Þjóðviljinn - 26.05.1989, Blaðsíða 7

i si«§#*§#i§§*?
T§í§w<S««íd §§ A<§*ftj«Sí§<í«<?«í
$?§*«- ö§ *itt§ra?f§§§ms3*d««iá
Lií#ýr>s*?**}«S
NQASTOFNUN BlKlSINS
S?#rá#«r*r
?§?«§s«=í*}s- o§ «s>plýa«fígsr{«s?íí
Umsóknin rökstudd
af mannúðarástæðum
segir Sverrir Bergman lœknir
r
Eg sótti um utanfararstyrk fyrir
X af mannúðarástæðum,
sagði Sverrir Bergman læknir,
þegar við spurðum hann um þetta
tilfelli, og hvers vegna umsókn-
inni hefði verið hafnað.
Mér var kunnugt um að sam-
kvæmt strangri túlkun á reglu-
gerð Tryggingastofnunar ríkis-
ins, þá var utanfararnefnd ekki
skylt að veita þennan styrk. Það
byggist á því, að ekki er hægt að
sýna fram á það með læknisfræði-
legum rökum, að þessi lækning
muni bera árangur.
Sverrir sagði að hér væri um
sérstakt og alvarlegt tilfelli að
ræða: meðalaldur sjúklinga sem
fengju þennan sjúkdóm væri um
sextugt, og í þessu tilfelli hefði
þróun sjúkdómsins verið óvenju
hröð. X væri allt of ungur til þess
að fá þennan sjúkdóm, og auk
þess þyldi hann illa lyfin sem ættu
að lina áhrif hans. Því væri eðli-
legt að leita allra hugsanlegra
lækninga, er gæfu minnstu von
um betri líðan.
-Ég sagði X jafnframt að óvíst
væri hvort Iækningin myndi hafa
nokkur áhrif, segir Sverrir.
Læknisfræðin hefur ekki kunnað
lækningu við parkinsonsveiki til
þessa. Hins vegar gæti meðferðin
ekki gert skaða, og vel er hugsan-
legt að nálastunguaðferðin geti
skapað góða slökun og vellíðan,
er dregið geti úr þörf fyrir lyfja-
notkun. Ef svo reynist er um tví-
mælalausan ávinning að ræða.
Mér er kunnugt um að læknar
þeir sem afstöðu tóku til umsókn-
ar minnar í utanfararnefnd
Tryggingastofnunar eru fullir vel-
vilja gagnvart X. Þeir hafa hins
vegar fylgt reglugerðinni bókstaf-
lega. Nefndin er því ekki að
brjóta reglur með synjun, en hins
vegar koma óneitanlega upp í
hugann dæmi um einstaklinga,
sem hafa átt málsmetandi bak-
hjarla og hafa fengið fyrirgreiðslu
hliðstæða þessari orðalaust. Þá
hafa öflugir þrýstihópar, eins og
áfengissjúklingar, fengið slíka
fyrirgreiðslu í ríkum mæli á hlið-
stæðum forsendum og hér er um
að ræða. íslendingar eru ekki
þannig hugsandi, sagði Sverrir,
að þeir myndu fetta fingur út í
það þótt utanfaramefndin hefði
túlkað málið þannig að rétt væri
að sinna þessari umsókn af mann-
úðarástæðum.
Sverrir Bergman sagði jafn-
framt að samkvæmt sínu mati ætti
X að hætta að vinna. Vinnan
hefði slæm áhrif á sjúkdóminn,
og hann liti svo á að X væri í raun
að pína sig áfram í vinnunni. Sú
trygging sem þá tæki við væri hins
vegar undir lágmarkslaunum í
dag, og dygði X engan veginn til
framfærslu. Og þar væri kannski
stærsti vandi þessa máls. Hins
vegar væru líkur sem bentu til
þess að heilsuspillandi vinnuum-
hverfi á bílaverkstæði í 16 ár ættu
sök á sjúkdómnum, a.m.k. að
hluta til. Ef hægt væri að sýna
fram á að kolmónoxíð og asbest-
ryk hefði orsakað sjúkdóminn
ætti X rétt á skaðabótum. Hins
vegar væri alltaf erfitt að sanna
slíkt orsakasamhengi með ótví-
ræðum hætti.
-ólg
Björn Önundarson tryggingayfirlæknir: Örorkubæturnar eru fyrir neðan allt velsæmi. Ljósm Þóm.
Örorkul ífeyrir til vansæmdar
Tryggingastofnunin getur ekki styrkt sjúklinga til lœkninga erlendis ef
lítil sem engin von um lœkningu er að ræða, segir Björn Onundarson
tryggingayfirlæknir
Þá fengir þú einungis örorku-
styrk, sem getur í hæsta lagi orðið
75% af örorkulífeyri, eða 7.273
kr. á mánuði. Þá fellur réttur til
tekjutryggingar og barnalífeyris
niður.
Telur þú að ég muni getafram-
fleytt fjölskyldu minni og staðið
undir lánum af húsnœði með
þessum tekjurn sem Trygginga-
stofnunin býður uppá?
Nei, ég sé það í hendi minni að
það er ekki hægt.
Hvaða rök eru fyrir því að
Tryggingastofnunin leggur auka-
lega skatt, ekki bara á mig, heldur
líka á konu mína fyrir það að
reyna að afla þeirra tekna sem við
þrátt fyrir allt þurfum, til þess að
geta lifað? Þú hlýtur að sjá að
þessar tekjur duga ekki fjögurra
manna fjölskyldu til þess að
greiða niður lán af húsnœði,
borga fæði, fatnað og það sem
nauðsynlega þarf til uppeldis og
skólagöngu barna? Hvers vegna á
minn sjúkdómur að skerða tekju-
möguleika konu minnar? Hvaða
rétt hefur Tryggingastofnunin til'
þess að gera mig óbeint ábyrgan
fyrir því?
Þetta eru spurningar sem þú
verður að beina til alþingismann-
anna. Það eru þeir sem sett hafa
reglumar. Við erum hér ein-
göngu til þess að fylgja þeim
lögum og reglugerðum sem lög-
gjafinn hefur sett. Ýmsir hafa þó
bent á að vægi tekjutryggingar-
innar sé of mikið í þessu kerfi, en
vægi hennar hefur farið hlutfalls-
lega hraðvaxandi á undanförnum
árum. Þar með aukast skerðin-
garáhrifin af tekjum konu þinn-
ar.
Það sem þið eruð að segja mér
hér er einfaldlega að þótt ég megi
ekki vinna að dómi lœknis, þá
megi ég ekki heldur hœtta, vilji ég
halda sjálfsvirðingu minni
gagnvart fjölskyldu minni og
börnum. Er þetta velferðarkerfið
á íslandi í hnotskurn?
-ólg
Eg var ekki á þeim fundi utan-
fararnefndar Tryggingastofn-
unar sem afgreiddi umrædda um-
sókn um styrk til lækninga í
Bandaríkjunum. Ég hef hins veg-
ar ekkert við afgreiðslu nefndar-
innar að athuga, segir Björn
Önundarson tryggingayflrlækn-
ir.
- Hér er um að ræða erlendan
lækni, sem telur sig geta bætt
fólki parkinsonveiki í 60% til-
fella. Slíkt er ekki þekkt, og verð-
ur að teljast ólíklegt. Parkinson-
veiki er sjúkdómur sem læknis-
fræðin kann ekki ráð við, og mér
finnst þetta lykta af peningum.
Við höfum reynslu af því að fólk
hefur orðið fyrir sárum vonbrigð-
um eftir lækningaferðir til út-
landa, og ég hef oft haft uppi efa-
semdir um hvort við værum að
gera rétt, þegar við höfum styrkt
fólk til slíkra utanferða, þegar
næstum er fullvíst að ekki getur
orðið um neinn bata að ræða.
En nú höfum við fordæmi þess
að t.d. drykkjusjúklingar voru í
eina tíð sendir í ríkum mœli til
Bandaríkjanna á kostnað trygg-
inganna. Voru stærri lœknis-
fræðileg rök fyrir bata þar?
Nei, þetta var gert illu heilli og
gegn mínum vilja. Ég beitti mér
gegn því að þetta væri kostað af
Tryggingastofnuninni. Drykkju-
sýki verður ekki læknuð í eitt
skipti fyrir öll, heldur er um sf-
lækningu að ræða: viðkomandi
getur haldið sér þurrum ákveðinn
tíma en fái hann sér í glas þarf
hann á nýrri meðferð að halda.
Það er spurning hvort trygging-
akerfið eigi að standa undir með-
ferð, sem fram fer með þessum
hætti. En utanfararstyrkir vegna
drykkjusýki eru ekki veittir
lengur. Hins vegar eru nokkur
dæmi þess að við höfum styrkt
eiturlyfjasjúklinga til lækninga
erlendis ef sérfræðingar mæla
með því. í þeim tilfellum er ekki
um meðferðaraðstöðu að ræða
hér heima. Þetta hafa verið um
1-2 tilfelli á ári.
En svo við snúum okkur að
öðru: hvernig fer mat á örorku
fram hjá Tryggingastofnuninni?
Menn senda einfaldlega inn
umsókn um örorkumat ásamt
með læknisvottorði og ljósriti af
skattaframtali - eða koma til við-
tals. Sé fólk óánægt með niður-
stöðuna þá fer málið fyrir nefnd
þar sem allir læknar stofnunar-
innar ásamt félagsmálafulltrúa
sitja. Ef nefndin finnur galla á því
mati sem liggur fyrir er það
leiðrétt. f þessu sambandi er rétt
að geta þess að ef um vafaatriði er
að ræða er sjúklingur ávallt látinn
njóta vafans. Það er rétt að geta
þess að frummat er alltaf gert af
sérfræðingum í viðkomandi sjúk-
dómi, eða þeim læknum stofnun-
arinnar, sem gleggst þekkja til.
Tryggingayfirlæknir fer síðan yfir
matið, en hann metur yfirleitt
ekki sjálfur.
Getur þú lagt mat á það tilfelli
sem hér liggur fyrir?
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem ég hef yfir að ráða er enginn
vafi á að hér er um 75% örorku að
ræða.
Nú hefég kynnt mér hvaða fyr-
irgreiðslu Tryggingakerfið veitir í
tilfelli sem þessu. Telur þú hana
vera fullnægjandi?
Nei, því fer víðs fjarri. Ég tel að
þær bætur sem öryrkjum er gert
að lifa af séu allt of lágar og langt
frá raunverulegum þörfum. Þetta
á ekki síst við um ungt fólk sem er
enn að borga niður skuldir eða
koma undir sig fótunum. Það
þarf ekki að láta sér koma til hug-
ar að það geti lifað af örorkulíf-
eyri. En þar er ekki við Trygging-
astofnunina að sakast sem slíka.
Það er hið háa Alþingi sem setur
lögin, og samkvæmt þeim er út-
koman reiknuð.
Að mínu mati á örorkulífeyrir
að fylgja launum. Hann er þau
laun sem þjóðfélagið greiðir ör-
yrkjanum. Og örorkulífeyrir ætti
að byggjast á grunnlífeyri en ekki
tengdum bótum, sem háðar eru
skerðingarákvæðum eins og nú
er. -ólg
Föstudagur 26. maí 1989 |NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 7