Þjóðviljinn - 14.04.1984, Blaðsíða 20

20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 14. - 15. aprfl 1984
framog eHed li»
Bara
Ég hef þann ljóta sið að vaka á nóttunni
og sofa á daginn ef ég mögulega get. Það
hefur oft komið sér illa, því að eins og þið
vitið þá er ekki hægt að fara í búð á nóttunni
og ekki í sundlaugina. Svona er nú farið
með okkur nátthrafnana. En það er ýmis-
legt annað sem við fáum í staðinn, því að á
nóttunni gerast ævintýr...
Ég var einu sinni sem oftar að labba heim
til mín um miðj a nótt. Ég bj ó þá í Reyk j avík
og hafði mest gaman af því að ganga þær
götur sem ég hafði ekki gengið áður. Ég var
stödd í íbúðarhverfi í vesturbænum, þar
sem dymar snúa allar út að gangstétt og
garðarnir eru bak við húsin. Það voru bilað-
ar perur í tveim ljósastaurum í röð, svo að
ég varð allt í einu myrkfælin og gekk á miðri
götunni. Allt í einu heyrði ég rödd:
„Þetta er bara ekki hægt lengur“. Röddin
barst til mín í næturkyrrðinni eins og ein-
hver væri að tala rétt við hliðina á mér. Ég
litaðist um en sá engan.
„Ég verð að finna einhver ráð, svona mis-
notkun...“
Það var ekki um að villast. Einhver var að
tala rétt hjá mér. Hver gat það verið? Búálf-
ur? Draugur? Ég hef hvorugan séð og fór
nú að verða spennt.
„Hvað ætli ég svo sem geti, gömul og
lasburða“.
„Ertu að tala við mig?“ spurði ég.
„Tala við og tala við. Ég er bara að hugsa
upphátt.“
„Viltu síður að ég hlusti á þig?“
„Mér er alveg saman. Þér er sjálfsagt
sama líka.“
„Nei, mér heyrist að þú eigir eitthvað
bágt. Hver ertu eiginlega?"
„Hver er ég? Hverskonar spurning er
þetta eiginlega? Hvað heldur þú að ég sé?
Öskutunna? Eða garðshlið?"
„Nei, ég hef nú ekki látið mér detta það í
hug. Ég veit fullvel að öskutunnur og garð-
shlið geta ekki talað.“ Ég var nú soldið
spæld yfir þessum stælum. „En fyrirgefðu,
ég sé þig ekki.“
„Sérð mig ekki. Þú horfir beint á mig.“
„Ertu hjá hurðinni, þarna uppi á tröpp-
unum?“
„Hjá hvað... ég er hurðin“.
„Hurðin?... Fyrirgefðu, ég vissi bara
ekki að hurðir gætu talað.“
„Nei, það eru víst fáir sem gera sér grein
fyrir því að við getum fundið til eins og
aðrir. Að minnsta kosti komið fram við mig
eins og ég sé steindauður hlutur og einskis
virði. Eg hef lifað lengi og séð ýmíslegt, en
nú er mér nóg boðið.“
„Já, það hefur auðvitað ýmislegt gerst í
svona gömlu húsi?“
„Já, já vissi ég ekki. Þú heldur auðvitað
að ég hafi alltaf verið hér, að ég hafi vaxið
hér og aldrei séð neitt nema þessa götu...“
„Nei, heyrðu mig nú“. Nú var ég í alvöru
orðin súr. „Ef þig langar til að tala við mig,
þá ættir þú að vera svolítið kurteisari. Þú
lætur eins og ég eigi sök á öllum þínum
hörmungum.“
„Já, fyrirgefðu. Ég er bara orðin svo geð-
stirð eftir að ég frétti það.“
„Fréttir hvað?“
„Þau ætluðu að henda mér, bara
öskuhaugamatur... Þetta sögðu þau. Sérðu
stóru rispuna hérna á síðunni á mér?“
„Sko, hann Tóti, strákurinn sem býr
hérna í húsinu, hann er sjö ára, vænsti
drengur en alltaf eitthvað að bralla. Ég hef
nú fengið að finna fyrir því... Hann kom í
dag með stærðarinnar hníf og fór bara að
skera í mig. Gamla konan í kjallaranum sá
til hans og fór að skamma hann fyrir að
skemma húsið. Þá sagði hann: „Mamma
segir að hurðin sé orðin svo fúin að hún sé
bara öskuhaugamatur, ég var bara að prófa
hvað timbrið er orðið lint.“
„Ósköp var það sorglegt, en segðu mér
eitthvað skemmtilegra, eitthvað frá því að
þú varst ung. Hvað ertu eiginlega gömul?“
„Það er nú orðið nokkuð langt síðan ég
var ung. Líkléga ein 200 ár. Þá var ég fagurt
eikartré í miðri Svíþjóð. Ég stóð úti á túni
rétt hjá bænum. Fólkið kallaði mig fjöl-
skyldutréð. Þau hugsuðu alltaf vel um mig,
klipptu mig reglulega og vel, börnin hlupu
allt í kringum mig og príluðu upp í sterkustu
greinarnar, þá kitlaði mig svo þægilega. Svo
á Jónsmessunni, þá kom allt fólkið úr
sveitinni og skreytti mig með blóma-
krönsum og dansaði í kringum mig alla
nóttina. Þá var gaman að lifa. En svo kom
áfallið. “
„Nú, hvað gerðist?"
„Þau komu út eitt kvöldið þegar börnin
voru sofnuð, hjónin á bænum. Þau gengu
lengi í kringum mig, klöppuðu mér og tölu-
ðu um að ég yrði líklega að víkja. Ef ég
fengi að standa lengur, þá væri ekki hægt að
smíða neitt úr mér.“
„Æ, var það ekki sárt? Að láta höggva sig
niður, meina ég.“
„Nei, það var nú ekki það versta, því að
ég vissi hvenær að því kæmi og sofnaði bara
á meðan. En svo þegar ég vaknaði, þá varð
mér ekki um sel.“
„Varstu þá komin á smíðaverkstæði?"
„Nei, þá var ég á skipi, á leiðinni yfir
hafið, í koldimmri lest. Ég var grafin undir
hrúgu af öðrum trjám. Þau voru auðvitað
öll sjóveik, emjandi og grátandi. Við trén
erum nú ekki vön að vera mikið á ferðinni -
þú skilur.“
„Já, og hvað gerðist svo?“
„Nú þá var það - hvað sagðirðu? Smíða-
verkstæði?“
„Já, gastu líka sofið meðan smíðað var úr
þér?“
„Ja, fyrst reyndi ég að sofa, en svo fannst
mér bara gaman. Smiðirnir sögðu að ég
væri svo falleg - úrvalstimbur - sögðu þeir.
Svo heyrði ég að ég ætti að fara í fallegasta
húsið í bænurn."
„Komstu þá hingað?“
„Já, já, einu sinni var þetta fallegasta
húsið í bænum. Ég var fyrir fínni dyrunum
og ekki notuð nema þegar það koma gestir í
heimsókn, eða á stórhátíðum. Svo hætti
þetta að vera fínt hús með tvennum dyrum
og varð bara venjulegt hús. Fólk kom og fór
allan liðlangan daginn, og skellti mér fram
og aftur. Svona þér að segja, þá fannst mér
það bara skemmtilegt, svona fyrst í stað. Ég
var orðin hálfleið á að standa bara og góna
alltaf hreint, ég saknaði krakkanna að
heiman."
Það kemur nú ekki oft fyrir mig en
skyndilega varð ég mjög heimspekileg.
„Já, það hafa gengið hjá þér ungir og
gamlir, í gleði og sorg.“
„Já, já mikil ósköp. Ég hef séð ungabörn-
in borin inn í húsið og gamla fólkið borið út
úr því. Krakkarnir hafa komið brosandi og
grátandi. Einu sinni kom meira að segja
heill kór og söng hérá tröppunum - þá var
hún orðin 50 ára hún Guðný á miðhæð-
inni.“
„En hvernig er það, voru nokkrir bflar til
þegar þú komst hingað?"
„Nei, biddu fyrir þér, elskan mín. Það
voru bara þröngar hestagötur. Svo voru
þær breikkaðar fyrir bílana og svo kom mal-
bikið löngu seinna. Mér finnst alltaf gaman
að horfa á, þegar verið er að vinna í götu-
nni, til dæmis þegar öskubfllinn kemur.
Hann er líka orðinn vinur minn.“
„Segðu mér frá einhverju skrýtnu, sem
þú hefur séð.“
„Æ, það er svo fátt sem ég man núna...
Jú, veistu af hverju ég er svona skrýtin í
maganum?"
„Nei, ertu það?“
„Já, það var nú ekkert sniðugt þegar það
gerðist, en ég hef oft brosað yfir því síðan.
Það var sko á gamlárskvöldi fyrir nokkrum
árum. Klukkan var að verða tólf og allir
fóru út til að skjóta upp flugeldum. Það var
fullt af gestum í húsinu og eins og venjulega
þá geystust karlarnir niður á götu til að
skjóta, reyktu vindla og voru góðir með
sig.“
„Já, ég kannast við það.“
„Nú, krakkarnir og konurnar fengu
stranga skipun um að halda sig uppi á tröpp-
unum svo enginn yrði fyrir slysi. En viti
menn, einn maðurinn rann, með rakettu í
höndunum og hún stefndi beint á skarann á
tröppunum. Sem betur fer var einhver svo
snör í snúningum að ýta öllum inn fyrir og
skella aftur hurðinni. Rakettan flaug auð-
vitað beint í magann á mér og auðvitað
skaðbrenndist ég. Það var nú lagað svona
að mestu leyti svo skelltu þau bara póstlúgu
þar sem stærsti bletturinn var. Nú kitlar mig
svo skemmtilega þegar pósturinn kemur.
Annars var það nú ekkert gamanmál að láta
saga á sig gat... eða þegar allir týndu lyklun-
um, þá var borað annað gat til að setja
svona nýmóðins skrá, þú sérð. Nei, heyrðu,
nú ætla ég að hætta að rausa áður en ég fer í
fýlu aftur. Þakka þér kærlega fyrir spjallið,
mér líður miklu betur núna.“
Svo þagnaði hún, svaraði ekki einu sinni
kveðju minni þegar ég bauð henni góðan
dag, því að sólin var að koma upp. Eg fór
heim að sofa og lokaði hurðinni hægt Og
varlega á eftir mér.
Næst þegar ég átti leið um þessa götu, var
gamla hurðin horfin og komin splunkuný í
staðinn. Svona eins og verið er að auglýsa í
sjónvarpinu.