessen að draga upp
trúverðuga mynd af Lása, á ríflega
13 síðum í samtali unnu á
skömmum tíma, en ekki sex árum!
Eins og fyrr greinir þá er hroðinn
hjá Einari Loga teygður á 120 bls.
eftir sex ára puð og lesandinn engu
nær um Lása kokk. Tvö til þrjú
spesimen finnast þó innanum
gumsið. T.d. sagan af kleinunum,
en í allt öðrum búningi heldur en
hjá M.J. í báðum tilvikum er þó
talað um að baka kleinur, sem að
sönnu er ekki rangt, en í minni
sveit var þó oftar talað um að
steikja þær, en aldrei úr laxerolíu.
í upphafsorðum þessum var
sagt, að Einar Logi hefði ekki skrif-
að þetta dæmalausa kver sem
heimildarrit um Lása kokk, heldur
kosið það, sem hann kallar „skáld-
söguform.“
Á bls. 67 og 68, er frásögn sem
nefnist: Minkurinn. Þar segir frá
því er Oddgeir Bárðarson skaut
mink og Lási gert úr kássu til átu.
Einn félaganna á að hafa vaknað
um miðja nótt, glorsoltinn og þrátt
fyrir framandlega lykt, þá hafi
hann hámað í sig kássuna. Áð sögn
Oddgeirs Bárðarsonar, eru þarna
hausavíxl (og skyldi engan undra).
Lási kom ekki nálægt þessu káss-
ustandi, heldur allt annar maður.
Einar Logi virðist því hafa notfært
sér „skáldsöguformið" á þann veg,
að leika af fingrum fram (hann
þekkir ópusana, sem píanóleikari)
og tína saman sagnir af öðrum
mönnum og snúa upp á Lása.
Þannegin fingrafimi nefnist bessa-
leyfi og í þessu tilviki illa vafinn
döndull. Eitthvert slangur mætti
e.t.v. nefna til vibótar, en eiginlega
eru það þessar smákur, sem mestur
mergur er í og hefðu komist fyrir á
svo sem einni blaðsíðu.
Það er ekki á færi almenns les-
anda, að gera dritinu í Lásakveri
skil í blaðagein. Sannleikurinn er
sá, að leiðréttingarnar myndu fylla
ámóta kver, en af nógu er að taka.
Hvað „skrautinu" viðvíkur, læt ég
að endingu þessar títlur nægja, sem
sýnishorn:
Bls. 115: „Þetta átti bara að vera
óformlegt, forsetanum langaði til
að heilsa upp á fólkið...“
Ambögur: a) brúin, verður í þf.
Hjalti Jóhannsson.
brúnna b) baksa, vérður baxa c)
leist, verður leyst (að lítast á) d)
aufúsugestir verða að auðfúsugest-
um. - Ojbara!
Sá armi þræll prentvillupúkinn,
er einna þaulsætnastur á dag-
blöðunum og verður víst seint
kveðinn í kútinn. Þar af leiðir, að
stórvarasamt er að rita grein sem
þessa. En þegar maður rýnir í
bókarkorn, ætlast maður a.m.k. tii
þess að textinn sé án málvillna, þó
stílnum kunni að vera áfátt. Sem
best hefði kunnáttumaður getað
sett saman snoturt kver um Lása
kokk, hann hefði átt það skilið. En
þetta horvatn, sem á að heita bók
um hann, er vitanlega klastur
þeirra, sem að verkinu stóðu og
laust við Lása. Vísast að hann sé
trúr sinni lífsjátningu, sem forðum
í samtalinu við Matthías Johann-
essen:
„Og svo blanda ég mér ekki í nein
deilumál, geng bara um daginn og
veginn og gef engum höggstað á
mér...og ég er fæddur diplomat,
get ég sagt þér.“
Bókin um Lása kokk kostar kr.
345,80, sem er þeim krónum of
mikið. Mér þykir því einsýnt, að
hér hafi verið um gróðabrall að
ræða, fremur en að gefa út vel unn-
ar og frambærilegar svipmyndir úr
veraldarvafstri frægasta kokks
landsins. Höfundur og útgefandi
hafa því öslað á haldlitlum skráp-
askóm og hefðu betur látið það
ógert að hrekkja saklausan pappír
með prentsvertu.
Á Pálsmessu 25. janúar 1983.
Hjalti Jóhannsson.
Ný sérhæfd tölvuþjónusta Verzlunarbankans:
HAGKVÆM
IAU

HUSFELOG
Þið ákveðið húsgjöldin - bankinn sér um framhaldið.
Verzlunarbankinn býður nú, fyrstur banka, tölvuþjónustu við
húsfélög sem gerir allan rekstur auðveldari og öruggari, einkum
hjá stórum húsfélögum. Þessi þjónusta kostar lítið meira en
andvirði c-gíróseðils, á hverja íbúð.
Helstu þjónustuþættir eru þessir:
1.
2.
3.
4.
5.
Bankinn annast mánaðarlega tölvuútskrift á gíróseðli á hvern
greiðanda húsgjalds. Á gíróseðlinum eru þau gjöld sundurliðuð
sem greiða þarf til húsfélagsins.
Þau gjöld sem húsfélagið þarf að greiða, færir bankinn af
viðskiptareikningi og sendir til viðkomandi á umsömdum tíma.
Bankinn útvegar greiðsluyfirlit sem sýnir stöðu hvers húsráðanda
gagnvart húsfélaginu, hvenær sem þess er óskað. Auk þess liggur
fyrir í lok hvers mánaðar yfirlit sem sýnir sundurliðaðar hreyfingar,
er mynda grunn rekstrarbókhalds og í árslok heildarhreyfingar
ársins.
Tölvan getur breytt upphæð húsgjalda í samræmi við vísitölu og
reiknað dráttarvexti, sé þess óskað.
Gíróseðlana má greiða í öllum bönkum, sparisjóðum og
pósthúsum.
Leitið nánari upplýsinga í aðalbanka eða útibúum okkar,
hringiðeðakomið.
VŒZLUNflRBfiNKINN
Bankastrœti 5
Arnarbakka 2
Grensásvegi 13
Laugavegi 172
Umferðamiðstöðinni
v/Hringbraut
Vatnsnesvegi 13, Keflavík
Pverholti, Mosfellssveit
i
AUGLÝSINGASTOFA KRISTÍNAR HF. 43.49