Þjóðviljinn - 02.12.1988, Blaðsíða 10

LEIÐARI
FYRR
Athugasemd frá
einstæðrí móður
Þeir á fimmtudagspressu Alþýðublaðsins birtu um daginn
könnun sem nemendur á Selfossi höfðu gert um aðstæður og
bakgrunn fanga á Litla-Hrauni undir stjórn kennara síns, Þor-
láks Helgasonar sem einmitt vann á Alþýðublaðinu þangaðtil í
haust.
Könnunin er á margan hátt fróðleg, - en þeim Alþýðublaðs-
mönnum reyndist hált svellið og slógu niðurstöðunum uþþ
undir fyrirsögninni „Flestir ólust upþ hjá einstæðri móður“.
Sem gefur því undir fótinn - eða hvað? - að sá sem elst upp
hjá móður sinni einni sé líklegri en aðrir til að lenda á Hrauninu.
Einstæðar mæður hafa ekki verið mjög ánægðar með þessa
uppsetningu blaðsins, og lái þeim hver sem vill.
I Alþýðublaðinu í gær er birt kvörtun einnar þeirra í smágrein
með heitinu „Athugasemd frá einstæðri rnóður". Hún segir við
kollega okkar að sér finnist þessar trakteringar blaðsins í
hæpnara lagi. Börn einstæðra foreldra sæti ósanngjarnri
gagnrýni í þjóðfélaginu, og þessi fyrirsögn gefi í skyn að ein-
stæðar mæður séu verri uþþalendur en aðrir.
Þessari réttmætu umkvörtun svarar svo blaðamaðurinn með
hálfgerðum hortugheitum: Það sé klárt að miklu hærra hlutfall
fanga á Litla-Hrauni hafi alist upp hjá mæðrum sínum einstæð-
um en hjá því fólki sem gengur og gerist í samfélaginu. Á því
veki fyrirsögn greinarinnar athygli: „Þetta er ósköp einfaldlega
niðurstaða sem lesendum er látið eftir að túlka.“
Þetta er ómerkilegt svar í viðkvæmu máli. Þegar litið er á
tölurnar í könnuninni kemur í Ijós að vissulega teljast 14 af 38
hafa alist upp hjá einstæðri móður og aðeins 10 hjá báðum
foreldrum. Heilir 7 nefna hinsvegar einstæðan föður, 8 fóstur-
foreldra, 6 afa eða ömmu, 3 nefna ótiltekna vandalausa uppal-
endur. Það þarf góðan vilja til að álykta af þessu að flestir
fanganna hafi alist uþþ hjá einstæðri móður, og engin furða að
þær séu reiðar.
Eins mætti segja, og reyndar miklu heldur, að „flestir" hafi
alist upp hjá öðrum en foreldrum. Og ef eitthvað er verulega
öðruvísi um uppeldi fanganna á Hrauninu og svokallaðs venju-
legs fólks er það sá mikli fjöldi fanganna sem aldir eru uþþ af
feðrum sínum einum.
Og með svipaðri tölfræðilegri ályktunargáfu og fram kemur í
svari blaðamannsins mætti snúa þessari ágætu könnun Sel-
fossnemanna á haus og draga af þá ályktun að langflestir
fanganna á Litla-Hrauni, - 31 svar af 38 - hafi alist upp hjá
foreldrum sínum, öðru hvoru eða báðum. Og yrði þá hin rök-
lega útkoma sú að ef menn vilja forða börnum sínum frá þeim
örlögum að leggjast í glæpi þá sé réttast að láta þau sem fyrst
frá sér til annarra.
Kjarni málsins er auðvitað að könnunin sýnir mjög vel að
flestir afbrotamenn hafa alist upp við erfiðar fjölskylduaðstæð-
ur, að glæpafangar nútímans eru fyrrverandi íslenskir utan-
garðsunglingar og þaráður illaséð vandræðabörn. Og senni-
lega var það ekki illmennska heldur leti hjá kollegum okkar við
það erfiða verk að hugsa sem sneri þessum niðurstöðum upþí
dylgjur um einstæða foreldra.
En þessi „Athugasemd einstæðrar rnóður" í Alþýðublaðinu
vekur til umhugsunar. Hún sýnir það til dæmis svart á hvítu
hvað það er stutt í fordóma gagnvart þeim sem eru öðruvísi en í
hinni tilbúnu meðalveröld, þeirri sem gengið er útfrá í sjónvarp-
inu í sápuóperunum og auglýsingunum.
Athugasemd einstæðu móðurinnar, orsök hennar og afdrif,
ættu einnig að geta orðið fjölmiðlungum nokkur lærdómur um
ábyrgð og vald. Það er til dæmis rangt hjá þeim hrokafulla
blaðamanni sem móðurinni svaraði að fyrirsögn sé staðreynd
sem lesendur túlka. Þvert á móti er fyrirsögnin ein af helstu
túlkunaraðferðum blaðamannsins, - staðhæfing sem hann
getur ekki hlauþið frá. í allri meðhöndlun blaðamannsins felst
túlkun, líka þegar blaðamaðurinn vill alls ekki túlka, - og
kannski þá helst.
Og síðan vekur sífellda skelfingu sá einfaldi sannleikur úr
könnuninni á Hrauninu að aðbúnaður í æsku hefur margt að
segja um afdrifin seinna meir.
Hér situr félagshyggjustjórn í erfiðum verkum og sjálfsagt að
styðja hana til góðra verka sem menn mest mega. Þann þanka
hljóta menn svo að skoða, hver fyrir sig og allir saman, sem
mjög ber á í nýsamþykktri heilbrigðisstefnu Alþýðubandalags-
ins og er orðaður nokkurnveginn þannig í nýlegu fréttabréfi frá
ungum krötum:
Er hugsanlegt að í ákafa sínum við að byggja upp æ
fullkomnara velferðarkerfi hafi það fólk sem kennir sig við
jafnaðarstefnuna gleymt að berjast gegn því skelfilega misrétti
sem gerir velferðarkerfið nauðsynlegt?
-m
’etta er sú sjón sem blasti við þeim, sem kom niður Bakarabrekkuna, - Bankastræti - árið 1875
og horfði vestur Austurstræti og yfir Vesturbæinn. Flest kemur nútímamanninum ókunnuglega
fyrir sjónir í þessu umhverfi. Þó könnumst við náttúrlega við Stjórnarráðshúsið, sem sést að hluta
til hér næst til hægri. Ekki kunnum við skil á dökkleita húsinu ofanvert við suðurenda þess en
framundan því sýnist vera kartöflugarður. Hús Sigfúsar Eymundssonar handan lækjarins til
vinstri og er suðurendi þess tveggja hæða. Gamla Glasgow gnæfir yfir Grjótaþorpið. Hægra
megin við það sjást húsin við Hlíðarhúsastíg, nú Vesturgötu. Þá leyna þau sér ekki túnin í
Vesturbænum: Geirstún ,Hlíðarhúsatún og Landakotstún. - Myndin er úr Ijósmyndasafni Sig-
fúsar Eymundssonar, sem Almenna bókafélagið gaf út.
OG NU
Getur það verið að þetta sé sama umhverfið og á myndinni hér að ofan? Mælt er að Sveinn
heitinn Ólafsson, alþingismaður í Firði, hafi einhverntíma sagt: „Lygi er lygi þótt hún sé Ijósmynd-
uð.“ En það er nú svo með Ijósmyndavélina hans Jims Smart að hún lýgur ekki. - Ó-jú, þarna
þekkjum við nú Stjórnarráðshúsið, enda þótt kominn sé á það myndarlegur kvistur. Og þarna er
stytta af Hannesi Hafstein, fyrsta ráðherranum okkar, komin á Stjórnarráðsblettinn og Söluturn-
inn hans Sveins frá Mælifellsá trónir fyrir miðju Austurstræti. Búið er að bæta hæð ofan á allt hús
Sigfúsar Eymundssonar og Útvegsbankinn hefur tekið sér stöðu á miðri mynd. Má segja að
aðrar breytingar á húsaskipan séu eftir því, einkum við norðanvert Austurstræti, svo maður
minnist nú ekki á götuna sjálfa. I stað litlu, vinalegu timburhúsanna á mynd Sigfúsar, ber nú mest
á margra hæða steinbyggingu, - og Glasgow á bak og burt. Túnin eru nú með öllu horfin undir
byggingar utan Landakotstún, sem katólikkar hafa leitast við að halda utanum. -mhg
Viljið þið ekki, lesendur góðir, vera nú svo vœnir að senda blaðinu gamlar myndir, sem þið kunnið að eiga í fórum
ykkar? Allar 40-50 ára gamlar myndir og ekki síður þaðan af eldri, eru vel þegnar. Myndunum þurfa að fylgja
nauðsynlegar upplýsingar svo sem um aldur ef hann er kunnur o.s.frv. — Myndina skal senda til umsjónarmanns Nýs
Helgarblaðs, Pjóðviljanum, Síðumúla 6, 108 Reykjavík. - Við munum að sjálfsögðu senda myndirnar til baka, ásamt
ókeypis eftirtöku. Leitið þið nú í pokahorninu.
Síðumúla 6 * 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Möröur Arnason.
Umsjónarmaður Nýs Helgarblaðs: Sigurður A. Friðþjófsson.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Olafur
Gíslason, Páll Hannesson, SævarGuðbjörnsson, ÞorfinnurOmars-
son (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Jim Smart, ÞorfinnurÓmarsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pétursson
FramkvæmdastjórLHallurPállJónsson.
Skrlf8tofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglysingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
10 SÍÐA - NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 2. desember 1988