Þjóðviljinn - 06.01.1989, Qupperneq 4

Kristinn Sigtryggsson,
framkvœmdastjóri Arnarflugs:
Samkeppnin
er okkar
hugsjón
Málefni Arnarf lugs hafa verið mjög í sviðsljós-
inu að undanförnu enda fjárhagsörðugleikar
f élagsins slíkir að það kemst vart úr þeim af
eigin rammleik. Spurningin snýst m.a. um
hvort þörf sé á tveimur f lugf élögum á íslandi
og hvort ríkið eigi síðan að borga þegar illa árar
— í naf ni samkeppninnar. Kristinn Sigtryggs-
son, f ramkvæmdastjóri félagsins, er á beininu.
Hvert var tap Arnarflugs á síð-
asta ári og hver er heildarskuld
þess?
„Það liggur nú ekki nákvæm-
lega fyrir hver niðurstaðan verð-
ur fyrir síðasta ár. En fyrstu níu
mánuðina var tapið á rekstrinum
um 130 miljónir. Langmesti
hlutinn af þessu tapi er vegna
fjármagnskostnaðar. Heildar-
skuldir féiagsins eru hins vegar
um 800 miljónir króna.
Það verður líka að hafa það í
huga í sambandi við reksturinn á
árinu 1988 að þá erum við að taka
kannski stærsta stökk sem við
höfiim nokkurn tfma tekið. Við
jukum flutningsgetuna um 100%
á einum degi síðasta vor, og það
liggur ljóst fyrir að það verður að
gera ráð fyrir slakri nýtingu fyrst
á eftir. Við reiknuðum með 50%
aukningu í farþegaflutningum og
heldur minna í fraktflutningum.
En samdrátturinn í þjóðfélaginu
varð öllu meiri en við höfðum
gert ráð fyrir þannig að við náð-
um ekki nema 40% aukningu í
farþegaflutningunum, sem er
kannski allgóður árangur, en
miðað við það að vera að tvöfalda
afkastagetuna er þetta ekki nógu
mikil aukning.
Stærsta vandamálið er hins
vegar að fá í hausinn á sama tíma
vaxtavitleysuna sem hér óð uppi í
fyrra. Fjármagnskostnaðurinn
hefur því verið okkar langstærsti
vandi.“
En er ekki eðlilegt að aðrir
aðilar yfírtaki reksturinn þegar
að núverandi stjórn hefur mistek-
ist að skapa Arnarflugi eðlilegan
rekstrargrundvöll?
„Nú er það náttúrlega teygjan-
legt hvað núverandi stjórn hefur
tekist og hvað henni hefur mis-
tekist. Stærsti hlutinn af okkar
vanda í dag á rætur í stjórnun
þjóðfélagsins miklu frekar en
stjórnun fyrirtækisins. Þess
vegna fellst ég nú ekki á það sjón-
armið að núverandi stjórn hafi
mistekist í sjálfu sér. Hún er búin
að tvöfalda flutningana hjá fé-
laginu á tveimur árum, og er
núna komin með félagið í þá
stöðu að reksturinn er að verða
arðbær. Það sem er því um að
ræða núna er að það vantar
endurfjártnögnun aftur, og að því
fengnu er ekkert því til fyrirstöðu
að reksturinn skili hagnaði.“
Þú talar um að það vanti nýtt fé
inn í reksturinn og þið hafið verið
að reyna að fá inn nýtt hlutafé á
undanförnum mánuðum og ekki
tekist. Hvað hefur ykkur tekist að
safna miklu?
„Það liggja fyrir loforð um
hlutafé upp á nokkra tugi milj-
óna, en ég tel ekki rétt að tala um
það nákvæmlega á þessari
stundu. Það er verið að vinna í
þessu á öllum vígstöðvum þannig
að það er of snemmt að segja að
eitthvað hafi ekki tekist.“
Hver er markaðshlutdeildin á
milli Arnarflugs og Flugleiða?
„Þetta fer svolítið eftir því
hvemig þetta er metið. Okkar
markaðshlutdeild í Miðevrópu er
á milli 40 og 50%. En ef við
tökum alla Evrópu, það er Bret-
land og Skandinavíu líka, þar
sem við eigum enga möguleika á
að komast inn, þá er okkar mark-
aðshlutdeild innan við 20%. Síð-
an þegar allt er tekið, það er
Norðuratlantshafsflugið líka, er
markaðshlutdeildin um 12%.“
En eruð þið raunverulegur
samkeppnisaðili við Flugleiðir
þegar stærðarhlutföll eru höfð f
huga sem og að félögin keppaekki
á flugleiðum?
„Þau em að verulegu leyti í
samkeppni því að stór hluti ís-
lenska markaðarins eru farþegar
sem ekki em endilega á leið til
einhvers ákveðins ákvörðunar-
staðar. Mjög stór hluti íslendinga
eru að fara í helgar- eða vikuferð
til einhverrar borgar og valið fer
eftir verði og ýmsu öðru. Við
erum líka með talsvert stóran hóp
sem er ekki endilega að fara til
þessara ákvörðunarstaða sem við
fljúgum á, Amsterdam, London
eða Kaupmannahöfn, heldur em
að fara lengra áfram niður í Evr-
ópu eða annað, og þar er full
samkeppni um hvaða félag býður
bestar tengingar áfram.
Þannig að það er veralega stór
hluti af markaðnum þar sem full
samkeppni er. En vandinn er hins
vegar sá að við fáum ekki að
keppa á stómm hluta af honum.
Um 70% af farþegum til og frá
landinu, ef við tökum Evrópu,
eru inn á Skandinavíu og Bret-
land, þetta er því rammskakkt
eins og þetta er núna. Spurningin
snýst um stefnu stjórnvalda að
hér skuli vera tvö flugfélög og
samkeppni annars vegar, og hins
vegar um þessa svæðaskiptingu
sem félögin búa við og er ekki í
neinu samræmi við stefnuna."
Er eitthvað því til fyrirstöðu að
félögin fljúgi bæði til sömu ák-
vörðunarstaða?
„Það er mjög algengt að fleiri
en eitt flugfélag frá sama landi
fljúgi á sömu leiðum. En það er
allt of flókið að fara að hugleiða
það hér hvort við yrðum síðan
undir í samkeppninni við Flug-
leiðir, ef þessi háttur yrði hafður
á hér. En það er stefna þess hóps
sem er að baki Arnarflugs^að
standa vörð um samkeppnina ís-
lenskum neytendum til hagsbóta.
Og það gerðu sér allir hluthafar
ljóst að þeir myndu ekki fá mik-
inn arð af því fé sem þeir settu í
félagið, alla vega fyrst um sinn.
Þetta snýst því kannski meira um
þessa hugsjón og hlýtur að byg-
gjast á því að menn séu tilbúnir til
að standa sig í samkeppni við
aðra aðila."
Á ríkið að standa vörð um sam-
keppni sama hvað það kostar rík-
ið? Á ríkið t.d. að dæla ótak-
mörkuðu fé inn í Arnarflug í
nafni samkeppninnar?
„Það má ekki slíta hlutina úr
samhengi, en þar sem svona er
spurt verð ég að svara dálítið út
fyrir Arnarflug. Menn verða að
horfa til þess við hvað Arnarflug
er að keppa. Arnarflug er að
keppa við þrælríkisstyrkt flugfé-
lag. Það er meira að segja ríkis-
styrkt í dag, því Flugleiðir eru
undanskildar bensínskatti sem
Arnarflug er að borga. Ef sú upp-
hæð er tekin saman emm við
sennilega að tala um tugi miljóna
króna á síðasta ári. Flugleiðir
hafa verið undanskildar lending-
argjöldum á leiðum við hliðina á
Arnarflugi, það er að segja í Lux-
emburg, rétt hjá Amsterdam sem
er aðal samkeppnisleiðin. Flug-
leiðir hafa þegið beina ríkis-
styrki, en ég ætla ekki að fara
lengra út í þetta.
Mismunin á milli félaganna er
gífurleg og felst auðvitað í þessu,
- beinum styrkjum við annað fé-
lagið á meðan hitt fær ekki neitt,
og svo náttúrlega í svæðaskipt-
ingunni sem er ekki minna mál.
Flugleiðir hafa bara fyrir sig
svæði sem gefa 70% af öllum
farþegunum til og frá Evrópu.
Mér finnst því út í hött að spyrja
hvort eðlilegt sé að styrkja Ám-
arflug. Það er heldur ekki verið
að tala um það. Það er verið að
tala um að setja inn í það fé tíma-
bundið.
Nú þegar hafa hluthafar félags-
ins lagt í það 240 miljónir króna,
á því verðlagi þegar það var gert.
Ef þetta væri reiknað til verðlags
dagsins í dag emm við sennilega
að tala um 300-400 miljónir. Þó
þeir kæmu ekki með nema
nokkra tugi til viðbótar, þá em
hluthafarnir búnir að leggja
gífurlegar fjárhæðir í félagið, og
búnir að leggj a sig vemlega fram í
að koma því á heilbrigðan rekstr-
argrundvöll og því má ekki
gleyma í umræðunni.
Félagið er hins vegar komið á
þau tímamót núna að reksturinn
er að verða arðbær og því ekkert
vit í því að hætta honum núna.
Það er búið að ná þeim árangri
sem stefnt var að í rekstrinum og
með því að finna það fjármagn
sem á vantar sjáum við fram á
heilbrigðan rekstur.“
Hvert er eigið fé Arnarflugs?
„ Eigið fé fyrirtækisins hefur
verið neikvætt frá upphafi. Þegar
ég tók við félaginu var það
neikvætt um 300 miljónir og núna
er það neikvæt um 250 miljónir.
Og það sem er verið að stefna að
núna er að koma eiginfjárstöð -
unni að minnsta kosti í jafnvægi."
Hvaða hugmyndir telur þú
raunhæfar til lausnar vandan-
um? Nú hefur til dæmis verið tal-
að um að Flugleiðir yfirtaki Arn-
arflug.
„ Ef að það gerist emm við bún-
ir að varpa þessu sjónarmiði sem
er að baki björgun félagsins fyrir
róða og samkeppnin yrði úr sög-
unni. Þetta er prinsippmál. Og ég
held að í huga hluthafanna standi
spurningin um þetta.“
Hefur þú trú á því að Arnarflug
komist út úr þessu án þess að
„lenda i klónum“ á Flugleiðum?
„ Ég vil hafa trú á því í lengstu
lög, því ég held að það sé
nauðsynjamál fyrir alla lands-
menn.“
Það hefur verið taiað um að
KLM sé að koma inn i Arnarflug
sem hluthafl. Getur þú staðfest
það?
„Nei, nei það get ég alls ekki.
Það hefur verið rætt við hina og
þessa um þessi mál og meðan það
er allt á umræðustigi er ekkert
hægt að staðfesta í þeim efnum.
Það verður bara að koma í ljós.
En ég get staðfest að þeir em einn
þeirra aðila sem við höfum rætt
við. Það er búið að ræða við fjöl-
marga og leita leiða á ýmsum víg-
stöðvum og KLM er einn þeirra
aðila.“
Eru þeir áhugasamir?
„Já,- ég vil nú ekki úttala mig
allt of mikið um það, en ég býst
við að þeir líti þannig á að það sé
þeim í hag að Amarflug fljúgi á
þessari leið. Þeir líta þannig á að
ef Flugleiðir kæmu t.d. inn á þá
leið í staðinn fyrir okkur, þá væri
þeirra afstaða gjörbreytt.
Flugleiðir hafa í gegnum árin
haft töluvert mikið samstarf við
SAS og myndu varla leggja eins
mikla áherslu á Amsterdam eins
og við gemm.“
Á BEININU
Ef þú lítur yflr stöðuna, þá hafa
Flugleiðir þurft að þiggja rflds-
styrki og nú er Arnarflug að biðja
ríkið um aðstoð. Er þá ekki eðli-
legt að ríkið taki einfaldlega yflr
flugrekstur til og frá landinu?
„Ég held að ríkið eigi í eðli-
legum aðstæðum að halda sig eins
mikið fyrir utan atvinnurekstur
og það getur. Ef það er brýn
nauðsyn að ríkið standi í ein-
hverjum rekstri, ef það er engin
önnur leið til, þá er það sjálfsagt
mál. En það er nú einusinni
þannig að reynslan sýnir, að fyrir-
tæki sem eru rekin með því að-
haldi sem samkeppnin veitir, all-
staðar eru neytendum mest í hag.
Sú hætta er í þessu sambandi að
ef svona þjónusta er öll á einni
hendi, sérstaklega ef hún er í
höndum ríkisins, verður hún dýr.
Og þj ónustuþátturinn yrði lítils
metinn.“
En er það ekki mótsagnakennt
að segja að ríkið eigi ekki að
skipta sér af fyrirtækjarekstri, en
þegar illa árar er í lagi að hða í
það?
„Jú, það má kannski segja það
og við hefðum heldur viljað sjá
hlutafé koma frá einkaaðilum en
frá ríkinu. Hins vegar reyndist
dæmið allmiklu stærra en menn
höfðu reiknað með. Þessir hlut-
hafar sem komu hingað inn komu
inn eftir viðræður við ráðherrana
sem þá fóm með þessi mál. Þeir
vom ákaflega mikið á móti því að
Arnarflug yrði gert gjaldþrota,
eins og þá var uppi hugmynd um,
og stofna nýtt félag. Ef það hefði
verið gert hefði hluthafahópur-
inn ágætlega getað staðið undir
þessum verkum, ef hann hefði
byrjað með hreint borð. Það var
talið þjóðarhagsmunamál að
sýna ekki fram á gjaldþrot á þess-
um vettvangi, stuttu á eftir Haf-
skipsgjaldþrotinu. Og þetta sam-
þykkti hluthafahópurinn og tók
um leið á sig hundmð milijóna
skuldir. Þannig að það er ekki
alveg hægt að horfa bara á þetta
svona eins og þú orðar það í
spumingunni. Það em tvær hlið-
ar á hverju máli.
En ég er alveg sammála þessu í
grófum dráttum, að þegar fram í
sækir á ekki að þurfa að leita til
ríkisins um aðstoð.“
-phh/hmp
4 SÍÐA - NYTT HELGARBLAÐ Föstudagur 6. janúar 1989