Þjóðviljinn - 12.02.1983, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 12.02.1983, Blaðsíða 8
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 12. - 13. febrúar 1983 af baejarhellunns I skessuleik Árni Þá er komið að því, sem löngu mátti við búast. Fyrir síðustu borgarstjórnar- kosningar komst ónefndur hugs- uður svo spámannlega að orði. „Ef flokkur iðnáðarráðherra bíður afhroð í þeim kosningum, munu allar lufsur í öllum flokkum færa sig upp á skaftið og heimta „sanngirni“ í skiptum við ál- hringinn." Einurð eða áttavilla Afhroðið varð að vísu ekki meira en svo, að í hartnær 9 mán- uði til viðbótar hefur sá ráðherra fengið tóm til að styrkja lagalega og málefnalega stöðu þjóðarinn- ar enn frekar gagnvart auðhringnum. Fávíslegt brotth- laup Guðmundar G. Þórarins- sonar úr álviðræðunefnd í desem- ber var ekki nema til góðs og hefði fyrr mátt verða. Við þetta komst málið aftur alfarið í markvissar hendur ráð- herra. Það er fágæt blanda af skarpskyggni, einurð, kurteisi og stolti, sem hefur einkennt Fljör- leif, og án hennar hefði álmálið aldrei komist í þann brenni- punkt, sem það nú er. Sumir kalla þetta hroka og hafa löngum fiolað illa: „"Þessi rembist mikið slendingurinn“, sagði útlendur hirðmaður um Gunnlaug orms- tungu, þegar hann kvaðst eigi skyldu haltur ganga, meðan báðir fætur væru jafnlangir. En jafnvel þótt rétt væri, þá á auðhringurinn ekki annað skilið. Og mættu fleiri tileinka sér þess konar „hroka“ gagnvart honum. Flelsta skyssa Fljörleifs var nefnilega sú að vera ekki nógu sjálfbirgingslegur, heldur leita eftir samvinnu við jafnvel hin lak- ari öfl í andstöðuflokkunum og búa til handa þeim þessa ál- viðræðunefnd í von um „þjóðar- samstöðu“. En slíkir aðilar geta samkvæmt eðli sínu og uppruna ekki haft þann skilning á þjóðlegri sjálfs- virðingu, sem hér þarf til. Þeim slær auðvitað buddunnar lífæð í brjósti. En það gerði svosem ekk- ert til, ef það væri lífæð þjóðar- buddunnar sem bærðist og slátt- urinn væri ekki svona sjúklega ör. Þjóðarsamstaða um einurð gagnvart auðhringnum næst hins- vegar aldrei með þessum mönnum, nema nægilega stór hluti þjóðarinnar knýi þá til þess í kosningum. Og það þarf ekki ýkja stóran hluta til. 10% at- kvæðaaukning Alþýðubanda- lagsins nægir til að pólitískar smásálir skynji, hvernig lífæðin slær hjá fólkinu. Samningaskussar Iðnaðarráðherra og samstarfs- menn hans hafa safnað slíkum glóðum elds að höfði álfurstanna, ,að nú dugir þeim helst ekkert minna en opinber afneitun og af- sökun íslenskrar ríkisstjórnar á því, sem hún hefur þegar fært að ómótmælanleg rök. En eftir það mundu þeir ekki heldur fallast á neina hækkun raforkuverðs, nema fá áður tryggingu fyrir við- bótarsamningum, sem héldu gróða þeirra óskertum. Það er einmitt þetta, sem Hjörleifur vill forðast. Hann vill fyrst fá trygg- ingu fyrir eðlilegri hækkun raf- orkuverðs, svo að öruggt sé, að íslendingar hagnist á nýjum samningum, en standi ekki áfram í þeim auma stað, sem samninga- skussar okkar komu þeim í fyrir hálfum öðrum áratug. Það væri sigurstranglegt eða hitt þó heldur að fela slíkum mönnum samn- ingagerð að nýju. Steingrímur Hermannsson reynir að klína á Magnús heitinn Kjartansson þeirri aðferð að láta embættismenn standa í þjarkinu í stað sjálfs sín. Magnúsi gat auðvitað skotist, þótt skýr væri,’ en honum hefði áreiðanlga ekki orðið á sú skyssa að láta sömu embættismenn annast samninga við Alusuisse nú og á 7. og 8. áratugnum. Því að úr hinum fyrri fengum við einhvern herfilegasta afsamning, sem um getur í þjóðarsögunni, en í hinum seinni fengum við skít úr hnefa. Ef þess- ir menn kynnu að skammast sín og viðurkenndu fyrri glópsku, þá væri kannski hægt að treysta þeim fyrir horn. En þeir eru ekk- ert nema drýldnin. Það er alrangt, þegar Guð- mundur G. og Morgunblaðið halda því fram, að Hjörleifur vilji ekki semja. Hi^ rétta er: Hjör- leifur vill ekki semja af sér. Milljón á mánuði Ekki er beysnara þruglið, þeg- ar undanhaldsmenn bera það á borð, að samningaþóf Hjörleifs hafi kostað þjóðina milljón á mánuði í tvö ár. Það hafði einfaldlega enginn annar flokkur eða stjórnvöld krafist hærra raforkuverðs upphátt, fyrr en Hjörleifur kom málinu í sviðs- ljósið fyrir tveim árum. Ég veðja * atkvæði mínu í næstu kosningum hverjum þeim, sem getur afsann- að þessa fullyrðingu. Þetta „milljónatap á mánuði“ hafði þegar viðgengist í áratug og hefði haldið áfram í það óendan- lega, ef Hjörleifur hefði ekki vak- ið athygli á því með eftirminni- legum hætti fyrir tveim árum. Frómar óskir og ábendingar hafa aldrei dugað við álfurstana. Þeir höfðu bindandi samning til ársins 2014! Það var því kærkomið þving- unartæki, þegar upp komst um misferli álhringsins. Magnús Kjartansson fékk aldrei slíkt vopn í hendur. En hann er líklega eini ráðherrann á undan Hjör- leifi, sem hefði haft einurð til að beita því. Enda eru álfurstarnir síðan einsog á nálum. Þeir tefja samn- ingaviðræður æ ofan í æ eða neita þeim. Þeir iða í skinninu eftir að fá nýjan ráðherra, sem þeir geti samið við eftir sínu eigin höfði. Og nú þykjast þeir sjá hilla undir þá ósk eftir höfuðsóttaratferli Framsóknar á síðustu vikum. En það ætti þeim ekki að veitast. Við þurfum ekki annað en standa saman nokkra hríð um að víkja í engu fyrir álhringnum, og þá er björninn unninn fyrr en varir. En fyrr ekki. Það sýnir löng reynsla okkar í sjálfstæðis- og landhelgismálum. Skessubörn Ákefð alræmdra samninga- skussa eftir að setjast að borði með álfurstunum minnir á barna- vísuna alkunnu: Allir krakkar, allir krakkar eru í skessuleik. Má ég ekki mamma með í leikinn þramma? Mig langar svo, mig langar svo að lyfta mér á kreik. Björnsson skrifar Skessuleik lýkur yfirleitt ekki fyrr en skessan hefur náð öllum börnunum á sitt vald, fyrst einu í einu í senn, sem um leið verða liðsmenn hennar eða skessubörn. Nema þeim takist að teygja hana svo nálægt borg sinni, að hún „brenni“. En það geri'st sjaldan, því venjulega er skessan stærst og sterkust og börnin ekki nógu samhent. Alusuisse er ein af þessum al- þjóðlegu skessum, sem nefnast auðhringar og stjórna efnahags- kerfi heimsins meir en ríkisstjórn nokkurs stórveldis. Allar þjóðir eiga í kasti við þá og veitir flestum miður, enda stjórnendur þeirra misvitrir og misgóðir. Nú langar íslenska samninga- krakka frá 7. áratugnum til að lyfta sér aftur á kreik. Og þeir ætla að spyrja mömmu Þjóð í næstu kosningum, hvort þeir megi ekki þramma með í leikinn. Það ætti hún ekki að leyfa þeim. Hér er ekki um neinn leik að ræða, heldur örlagarík átök við harðvítugan andstæðing, sem getur bundið hendur okkar ára- tugum og öldum saman, ef ekki er gætt fyllstu varúðar, eins og dærnin hafa þegar sannað. Allir íslendingar með snefil af þjóð- legri sjálfsvirðingu ættu því að láta afstöðuna til álmálsins ráða atkvæði sínu. Allaballar líka gagnvart sínum frambjóðendum. Það nægir til að skipta sköpum. Þetta er í rauninni eina málið, sem brýn þörf er á að kjósa um í dag. Menn ættu að vita nú þegar af reynslu, að í innanlandsmálum greinir flokkana ekki ýkja mikið á, þegar til kastanna kemur. Mis- tök á þeim vettvangi er auk þess auðvelt að leiðrétta. En mistök í utanríkismálum hafa áður kostað okkur allt að sjö alda áþján. ritstjórnargreín Falinn hagnaður borgaði alla orkuna Kjartan m f Olafsson skrifar Éá. íslenska fjármálaráðuneytið hefur fellt úrskurð varðandi skattlagningu dulins hagnaðar álversins í Straumsvík á liðnum árum. Þeir földu 683 miljónir Samkvæmt niðurstöðum endurskoðunar Coopers & Lyb- rand, þá reyndist vantalinn hagn- aður af rekstri Alusuisse hér nema 683 miljónum króna á sjö árum frá 1975 til 1981, og er þá miðað við núverandi gengi krón- unnar. Vart þarf að taka fram að þarna er að sjálfsögðu um marg- falt hærri upphæð að ræða en nokkru sinni hefur áður komið við sögu í skattsvikamálum á landi hér. Eins og lesendum Þjóðviljans hefur áður verið kynnt, þá var aðferð Alusuisse við að stinga undan hagnaði af rekstri sínum hér sú, að láta dótturfyrirtækið á íslandi kaupa frá móðurfyrirtæk- inu í Swiss súrál og rafskaut á mun hærra verði en heimilt er samkvæmt samningsákvæðum. Þannig stakk Alusuisse undan skatti nær 600 miljón króna hagn- aði, og til viðbótar reyndist svo vantalinn hagnaður upp á 84 milj- ónir, sem fenginn var með „hag- ræðingu" á afskriftum. Og borguðu með því alla orkuna Það er hrikalegt til þess að hugsa, að á árunum 1975 til 1980, að báðum meðtöldum, þá greiddi Alusuisse 32,2 miljónir banda- ríkjadollara samtals fyrir öll sín raforkukaup hér, en á þessum sömu árum, þá rakaði auðhring- urinn hér saman 32,9 miljónum dollara í dulinn hagnað, sem stungið var undan skatti. Með öðrum orðum: Þótt Alusuisse fengi á þessum árum í sinn hlut helming allrar raforku, sem landsvirkjun framleiðir, þá nam heildargreiðslan fyrir orkuna heldur lægri upphæð, en sá duldi hagnaður, sem auðhringur- inn naut af rekstri sínum í Straumsvík á sama tíma. Og gæti menn að því, að þetta eru varfærnar niðurstöður eins virtasta endurskoðunarfyrir- tækis í heimi. Leiðarljós? Og hvað ætla menn að segja um þetta? Ætla einhverjir þeir sem við stjórnmál fást að halda áfram að tísta um það, að Hjör- leifur Guttormsson, iðnaðarráð- herra hafi lagt alltof mikla áherslu á þetta mál? Ætlar Álþýðublaðið að skrifa fleiri ritstjórnargreinar undir fyrirsögninni „Álverið er leiðar- ljós“, eins og menn töldu sæma á þeim bæ fyrst eftir að vakin var athygli á þeirri svikamyllu Alu- suisse, sem fékk nafnið „Hækkun í hafi“? Átti máske að stinga undir stól þeirri merkilegu staðreynd, að á sex árum hafði dulinn hagnaður auðhringsins af álverinu hér numið hærri upphæð en greidd var fyrir orkukaupin til verk- smiðjunnar á sama tíma? Er ekki kominn tími til að þeim fjölgi, sem ganga uppréttir í sam- skiptum við þennan auðhring en hinum fækki? Það er um 127 miljónir króna sem framleiðslugjaldið, sá skattur sem álverið greiðir, hefur verið hækkað með úrskurði fjár- málaráðuneytisins. Hluta afþess- ari upphæð taldist dótturfyrirtæki Alusuisse eiga inni hjá íslenska ríkinu vegna furðulegra samnings- ákvæða. Sú upphæð hefur nú verið strikuð út af skuldalista ís- lenska ríkisins, og það sem þá stendur eftir af skuld Alusuisse verður sent til innheimtu með ' eðlilegum hætti. Okkar réttur er tvímælalaus Ef einhver kynni að efast um rétt íslenska ríkisins til að standa að málum á þennan veg, þá skal mönnum bent á sérsíaka álits- gerð þeirra Benedikts Sigurjóns- sonar, fyrrverandi hæstaréttar- dómara og Ragnars Aðalsteins- sonar, hæstaréttarlögmanns, en niðurstaða þeirra er sú að réttur íslenska ríkisins sé tvímælalaus. Forráðamönnum Alusuisse er hins vegar opið að kæra úrskurð íslenska fjármálaráðuneytisins, ef þeim sýnist svo, en fyrir liggur, að endurskoðunarfyrirtækið Co- opers & Lybrand í London er reiðubúið að verja niðurstöður sínar fyrir hvaða dómstóli sem er. Þeir Hjörleifur Guttormsson, iðnaðarráðherra og Ragnar Arn- alds, fjármálaráðherra eiga heiður skilinn fyrir það hversu vasklega þeir hafa haldið á ís- lenskum málstað í samskiptum við auðhringinn, og þátt hinna mörgu sem þar hafa lagt hönd á plóg ber að þakka nú við kafla- skil. - Sagan mun dæma beggja hlut, bæði þeirra sem einarðlega gengu fram fyrir íslenskan mál- stað og líka hlut hinna sem völdu sér annan kost. Hækkum orkuverðið En þótt nú séu kaflaskil og hin gömlu skattamál Alusuisse af- greidd, þá er enn eftir að knýja fram meiriháttar hækkun þess smánarverðs sem álverið greiðir fyrir raforkuna. Á það mál hefur Alþýðu- bandalagið lagt þyngsta áherslu frá því fyrsta, þótt harla skammt sé síðan ýmsir aðrir hér innan- lands vöknuðu til vitundar í þeim efnum, og dormi jafnvel enn s'umir hverjir. Fyrst Alusuisse hefur staðfastlega hafnað öllum okkar sanngirniskröfum þá er tímabært nú að grípa til einhliða aðgerða, líka á þeim vígstöðvum. -k. Súrálið frá Ástralíu til álversins: HÆKKUN í HAFI 30 MILJARÐAR! Iðnjöarríöuneyliö helur irj þvi í junl fl. unnið JÖ jlhugun j verðljgmngu J -urjli til islentkj JllJUgt- •nt h.l. NiðurtlJÖJ þestjrj ■ Ihugjnj er tu jð inn- 'iutnmgsverð j turJli lil ■ Ijnds er miklu lutrrj en -ðlilegt mj leljj miðjð við <tl lulnmgtverð IrJ Atlrjliu. Þegjr borin eru jmjn sjmbcrlleg verð. iob verð i baðum tilvikum. kemur i Ijðt jð J tlmjbil- ■nu jjnujr 1*74 III júnl 1*80 nelur turjltverð hjekkjð I hjli tem nemur JÖ meðJl Uli um $4.IV eðj tjmljls um 47,J miliðnum i bjndjrík jjdolljrj J verð ! Ijgi hvert Jrl. Til umjn- j burðir mJ gelJ þett. jö heildjrgreiðtlur ISAL lyr ■rrjlorku voru II.i miljðn- j ir bindjrlkjjdollj simj timjbilí. Iv.»*r upplvi Irriutilkynmi _ »>li»m». *rni IjOlmiNui ilhrnl I «»r. rn H)Otl»ilui '.-•II »#r lynr yUrlefn r». SVIKAMYLLA ALUSUISSE AFHJÚPUÐ Krafa ríkis- stjómar AOir samningar isiands tii ^ endurskoðunar Alusuisse: Mcð lillili til þeirri upp [“nd' lytingj tem Irjm komj her oljr J tiöunni um ,,mur (,,m . viðfkiptl Alutuifte við |wr vitlreAur dolturIyrirt«ki fill h*r Undi o, »*r»l Ifjl. þj helur itlenskj *■'»" "*“»•»' l£í"‘T( Hækkun í hafi. - Þannig leit forsíða Þjóðviljans út þann 17. dcsember 1980, en þá var fyrst gerð opinber mikiivæg vitneskja um aðferðir Alusuisse við að stinga undan hagnaði af rekstri sínum hér. - Sú víðtæka rannsókn málsins, sem síðan hefur átt sér stað hefur í öllum meginatriðum staðfest það sem þá var haldið fram.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.