Þjóðviljinn - 14.04.1989, Blaðsíða 27

Þeir sem hafa áhuga á að fræ&ast um eitthvert
ákve&ið efni var&andi fjölskylduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyidan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
FJÖLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Samskiptareglur
Makaval II
í öllum hópum gilda ákveðnar
samskiptareglur. Reglur þessar
eru ýmist skráðar eða óskráðar
og segja okkur hvernig við eigum
og megum hegða okkur í viðkom-
andi hópi. Margar þessara reglna
gilda í öllum hópum, en aðrar eru
bundnar við ákveðna hópa.
Auðveldast er að eiga við þær,
sem eru skráðar, ýmist í lög eða
reglur, en erfiðara er að eiga við
þær, sem ekki eru skráðar og
jafnvel aldrei talað um. Þær verð-
ur okkur oft á að brjóta er við
komum í nýja hópa. Þess vegna
venja flestir sig á að koma hægt
og rólega inn í nýja hópa. Kanna
einstaklingana og reglurnar,
meira eða minna ómeðvitað, til
að geta betur vitað hvernig má og
á að hegða sér í þessum hópi. A
maður að vera alvarlegur, eða má
gera að gamni sínu? Eiga allir
ákveðin sæti? Er einhver ósk-
ráður foringi? Er einhver ósk-
ráður tapari? Er hópurinn opinn
og auðvelt að komast inn í hann
eða er erfitt að fá samþykki inn í
hann? Allt segir þetta, og margt
fleira, til um þær óskráðu reglur
sem hópurinn hefur komið sé
upp, oftast án þess að þær séu
ræddar.
Ég minnist þess ætíð, er ég sem
unglingur hóf vinnu á nýjum
vinnustað að sumarlagi og fór í
fyrsta kaffitímann. Um leið og ég
settist við kaffiborðið „fann“ ég á
vinnufélögunum, án þess að þeir
segðu neitt, að ég var að gera ein-
hverja vitleysu. Skömmu síðar
kom eldri maður, sem vann á
vinnustaðnum, inn í kaffistofuna,
gekk að mér aftan frá, stóð þar í
smástund án þess að segja nokk-
uð, og svo hnussaði í honum er
hann strunsaði þegjandi út. Á
þessu stigi málsins gerði ég mér
grein fyrir að ég hafði sest í sætið
„hans“ og færði mig fullur sekt-
arkenndar, og í þetta skiptið
spurði ég hvort nokkur væri van-
ur að sitja í því sæti.
Öll þekkjum við svipuð dæmi,
en það er ekki oft rætt um þessar
reglur. Við verðum bara að læra
þær er við komum í nýja hópa.
Óskráðar reglur
Um leið og við byrjum að vera í
föstu „sambandi“ fara að gilda öll
þau lögmál, sem gilda um hópa,
enda hef ég áður sagt að fjöl-
skylda er hópur. í upprunafjöl-
skyldu okkar höfum við lært þær
reglur sem þar gilda og oft tekið
afstöðu til þess hverjar við viljum
halda í og hverjum þeirra við vilj-
um kasta fyrir róða. Þegar við
förum í fast „samband“, kynn-
umst við þeim reglum, sem gilt
hafa í upprunafjölskyldu hins
aðilans, og oft erum við dóm-
harðari á þær reglur, en þær sem
við eigum að venjast. En hér gild-
ir einnig eins og ég sagði áðan, að
koma inn í þessa fjöiskyldu á
þann hátt, að við áttum okkur á
þeim reglum sem þar gilda og
taka síðan afstöðu til þeirra. En
hitt gerist líka, án þess að við
tökum eftir og löngu áður en við
erum tilbúin til þess að ræða þær
reglur, sem við viljum að gildi í
okkar nýju fjölskyldu, að þessar
óskráðu reglur fara að myndast í
„sambandinu".
Jafnvel þótt ekki komi til sam-
búðar, myndast slíkar óskráðar
reglur, og í öllum þeim „sam-
böndum“ sem við förum í áður en
við förum í sambúð. Þar sem
þessar reglur myndast á ómeðvit-
aðan hátt, og við meira „finnum"
þær en vitum um þær, eru þær
hluti af því sem við notum til að
ákveða hvort þetta sé það „sam-
band“ sem við viljum að leiði til
sambúðar eða ekki. Þ.e. hluti af
því sem við notum til þess að
velja okkur maka.
Hér er um að ræða reglur eins
og hver ræður og í hvaða tilvik-
um. T.d. hver ræður bíómynd-
inni? Hver ræður gjöfinni sem
kaupa á sameiginlega? Hver
ræður í kunningjavali? o.s.frv.
Aðrar reglur geta verið t.d. að
annar aðilinn eigi alltaf að bíða
eftir því að hinn hafi samband,
annar aðilinn þarf að passa upp á
hinn á skemmtunum, að ekki eigi
að tala um erfið tilfinningamál,
eða þveröfugt, að alltaf eigi að
ræða um þau þegar þau koma
upp, að skemmtun sé mikilvægari
en skóli eða vinna eða öfugt, að
kynlíf sé alltaf að frumkvæði ann-
ars aðilans, að kynlíf fari eftir
ákveðnum reglum, að kynlífi eigi
alls ekki að fara eftir áícveðnum
reglum, að börn eigi ekki að fæð-
ast strax, eða megi alveg koma
strax og svona mætti lengi telja.
Flestar þær reglur, sem upp koma
í „lausum samböndum“, eru
óræddar, og það er ekki fyrr en
„sambandið" er orðið nokkuð
fast, að farið er að ræða reglurnar
og þá oftast aðeins þær praktísku.
Hér á ég við reglur um það sem
gera þarf á heimilinu, hvernig er
haldið upp á jól, afmæli eða
jafnvel páska og þar fram eftir
götunum. í öllum fjölskyldum
eru hins vegar ótal reglur sem
aldrei eru ræddar. Þær bara eru.
Oft hafa þær engin neikvæð áhrif
á samskiptin, en hitt er því miður
alltof algengt, að þær orsaki van-
líðan, hjá einhverjum eða öllum í
fjölskyldunni. Getur þú fundið
slíkar reglur í þinni fjölskyldu?
Vegna prentvillupúkans i síð-
ustu grein:
í síðustu grein minni fékk
prentvillupúkinn að leika lausum
hala sem aldrei fyrr. Mest af
skemmdarstarfsemi hans skiptir
ekki máli og er ástæðulaust að
elta ólar við það, en á einum stað
tókst honum svo vel upp, að af-
gangur greinarinnar varð ill-
skiljanlegur fyrir bragðið. í um-
ræðunni um „stöðurnar“ þrjár
sagði ég að fimm leiðir væru að
þeim og hóf uptalningu á þessum
fimm leiðum, en þá greip púkinn
til sinna ráða. Ég vil því endur-
taka þær nú í von um að púkinn
hafi skemmt sér nóg í bili.
„Leiðirnar fimm að þessum
„stöðum" eru: að tala beint við
viðkomandi og á jafnréttisgrund-
velli, að hækka sig með því að
gera meira úr sjálfum sér, að
lækka sig með því að gera lítið úr
sjálfum sér, að hækka hinn aði-
lann með því að gera meira úr
honum og lækka hinn aðilann
með því að tala niður til hans.“
Feitletraða hlutann át prentvill-
upúkinn síðast.
Heimsbikarmótið í Barcelona
Short, Ljubojevic og Kasparov
Á heimsbikarmótinu í Barce-
lona á Spáni hafa þeir Nigel Short
og heimsmeistarinn Garrí Kasp-
arov bankað á dyr hjá forystu-
sauðunum Lubomir Ljubojevic
sem fór mikinn í upphafi mótsins
en hefur í síðustu umferðum gert
hvert jafnteflið á fætur öðru.
Vegna þess að keppendur standa
á stöku er staðan í mótinu dálítið
óljós því Ljubojevic og Short
hafa teflt einni skák meira en
Kasparov og hafa hlotið IV2 vinn-
ing úr 11 skákum, en Kasparov er
með 6V2 vinning úr 10 skákum.
Þá stendur Ljubojevic betur að
vígi en Short hvað varðar
heimsbikarstigin en hann gerði
jafntefli við „gestinn“ Illescas
sem Short vann hinsvegar. Fjórði
maður, - Þjóðverjinn Robert
Hubner er með 6 vinninga úr 10
skákum en er að mínu mati ekki
líklegur til að hreppa efsta sætið.
Salov gæti hinsvegar blandað sér í
baráttuna en hann á vænlega bið-
skák gegn Illescas. Jóhann Hjart-
arson hóf mótið af miklum krafti
með sigrum yfir Salov og Vagani-
an en hefur tapað tveim síðustu
skákum sínum gegn Seirawan og
Kortsnoj og er um mitt mót.
Mótið vakti mikla athygli í
byrjun fyrir fádæma slakt gengi
Garrí Kasparov sem tapaði fyrir
landa sínum Jusupov og var að-
eins með einn vinning úr fyrstu
þrem skákunum. Þrátt fyrir að
hafa fengið einni skák frestað
vegna veikinda lasleika er
heimsmeistarinn kominn á fljúg-
andi ferð og er afar sennilegt að
berjast um 1. sætið
honum takist að hreppa efsta
sæti. Hann á tiltölulega þægilegt
prógramm eftir: Illescas, Noru-
eiras, Nikolic, Spasskí, Vaganian
og Hubner.
Saðan að loknum 11 umferð-
um er þessi:
1.-2. Short og Ljubojevic IVi v. 3.
Kasparov 6V2 v. 4. Hubner 6 v.
5.-6. Kortsnoj og Jusupov 5Vi v.
7. Salov 5 v. + biðskák. 8.
Seirawan 5 v. 9.-10. Spasskí og Jó-
hann 5 v. 11.-13. Nikolic, Bcljav-
skí og Vaganian 4‘/2 v. 14. Illescas
4 v. + biðskák. 15.-16. Speehnan
og Ribli 4 v. 17. Nogueiras 3 v.
Ljubojevic, Spasskí, Short, Jó-
hann, Illescas og Norueiras hafa
teflt í öllum umferðunum.
Jóhann Hjartaraon getur stát-
að af frábærum árangri gegn
Viktor Kortsnoj en gamli maður-
inn náði fram hefndum í 11. um-
ferð og komst þar með í hóp efstu
manna. Hann teflir af ótrúlegum
krafti þrátt fyrir að vera kominn
fast að sextugu. Sigurskák hans
yfir Bandaríkjamanninum Yass-
er Seirawan er þar gott dæmi. í
hinu hárbeittu Meran-afbrigði,
kennt við Merano á Ítalíu þar
sem einvígi Kasparovs og Korts-
nojs fór fram 1981 kom Seirawan
fram með nýstárlega hugmynd,
12. exf7+ í stað hefðbundna
18.
19.
20.
21.
.. Dxe5!
fxe5 Bc5+
Be3 Bxe3+
Kfl Rh5
39.
40.
41.
42.
Kortsnoj náði fram hefndum og vann Jóhann í 11. umferð
framhaldsins, 12. exd7+. Það er
broddur í þessum leik -14... Kg8
strandar á 15. Db3+ og 14... Kg6
á 15. Dxd3+ o.s.frv. - og hrókur
Seirawans er ekki beint árenni-
legur á el. Eftir langa umhugsun
finnur Kortsnoj svarið. Hann
gefur drottninguna (sjá stöðu-
mynd) og Seirawan neyðist til að
bera biskupinn fyrir, 20. Be3 (20.
Kfl Hxh2 21. Dxd3 Hhl+ 22.
Ke2 Bg4+ 23. Kd2 Hd8 og svart-
ur fær gjörunnið endatafl), og
niðurstaðan verður sú að Korts-
noj fær hrók og tvo létta fyrir
drottninguna og vinnur úr yfir-
burðum sínum af sannfærandi ör-
ygg'- 8. umferð
Yassar Seirawan —
Viktor Kortsnoj
Slavnesk vörn
Kf3 Bxe5
h3 Kf6
Ke4 Hc4+
Ke3 Hxb4
Kb8 18. Da5! c5 19. Rb5 með
myljandi sókn eða 16... Rxe3 17.
Dxe3! c5 18. Rxa7+ Kb8 19. Rb5
Bxal 20. Da3 o.s.frv. 16. .. d5
stoðar lítt. Eftir 19. Db4 standa
öll spjót að kóngi Speelmans sem
reynir að kaupa sér frið með því
að láta drottninguna af hendi.
Dugar skammt og eftir aðeins 25
leiki leggur hann niður vopnin.
22. Dxd3 Hf8+ 43. Dc6 Bf4+
23. Kel Bf2+ 44. Kf2 Hb2+
24. Kfl Be3+ 45. KH Hxa2
25. Kel Rf4 46. Dxb5 Be3 10. umferð:
26. De4 Ha7 47. Dc6 Hf2+ Garrí Kasparov -
27. g3 Bb7 48. Kel Ke5 Jonathan Spcelman
28. Dh7 Re6 49. Db5+ Rc5 Kóngsindversk vörn
29. Rc4 Bxc4 50. De8+ Kf4 1. d4 (16 9. Be2 f5
30. Dxe4 Bf2+ 51. Db8+ Kf3 2. e4 g6 10. exf5 Rxf5
31. Kfl Bxg3+ 52. Da8+ Kg3 3. c4 e5 11. Rxf5 Bxf5
32. Kg2 Bf4 53. Da3 Hf3 4. Rf3 exd4 12. Dd2 Dd7
33. Hdl Ke7 54. Ke2 Re6 5. Rxd4 Bg7 13. 0-0 0-0-0
34. Hd6 Hd8 55. De7 Rf4+ 6. Rc3 Rc6 14. b4 Rxb4
35. Dd5 Hxd6+ 56. Kdl Rxh3 7. Be3 Rge7 15. Rb5 Rc2
36. Dxd6+ Kf7 57. Dxg7 g4 8. h4 h6
37. b4Hc7 58. Kc2 Rf4
1. d4 d5 10. d5 c4
2. c4 e6 11. dxe6 cxd3
3. Rc3 c6 12. exf7+ Kxf7
4. e3 Rf6 13. e5 De7
5. Rf3 Rbd7 14. Rg5+ Ke8
6. Bd3 dxc4 15. 0-0 Rxe5
7. Bxc4 b5 16. Hel h6
8. Bd3 a6 17. f4 hxg5
9. e4 c5 18. Hxe5
SKÁK
HELGI
ÓLAFSSON
%mmM
■ m m

'M&M
60. Kd3 Hel
- og Seirawan gafst upp.
Garrí Kasparov fékk uppá-
skrift tveggja lækna til staðfest-
ingar á lasleika sínum. Á frídeg-
inum settust þeir síðan að tafli í
tómum keppnissal Kasparov og
Jonathan Speelman og það voru
engin veikindamerki á tafl-
mennsku heimsmeistarans.
Hann kastar stríðshanskanum
þegar í 8. leik með h2 — h4. Þeir
hróka á sinnhvorn vænginn og í
14. leik þeytir Kasparov b-peðinu
fram. Speelman hefði betur látið
þetta peð ósnert en treystir á að
staða sín haldi eftir 15. - Rc2.
Þrumuleikur Kasparovs, 16. BO!
opnar augu hans fyrir varnarleysi
kóngsins. Hann á engra góðra
kosta völ: 16. .. Rxal 17. Rxa7+
abcdefgh
16.
17.
18.
19.
20.
Bf3 d5 21.
Bxd5 Rxal 22.
Rxa7+ Kb823.
Db4 Dxd5 24.
cxd5 Rc2 25.
Da5 Rxc3
fxe3 Hhc8
Rb5 Hxd5
Dxc7+ Ka8
Da5+
- og Speelman gafst upp.
Föstudagur 14. apríl 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 27