Þjóðviljinn - 10.03.1984, Blaðsíða 18

18 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN : Helgin 10. - 11. mars 1984
dægurmál
Yoko Ono - II
Þekktur sálfræðingur sagði
eitthvert sinn að öruggasta og einfald-
asta próf sem hann þekkti til að meta
skapgerð manna væri að spyrja þá
hvern af Bítlunum fjórum þeir héldu
mest uppá. Með þessu móti væri hægt
að sjá á augabragði upplag manna og
á hvaða stigi persónuþroska þeir
væru. Og ef þið spyrjið fólk hvað því
finnist um Yoko Ono, hélt hann
áfram, þá vitið þið nákvæmlega
hvernig því gengur að eiga við
Móður-Archetýpuna, eða frumhug-
myndina Konu.
Á sinn rólega og sérkennilega hátt
hefur Yoko Ono verið ein mest afger-
andi kvenpersóna í sögu vestrænnar
siðmenningar; konan sem umbreytti
samdulvituðum veruleika okkar mcð
því að umbreyta John Lennon, þeirri
persónusemvarholdgerð ímynd upp-
reisnar og hugsjóna í augum þeirra
kynslóða sem tóku við tættum og úr -
sérgengnum heimi eftirstyrjaldarár-
anna.
Saga Johns Lennons hefur óneitan-
lega yfir sér trúarlegan blæ því í henni
birtist táknrænn veruleiki sem hefur
fylgt mannkyninu í árþúsundir í líki
goðsagna um Osiris, Adonis, Attis og
aðra þá guði sem fela í sér hugmyndir
um upprisu, umbreytingu, frjósemi
og fegurra líf.
Upprisa Johns Lennons varð þegar
hann hafnaði þeim lifandi dauða sem
skemmtiiðnaðurinn hafði skammtað
honum. Hann var orðinn heftur í
hlutverki l’enfant terrible sem mátti
ekki ná þroska. Hann gat fengið allt
nema sjálfan sig. Hið dapra hlutverk
trúðsins var farið að sliga hann og
leitin að einhverju nýju varð aðeins
uppspretta enn meiri tómleika. Gúr-
úar og kosmískir vísdómar komu og
fóru og eftir stóð Lennon leiður á
blekkingum og skyndilausnuin.
Allt í einu laumaðist þessi kona inn
í líf hans, Lennon breyttist og heims-
mynd okkar um leið. Rödd hennar
átti eftir að enduróma í gegnum
friðarumræður og hugmyndir um
kvenréttindi. Sjaldnast kom hún þar
skilur þjóðfélagið ekki að það er hægt
að gelda konur. En það skilja allar
konur, því að þær hafa engu ráðið um
að skapa þá þjóðfélagsgerð er við í
dag búum við. Þær hafa ekki skilið
þau frumöfl er mynduðu ríkjandi
skipulag, dregið sig í skel sína og
óvirkst. Geldst.
Veruleiki
um draum
Fólk trúir að ímyndunarafl og
draumar sé óskylt raunverulcikan-
um, en fantasía er fremur sá raun-
veruleiki sem koma skal. Hver og
einn skapar sinn sérstaka hugarheim
sem og sinn eigin veruleika. Vongóð
og falleg hugsun mun skapa nýjan,
betri raunveruleika. Nokkurskonar
bæn. Máttur bænarinnar er stað-
reynd. Mannkyninu eru engin tak-
mörk sett hvað varðar andagift og há-
leitni. Flug mannsandans er okkar
hinsta von.
Afskiptasemi og yfirráðahyggja
eru andans fjötrar og böl. Við höfum
guðdómlega náttúru ef við þorum að
kynnast henni, og hlusta á hana tala í
gegnum okkar innsta, sannasta
mann. Draumeðlið er ekki tilkomið
af engu, það er til staðar í markvissum
tilgangi: svo við getum andað, andað
friði, andað ást, skynjað óravíddir
mannlegra tjábrigða.
Þig dreymir eina og það er aðeins
draumur, okkur dreymir saman og
draumurinn verður að veruleika.
Látum okkur dreyma saman.
„Notaðu hluti þar til þeir verða
þurrir og harðir. Búðu til flautu
úr þeim“.
... Use things until they become
dry and hard.
Make a flute out of them...
Tónlist er hjartsiáttur. Öndun. Við
leitum eftir þeim lækningamætti sem
býr í tónum og hljóðum. Hún er
huggun. Tónlist er svo kraftmikil að
hún getur orðið hættuleg og ógnandi.
Á bak við tónlistina býr hjartsláttur,
árur og meining. Þessvegna ber að
fara varlega með hana, skynja afl
hennar og þroska. Nota hana rétt.
Popptónlist er sterkasta og á-
hrifamesta tjáningarform alþýðunn-
ar. Sönn, einföld án tvískinnungs mis-
viturra gáfu- og spámanna og hún nær
til fólksins. Með popptónlist er hægt
að gera stórkostlega góða hluti. Vita-
skuld er til vont popp, en allir eiga
sína uppáhaldsútgáfu af því og því
deyr það aldrei. Popplag getur verið
stutt og kraftmikið.
Hverjir hlusta á nútímatónlist og
aðra sjálfsfróun „frumlegra“ tón-
listarmanna aðrir en þeir sjálfir og
þeirra sálbræður með heimskulegt
meirimáttarbrjálæði? Varla nokkur,
og hinir misskildu snillingar eru græn-
Stórci systir framtíðarinnar
SKASONOFCIASS
V)KOO\()
lco
ir af öfund útí mátt hinnar einföldu
vinsælu popptónlistar.
Stór systkin
Fyrirtæki nútímatækni oig hraða
heimta einstaklinga án fjöl-
skyldubanda, þeir geta varið öllum
sínum tíma og krafti í vinnuna og
meiri pískun getur átt sér stað.
Kröfur til vinnukrafta harðna í
Fáir skildu hvað Yoko leið er hún
birti á albúmi fyrstu stóru sóló-
plötu sinnar, sem kom út eftir lát
Johns Lennon, mynd af gler-
augum manns síns með storkn-
uðu blóði hans. Hugmyndin er af-
stæður sannleikur um ást þeirra,
sem ástlausir menn munu ávallt
hneykslast á.
beint við sögu - var aðeins þögul og
sterk nærvera sem innblés orð og at-
hafnir.
En hver er hennar eigin rödd?
Hvað sagði hún þá og hvað segir hún í
dag?
Baba Yoko
■ Ég hef verið kölluð öllunt þeim
nöfnum sem nornir á miðöldum þurft
u að bera og voru brenndar fyiir-
Bitur? Ekki lengur. Það vita allir í dag
að þær konur, sem bera þurftu kross
niðurlægingar og útskúfunar, voru án
efa svo glæsilegar og greindar að
hempuklæddir fulltrúar guðs á jörð,
sem valdið höfðu, áttu í erfiðleikum
með að fcla girnd sína og hallæri.
Dauðlegt hold þeirra reis af fýsn og
öfuguggakenndum kynórum og ekki
einusinni síð, svört og víð hempan
fékk dulið bunguna er reis um þá
miðja.
Vitandi um vakandi auga al-
mættisins, sem þeir sköpuðu sjálfir í
sinni mynd, bentu þeir af brenglun og
öðrum illum hvötum undirlepjulega á
þessar stórkostlegu konur, gjóuöu
augunum í auðmýkt til hans í efra og
sögöu: Þetta er þeim að kenna. Djöf-
ullinn sendi þær til að tæla okkur á sitt
vald.
Fólk í dag er í stórum dráttum ekki
breytt í eðli sínu, óttinn og sjálfs-
blekkingin sú sama. Það hræðist allt
sem skekur tilbúinn raunveruleik
þess og er reiðubúið að selja sálu sína
til að fá að vera í friði fyrir
sannleikanum.
Ég er slík kona sem nornirnar
fyrrum. Ef fólk vill kalla mig norn,
gott, hreykin er ég. En ég er fyrst og
fremst kona. Kona sem ögrað hef um-
hverfi mínu og stöðluðum, aftur-
haldssömum þáttum í aggressívu
karlaþjóðfélagi. Það cr staðreynd að
ég er nær eingöngu fordæmd af
körlum. Af hverju? Spurðu þá.
Kvenkynið hefur verið gelt í jafn-
langan tíma og karlkynið hefur trón-
að og ríkt í okkar heimi. Auðvitað
„frelsa" fólk frá fjölskyldulífi, hefur
Mammoni tekist að tæla það beint í
gildru kapítalismans.
Vítahringur auðvalds og markaðar
leyfir ekki tilfinningabönd. Það er
enginn tími til slíkra mægða. Ef fólk
kýs stöður og frama framyfir fjöl-
skylduna er það að púkka undir kap-
ítalískt harðlífi og gefa ísköldum
augum „Stóra bróður“ alræðisvald.
Auðvitað þráir „Hann“ að stjórna
fjölgun mannkyns eftir hentugleika
kerfisins, en þetta er eingöngu spá-
dómur nokkurra karlmanna sem
trúðu ekki á að kvenelimentið yrði
nokkurntímann virkt.
Konan sem móðir mannkynsins er í
beinu sambandi við lífið. Hún elur
það og nærir á brjósti. Hún trúir ekki
á líf í glösum. f andlegri örbirgð og
ráðleysi hefur karlmanninum hins-
vegar tekist að stofna til sorglegra styrj-
alda og annarra tortímingarleikja
og í biturleika misst trúna á manninn
og þar með lífið. Karlmenn hafa þurft
að þjást gífurlega fyrir kyn sitt og
hlutskipti sem þeir að vísu sjálfir hafa
formað í gegnum aldirnar. Stóri
bróðir mun sína bróurkærleik með
Stóru systur sér við hlið. Konur og
karlar munu sameinast um að lina
þjáningar okkar.
Lenono
John var myrtur vegna þeirrar tón -
listar sem hann lifði fyrir og var hann.
Hjartsláttur Johns heyrist á bak við
öll hans lög, þannig mun hann aldrei
gefa upp öndina, hjarta hans slær
enn. Það eru margir hlutir í þessu lífi
sem ég ræð við, fátækt og niðurlæging
eru mér auðveld bráð, en andspænis
einmanaleikanum stend ég ber -
skjölduð og varnarlaus.
John og mig dreymdi saman, okkar
líf var sami draumurinn, við vorum
eitt. Nú spyr ég hvers vegna, hvers
vegna? En ég veit ég fær hvergi svar,
hvergi nema í draumi.
? 9
Ást og vinskapur tveggja einstak-
linga. Fjölskyldan sameinuð. Þau
hjón lögðu nýja áherslu á þennan
gamla sannleik með plötum sínum
Double Fantasy og Milk & Honey.