Þjóðviljinn - 10.03.1984, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 10. -11. mars 1984
NOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Kari Haraldsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Guöjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðstustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Ólafur Gíslason, óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrót Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
ritstjórnararein
Tvö meginatriði
útvarpslaga-
málsins
Frumvarp til nýrra útvarpslaga hefur verið lagt fram á
Alþingi og er það í nær öllum atriðum samhljóða tillögum
útvarpslaganefndar. Ágreiningur er milli stjórnarflokkanna
um frumvarpið en ekki hefur verið gerð grein fyrir honum í
einstökum atriðum. Hér er því fremur um umræðuplagg að
ræða heldur en venjulegt stjórnarfrumvarp þó að það sé hin
formlega staða þess á þingi.
Útvarpslaganefndin lagði til að fleirum en Ríkisútvarpinu
verði veitt leyfi til útvarps, en með útvarpi er átt við hljóð-
varp og sjónvarp. í 1. kafla lagafrumvarpsins er fjallað um
það með hvaða skilyðrum leyfi til útvarpsreksturs yrðu veitt,
og er eingöngu miðað við svæðisútvarp. Engin ný útvarps-
stöð yrði því hliðstæð Ríkisútvarpinu, en ljóst er þó að
stöðvar á suð-vestur horni landsins gætu náð til rúmlega
helmings landsmanna.
Tækniþróun gerir það að verkum að óskynsamlagt verður
að teljast að standa gegn rýmkun á útvarpslögunum. Einka-
stöðvar til útsendingar á sjónvarpsefni gegnum þráð hafa
sprottið upp víða í bæjarfélögum þó ófullkomnar séu og
úreldast fljótt. Vitað er um fjársterka aðila, eins og t.d.
Borgar-ísfilm, sem hyggja á dreifingu sjónvarpsefnis. Þá
þykir sýnt að senn líði að því að geislar frá sjónvarpshnöttum
náist hér, þó að úrvalið verði þar minna á næstu áratugum
heldur en gert hefur verið ráð fyrir hingað til. Tæknilega eru
hljóðvarpssendingar um takmarkað svæði orðnar á hvers
manns færi svo að segja. Þessvegna stendur spurningin varla
um það hvort standa eigi fast á einkarétti Ríkisútvarpsins
eða ekki, heldur um það hvort eigi að lögbinda stýringu eða
að láta mál þróast fyrir utan lög og rétt.
Ef vel á að fara er það meginatriði að festa það sjónarmið í
lög frá upphafi að dreifingarkerfi skuli vera í opinberri eigu,
rétt eins og vatnsveitur og rafmagnsveitur.
Meginreglan á að vera sú að sveitarfélög og Póstur og sími
tryggi að fyrir hendi sé í hverju sveitarfélagi fullkomið
dreifingarkerfi fyrir sjónvarps- og útvarpsefni. Hið opinbera
ásíðan að skipta sér sem minnst af því hverjir framleiða inn á
slík dreifingarkerfi og það á að vera sem flestum opið og
auðvelt. Um framleiðsluhliðina eiga aðeins að gilda fáeinar
meginreglur og þar á frelsið að ríkja. Ef hinsvegar einstök
einkafyrirtæki ná að einoka dreifikerfi sjónvarps- og útvarps
er frelsi í fjölmiðlun stefnt í voða. Hér er fyrst og fremst átt
við sjónvarp um þráð, kapalkerfi, en margt bendir til þess að
einnig sé æskilegt að móttaka á geislum úr sjónvarps-
hnöttum og dreifing innanlands eigi að vera á vegum opin-
berra aðila. Þar kemur til sögu jafnvægið í byggð landsins og
trygging á gæðum sendinganna, auk þess sem skipulagsleysi
í þessum efnum gæti orðið viðtakendum feikilega dýrt. Pá
verður að forðast „sjóræningjastöðvar“ og huga að þeim
möguleikum að texta á íslensku efni sem berst um gervihneti
jafnóðum og það yrði sent út hér.
I annan stað er það höfuðatriði að hér verði ekki stefnt að
viðskiptaútvarpi. Útvarpslaganefndin telur sig ekki gera til-
lögur um viðskiptaútvarp en opnar þó dyr fyrir auglýsinga-
útvarpi og kaupum fjársterkra aðila á einstökum dagskrár -
liðum í nýjum útvarps-og sjónvarpsstöðvum. Það er mis-
skilningur að ekki sé hægt að ná afnotagjöldum af viðtak-
‘endum nema í gegnum kapalkerfi. Með nútímatækni er hægt
i að „loka“ þráðlausum sendingum fyrir öllum öðrum en þeim
sem hafa sérstaka „lykla“ á viðtækjum sínum. Pá er hægt að
hugsa sér sérstakt útvarpsgjald til annarra stöðva en Ríkisút-
varpsins sem menn gætu skipt niður á stöðvar að eigin vali.
Hreint viðskiptaútvarp er afmörgum ástæðum afaróæski-
legt og fremur ætti að stefna að því að draga úr viðskipta-
auglýsingum í Ríkisfjölmiðlunum, heldur en að bæta við
'fleiri auglýsingamiðlum.
Á undraskjótum tíma hefur
kjósendahyllin fallvölt aftur
tekið Verkamannaflokkinn í
faðm sinn einsog gamlan elsk-
huga. í skoðanakönnunum er
flokkurinn nú siginn uppað
fhaldinu, og hið sviplausa sam-
sull krata og Frjálslyndra er tæp-
ast lengur í augsýn. Og Tony
Benn, sem í breskum fjölmiðlum
er settur í gervi álíka drísildjöfuls
og Chernenkó í Mogganum, átti
beinlínis stórleiki í aukakosning-
unum á dögunum.
Við augum blasir því öllu gæfu-
legri framtíð en eftir kosningarn-
ar í sumar leið, þegar frú Margrét
snéri Verkamannaflokkinn ræki-
lega niður í svaðið og bandalag
krata og Frjálslyndra var ekki
nema tæpu prósenti undir Verka-
mannaflokknum í atkvæða-
magni. Heilsufar Verkamanna-
flokksinsvar þá svo bágborið að
bestu menn töldu honum vart
hugað lengra líf. En þá einsog nú
var ekkert að marka
mannvitsbrekkur.
En hvað hefur þá breyst?
í rauninni hefur ekkert breyst,
nema við tók nýr leiðtogi, Neil
Kinnock.
Neil Kinnock og T ray Ullman syngja og dansa saman á nýútkomnu
myndbandi.
Forysta sósíalism-
ans og kórónafötin
Svo vitað sé hefur Neil Kin-
nock aldrei staðið í meiriháttar
ástarsambandi við Karl Marx og
það var atkvæði hans sem olli því
að liðsoddi vinstri manna, Tony
Benn, féll fyrir foringja hægri
flokksvængsins, Denis Healey, í
slagnum um embætti vara-
formanns um árið. En Kin-
nock hefur eigi að síður verið
meðlimur Tribune, sem er hópur
vinstri sinnaðra þingmanna í
Verkamannaflokknum og í kosn-
ingunum um formannsembættið
var hann kandidat vinstri
armsins. Og til marks um róttæka
slagsíðu mannsins má nefna, að
hann er fylgjandi því að Bretar
leggi einhliða niður kjarnorku-
vopn sín, sem í breskum blöðum
jafnokar aðild að Moskvudeild
sovéska kommúnistaflokksins.
Allt er þetta gott og blessað
einsog Árni Bergmann segir
stundum áður en hann fer að
leggja spjótinu.
Því í fljótu bragði virðist þetta
dæmi alls ekki ganga upp. Um
það er engum blöðum að fletta að
á breska vísu er Neil Kinnock
þokkalega vinstri sinnaður sósía-
listi. Auk heldur hefur hann
marglýst yfir að hann telji litla
þörf á róttækum breytingum á
stefnu flokksins.
Hvernig má þá vera, að á tím-
um óumdeilanlegrar hægri
sveiflu og þar að auki skömmu
eftir að kjósendur eru búnir að
hafna allrækilega einmitt þeirri
stefnu sem hann stendur fyrir, þá
skuli kjör Kinnocks í embætti for-
manns Verkamannaflokksins
stórauka fylgi flokksins meðal
kjósenda?
Svarið er ekki ýkja flókið.
Á tímum sjónvarps og mynd-
rænnar fjölmiðlunar skiptir það
minna máli hvað stjórnmála-
mennirnir hugsa og segja, heldur
en hvernig þeir líta út í sjónvarpi.
við skögultennurnar á frú Mar-
gréti Thatcher til að maður fengi
ekki alveg eins þungt áfall þegar
hún glotti uppí sjónvarpsmynd-
avélina. Auglýsingastofan, sem
sér um að selja frúna, lét hana
jafnframt breyta hárgreiðslunni,
keypti handa henni nýtískulegri
kjóla 1 staðin fyrir gömlu drusl-
urnar, og síðast en ekki síst, lét
hana lita á sér hárið.
Þetta var þó ekki eina
breytingin sem gerð var á frú
Margréti. Manneskjan er með ó-
líkindum grimmúðleg í sjón-
varpi, ekki mikið hlýlegri en
bráðnandi ísklumpur, svo auglýs-
ingastofan sendi hana í skóla til
Ossur Skarp
héðinsson
skrifar
Og hannhugsaði sig ekki um
tvisvar þegar poppstjarnarn
Tracy Ullman bað hann að leika í
vídeóinu sem hún gaf út með nýj-
asta laginu sínu sem nú þýtur upp
breska vinsældalistann og gefur
auðvitað Kinnock og Verka-
mannaflokknum ómælda auglýs-
ingu.
Útlit og framkoma stjórnmála-
manna eru einfaldlega að verða
mikilvægari en hin pólitíska af-
staða þeirra. Þetta kann að
spegla minnkandi mun milli
flokka, sem að líkindum gerir
persónur leiðandi stjórnmála-
manna mikilvægari þátt í vali
kjósandans en ella.
Hitt er víst að vaxandi fjöl-
miðlatækni breytir áherslum í
stjórnmálum og í nútmanum eru
auglýsingastofurnar komnar í
gervi Mefistófelesar sem bak við
tjöldin stýrir hinum veiklunda
Fástum stjórnmálalífsins.
að læra að brosa. Það tókst ekki
betur en svo að síðan er hún sí-
brosandi upp úr þurru, svo spyrl-
ar fara á tauginni og halda að for-
sætisráðherra sé að hlægja að sér
ellegar áhorfendur fá hálfgerða
minnimáttarkennd yfir að skilja
ekki grínið.
Þetta skildi breska íhaldið mun
fljótar en Verkamannaflokkur-
inn. Þannnig var til dæmis gert
Neil Kinnock, sem er glæsilega
skollóttur, er þó ekki enn búinn
að fá sér hárkollu. Aftur á móti er
hann allra manna færastur í sjón-
varpi, svo það er hreinasta unun
að horfa á hann, skiptir þá ekki
alltaf máli hvort talið er á, eða
ekki.
Þar liggur hundurinn grafinn.
Neil Kinnock kann á myndrænu
fjölmiðlana. Hann er afslappað-
ur og húmorískur og þessvegna
eftirsóttur í skrafþætti sjónvarps-
ins þarsem hann notar tímann til
að gera góðlátlegt grín að íhald-
inu, en lætur vera að auglýsa
vinstri stefnu sína og flokksins.
íslenskir pólitíkusar eru
auðvitað löngu búnir að upp-
götva þetta með þeim voveiflegu
afleiðingum að kosningaþættir í
sjónvarpssal minna satt að segja
oft á minniháttar tískusýningar.
Einsog vera ber láta framverðir
sósíalismans ekki undan síga fyrir
fulltrúum peningavaldsins í þessu
máli fremur en öðrum. Að
minnsta kosti man ég ekki betur
en meiriparturinn af forystuliði
íslenskra sósíalista hafi fyrir
kosningar á seinni hluta síðasta
áratugs tekið gagngerri mynd-
• breytingu, einsog í dýraríkinu er
algengt á meðal froska, og litu
skyndilega allir út einsog nýliðar
hjá Módelsamtökunum. Um
svipað leyti var því logið af vondu
fólki að Alþýðubandalagið hefði
keypt upp lagerinn af Kóróna-
fötum í landinu. Með hliðsjón af
síðustu kosningum virðast þau
samt ekki ýkja haldgóð.
Kannske væri ráð að reyna nú
Karabæjarfötin næst?