Þjóðviljinn - 17.03.1984, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 17. - 18. mars 1984
DJOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
Ihreyfingar og þjóðfrelsis
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
p ■tst jórnargrci n
Þverbrestir
í kvótakerfinu
Komið hefur fram í fréttum Þjóðviljans undanfarnar
vikur að svo miklir ágallar eru á aflakvótakerfinu, sem
ákveðið var að taka upp fyrir þetta ár, að ekki verður
við unað.
Fyrstu gallarnir birtust þegar hvert skip fékk sinn
kvóta. í ljós kom að síðustu 3 árin, sem var viðmiðun-
artími kvótans hjá skipunum, hafði það verið leikið að
landa fiski framhjá vigt og gefa því ekki upp aflatölur.
Margir minni bátar fengu svo lítinn kvóta að eigendur
þeirra fóru að grennslast fyrir um málið og kom þetta
þá í ijós.
Það næsta var, að frægir aflamenn sem skipt höfðu
um skip á síðasta ári sátu uppi með aðeins brot af þeim
kvóta sem þeir hefðu fengið ef skipaskipti hefðu ekki
átt sér staö. Aflakvótinn fylgdi skipi en ekki skipstjóra.
Vegna þess að leyft er aö versla með kvótann urðu
gömul og úr sér gengin skip verðmikil ef hár kvóti fylgdi
þeim, en ný og góð skip verðminni eða jafnvel verðlaus
vegna þess að kvóti þeirra var svo lítill.
Síóustu daga hafa enn verri gallar veriö aö koma í
ljós. Sá alvarlegasti er að nú henda netaveiðibátar
öllum 2ja og 3ja nátta fiski. Þeir koma aöeins með
nýjasta og besta fiskinn aö landi, þar sem menn vilja
ekki fylla kvóta sinn með 2. eöa 3. flokks fiski, verðlitl-
um. Hér er um svo alvarlegt mál að ræða, aö krefjast
verður þess, að það verði rannsakað opinberlega.
Kvótaskiptingin er til komin vegna þess að skipta átti
220 þúsund lestum af þorski milli skipanna. Ef þau
aftur á móti veiða margfalt meira, en henda þeim fiski í
sjóinn, nær kvótaskiptingin ekki tilgangi sínum. Nú er
hávertíð og því þolir málið enga bið.
Pá hefur það komið fram í lrétt í Þjóöviljanum að
stærsta fiskvinnsla landsins, Bæjarútgerð Reykjavíkur,
á í ófyrirsjáanlegum erfiðleikum vegna kvótakerfisins.
Bæjarútgerð Reykjavíkur situr uppi með 15 þúsund
lesta kvóta af karfa, en er langt komin með að fylla
þann framleiðslukvóta sem Sölumiðstöð Hraðfrysti-
húsanna hefur sett á sín frystihús. Aðeins hefur verið
gengið frá sölu á 7.000 til 8.000 lestum af karl’a til
Sovétríkjanna. Bæjarútgerö Reykjavíkur íekk aðeins
3.000 lestir af þorski í sinn hlut við aflakvótaskipting-
una vegna þess að togarar fyrirtækisins hafa mest-
megnis stundað karfaveiðar undanfarin ár.
Ljóst er á því sem þegar hefur verið nefnt af ágöllum
kvótakerfisins, að ráðamenn hafa alls ekki séð allar
afleiðingar þess fyrir. Þeir viröast aðeins hafa einblínt á
of lítið aflamagn til of margra skipa. Enginn hefði sam-
þykkt þetta kerfi, ef það hefði verið séö hvaða afleið-
ingar það myndi hafa í för með sér.
Ymsa agnúa er að sjálfsögðu hægt að sníða af þessu
kerfi og hlýtur að verða gert. En alvarlegustu gallana er
ekki hægt að sníða af. Því er ljóst að kvótakerfið hefur í
núverandi mynd þegar á fyrsta mánuði gengið sér til
húðar. Það væri heimska að viðurkenna þetta ekki og
taka málið allt í heild sinni upp að nýju.
Það er alveg ljóst að ef menn ætla að halda í fisk-
verndunarsjónarmiðið þá þarf að takmarka veiöi. Það
verður hinsvegar ekki gert með kvótakerfinu eins og
það er nú. Því verður að breyta. Ástæöulaust er að
gefast upp eftir eina tilraun. Enn verra er að líta á alla
gagnrýni sem árásir á þá sem sömdu og settu á kvóta-
reglurnar. Enginn er smiður í fyrsta sinn og því ber að
taka málið upp og gera betur.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, ÓlafurGíslason, óskarGuðmundsson, SigurdórSigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Hvenær eru
mennþjófar?
Blaöamenn eru allra stétta
djarftækastir á hugverk annarra
og meðal íslenskra blaðamanna
eru ábyggilega fjölmargir
heimsmethafar í ritþjófnaði. Dag
eftir dag skrifa menn drjúgar
greinar um þróun heimsmálanna
sem oftar en ekki eru hreinlega
hráþýddar uppúr erlendum blöð-
um, og ferst stundum fyrir að
geta heimildanna.
Gerhugull fslendingur hér í
Englandi sem í tómstundum
fremur firnadjúpar samanburð-
arrannsóknir á íslenskum og
breskum dagblöðum hefur til að
mynda sett fram þá tilgátu, að í
hvert sinn sem greindarlega skrif-
aður leiðari um erlend málefni
birtist í Tímanum, þá hafi hann
vikuna áður birst í Guardian eða
systurblaði þess, Observer. Þessu
hef ég mótmælt af nokkru offorsi,
enda eytt á barnsaldri mörgum
sumrum í kjördæmi Halldórs E.
Sigurðssonar, og á því erfitt með
að útrýma Framsóknarmennsk-
unni (að ég ekki segi Möðru-
vallahreyfingunni) úr blóði mér.
Hitt er eigi að síður staðreynd,
að þess eru dæmi, að ósvífnir
menn hafa stolið greinum í heilu
lagi og birt undir eigin nafni.
Frægast dæmi er þegar kvik-
myndagagnrýnir Moggans birti
um árið óvenju spaka grein um
fræði sín og þótti með efnilegri
snáðum fyrir vikið. Sú dýrð stóð
stutt. Skömmu síðar sýndi Þor-
steinn Gylfason, einn slyngastur
meistari háðs á íslensku, fram á
að grein hins efnilega skríbents
var ránsfengur úr erlendu tíma-
riti.
Hvernig má það vera, spurði
Þorsteinn, að bandarísk kona er
farin að skrifa um kvikmyndir
undir dulnefni í Mogganum?
En það er ekki bara blaðasnáp-
um sem verður tíðförult í hug-
myndasjóði vandalausra. Rithöf-
undar eru önnur stétt, sem nota
þetta trix til að spara sér erfiði og
um það hafa snúist nokkuð fróð-
legar umræður með Englunr og
Söxum.
Umræðurnar hófust eftir að
sýnt var í merku bóktímariti að í
Hvíta hótelinu, frægri metsölu-
bók eftir D.M. Thomas, voru
þættir sem höfðu verið teknir
breytingarlaust uppúr bók Anat-
ólíKúsnetsov, Babí Jar. Afþessu
spunnust hressilegar deilur og
aumingja Thomas lenti í annarri
gerningahríð þegar eftir hann
birtust þýðingar á verkum Rúss-
ans Púsjkíns, sem satt að segja
virtust ótrúlega líkar ýmsum fyrri
þýðingum.
Thomas virðist hins vegar of-
urseldur þessari nýstárlegu höf-
undartækni, í nýjasta hefti Times
Literary Supplement er þannig
Össur Skarp
héðinsson
skrifar
bréf frá ævareiðum höfundi
bókar um sögu Armeníu, sem
sýnir fram á með dæmum að í
nýjustu bók Thomasar, Ararat,
eru kafiar sem virðast teknir nán-
ast óbreyttir úr Armeníubókinni.
Önnur dæmi eru fræg úr sög-
unni. Míkael Sjólókoff, ný-
dauður handhafi Nóbelsverð-
launa og guð má vita hversu
margra Lenín- og Stalínverð-
launa, hefur löngum iegið undir
grun um að hafa stolið frægustu
bók sinni, Lygn streymir Don,
svo rækilega að hafa engu breytt
nema höfundarnafninu.
Nýjasti Nóbelshafi Breta, Wil-
liam Golding, er heldur ekki með
öllu frír af þjófsorði. Á gervallri
ævi sinni hefur hann gefið út eina
bók sem eitthvað þykir merkileg
hér í Bretlandi, Flugnahöfðingj-
ann, og satt að segja urðu fáir
jafn undrandi og landar hans á
því að sænskir skyldu gefa honum
verðlaunin meðan garpar á borð
við Graham Greene liggja
óbættir hjá garði. En verðlaunin
urðu til þess að hafnar voru á ný
gamlar vangaveltur um að Gold-
ing hafi fengið gervallan vefinn úr
Flugnahöfðingjanum að láni úr
löngu gleymdri bók eftir óþekkt-
an höfund.
Sumir eru svo stórtækir að
undrum sætir. Ameríkumaður-
inn Norman Mailer skrifaði til
dæmis mikla bók um hina gullin-
hærðu þokkadís, Marilyn Monr-
oe, og hafði sú ekki fyrr komið út
en höfundur annarar bókar um
kvikmyndadrottninguna sakaði
Mailer um að hafa stolið frá sér
hvorki meira né minna en 255
hlutum.
En hvenær er um frumsmíð að
ræða - og hvenær er farið með
gripdeild og ránum?
Á síðari tímum er því oftar en
ekki haldið fram af mannvits-
brekkum að sjálf spurningin sé í
rauninni réttlaus, mestallur ritað-
ur texti sé grundaður á reynslu
sem á einn eða annan hátt sé
fengin úr verkum annarra, og því
sé fráleitt hægt að staðsetja hina
upphaflegu sköpun í tíma og
rúmi. Það sem skipti máli séu
gæði verksins í heild sinni, ekki
að hversu miklu leyti það sé
beinlínis sprottið í höfði ritara.
T.S. Elliot sagði einhverju
sinni á þá leið, að góðir höfundar
mótuðu úr ránsfeng sínum
eitthvað nýtt, einstakt, sem væri
að minnsta kosti frábrugðið upp-
runa sínum, meðan bullararnir
hnoðuðu úr honum enn meiri
leir. Þetta er auðvitað kjarni
málsins, og á íslandi hefur Eirík-
ur Jónsson sýnt dæmalaust vel
hvernig höfuðsnillingur íslenskra
bókmennta, Halldór Laxness,
hefur meistaralega ofið inní verk
sitt efni úr ýmsum áttum, án þess
nokkur bregði ákæruspjöldum á
loft.
Útí heimi ná heimspekilegar
vangaveltur um frumleika og
sköpun hins vegar ekki mjög
langt í dómsölunum þegar lög-
fræðingar deila urn höfundarrétt,
og meira að segja fyrir blaða-
menn uppá íslandi er varhuga-
vert að taka frjálslega frá útlend-
ingum eins og dæmin sanna.
Þess má svo að lokum geta fyrir
áhugamenn um stolin fræði að
þessari grein er meira og minna-
rænt úr erlendum blöðum.