Þjóðviljinn - 06.01.1989, Síða 21

HELGARMENNINGIN
Jón Sigurbjörnsson, Sigurður Sigurjónsson og Þröstur Leó Gunnarsson í hlutverkum sínum í leikriti Göran Tunström, Sjang og Eng, en á næstunni frumsýnir Leikfélag Reykjavíkur verkið hér á landi.
Á ég að gæta bróður míns?
Nýtt leikrit byggt á ævi Síamstvíburanna frumsýrit hjá
Leikfélagi Reykjavíkur
Sjang og Eng. Sigurður Sigurjónsson og Þröstur Leó Gunnarsson fara með
hlutverk þeirra.
ingaferðalögum sínum að þeir
gátu keypt búgarð í Norður
Karólínu, þar sem þeir gerðust
bændur og höfðu um 30 þræla
sem þeir stjórnuðu með harðri
hendi. Þeir ráku búgarðinn með
mesta glæsibrag, reyndust vera
dugandi bændur og hin mestu
hörkutól, stunduðu meðal annars
skógarhögg og tóbaksrækt, voru
góðir tamningamenn og fundu
upp ýmsar nýjungar. Til að
mynda urðu þeir fyrstir manna til
að vera tveir um að fella hvert
tré, en hreyfingar þeirra voru
mjög samhæfðar þó þeir væru
ákaflega ólíkir. Annar var sam-
viskusamur og nákvæmur, elsk-
aði bókmenntir og las stöðugt
Shakespeare og Alexander Pope,
hinn kærulaus og drykkfelldur.
í byrjun búskapartíðar sinnar
giftust þeir, systrunum Söru og
Adelaide Yeates, sem þá voru
innan við tvítugt. Saman áttu þau
alls 21 barn, og munu núlifandi
afkomendur þeirra vera rúmlega
þúsund. Þau bjuggu öll í sama
húsi fyrstu árin, en svo varð of
þröngt um þau, það kom upp
misklíð vegna barnauppeldis og
drykkjuskapar, svo Sjang og Eng
skiptu jörðinni og byggðu annað
hús.
Slökkt til skiptis
Eftir það voru þeir til skiptis á
búgörðunum, þrjá daga í senn á
hvorum stað. Hafði sá sem fylgdi
ekkert til málanna að leggja,
„slökkti á sér“ og fylgdi hinum
eins og skuggi og virtist ekki vita
af því sem fram fór í kringum
hann. Samkvæmt heimildum um
Sjang og Eng og aðra síamství-
bura var þetta meðvitundarleysi
þeirra sjálfsvörn, aðferð til að
vita ekkert af til dæmis kynlífi
hins.
Eftir þrælastríðið fór að halla
undan fæti fyrir Sjang og Eng,
eins og fyrir fleiri bændum. Þeir
voru orðnir aldraðir, vantaði
mannskap á búgarðinn, og þar að
auki var reglusami bróðirinn allt
að því farinn að hata þann drykk-
fellda, sem varð honum stöðugt
þyngri byrði. Þeir létust með
tveggja klukkustunda millibili 63
ára að aldri, og er talið að sá sem
dó á eftir hafi dáið úr hræðslu.
Auk þess að fjalla um viðburð-
aríka ævi Sjangs og Engs, er í
leikritinu velt upp spurningunni
eilífu: Á ég að gæta bróður míns?
Og voru þeir Sjang og Eng svo
óskaplega skrítnir? Var það ekki
samtíð þeirra og umhverfi sem
var svo undarlegt að vilja endi-
lega líta á þá sem skrímsli?
Þórarinn Eldjárn þýddi leikrit-
ið, leikstjóri er Lárus Ýmir Ósk-
arsson og leikmynd og búninga
gerir ungur Svisslendingur,
Marcus Deggeller að nafni. Sig-
urður Sigurjónsson og Þröstur
Leó Gunnarsson leika Sjang og
Eng, Sigrún Edda Björnsdóttir
og Guðrún Gísladóttir þær Söru
og Adelaide.
LG
Sjang og Eng, nýtt verk eftir
sænska rithöfundinn Göran
Tunström höfund Jólaóratórí-
unnar, verður frumsýnt hjá
Leikfélagi Reykjavíkuríbyrjun
janúar. Leikritiðfjallarum þá
einu og sönnu Síamstvíbura,
sem allirsamgrónirtvíburar
eru kallaðir eftir, og byggtá
ævi þeirra. Erfrumsýningin
hér önnur frumsýning verks-
ins utan Stokkhólms, en þar
gekk leikritið fyrir fullu húsi
fram á sumar frá 11. desemb-
er1987.
Þeir Sjang og Eng voru af kín-
verskum ættum, en fæddir í Síam
(Burma) árið 1811. Þeir voru
samvaxnir á brjóstinu á um 8 cm
löngu þykkildi, og höfðu svigrúm
til að ganga hlið við hlið, þó ann-
ar þeirra væri eiginlega í fanginu
á hinum. Þeir misstu föður sinn
tíu ára, og voru sextán ára farnir
að vinna fyrir sér sem bændur, en
þá kom fjölleikahússtjórinn Hin-
eas Barnum til sögunnar og fékk
þá með sér til Bandaríkjanna, til
að sýna sig á fjölleikahúsi sínu.
Barnum sérhæfði sig í að sýna
alls kyns mannleg viðundur, svo
sem Tuma þumal og Þumalínu
konu hans, Aumasta mann í
heimi, Skeggjuðu konuna og
fyrirbrigðin hálf kona og hálfur
karlmaður. Þeir Sjang og Eng
tróðu upp undir nafninu Skrímsl-
ið (The Monster), og tóku þátt í
sýningarferðum um allar jarðir,
en fjölleikahús Barnums var víð-
frægt og sýndi meðal annars við
hirðir konunga í Evrópu.
Búskapur og hjóna-
band
Rúmlega þrítugir voru bræð-
urnir orðnir það efnaðir af sýn-
Guðrún Gísladóttir og Edda Björnsdóttir leika systurnar Söru og Adelaide, en
þær giftust Síamstvíburunum. Saman áttu þau 21 barn.
Föstudagur 6. janúar 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 21