Þjóðviljinn - 26.05.1989, Blaðsíða 21

HFI r.ARMFNNÍNr.TN
1 1 JJ.^1 Vjrxl^l
„Vorleikur , veggskreyting ur áli i sundlaugarsal Grensásdeildar Borgarspitalans, gerð af Erni Þor-
steinssyni 1987 með styrk frá Listskreytingasjóði.
MYNDLISTIN
honweka í kerfinu
Listskreytingasjóður er í fjársvelti og umsömdum verð-
launaverkefnum skotið endalaust á frest, segja myndlistar-
menn
Eru lög þau sem Alþingi
setti um Listskreytingasjóð
ríkisins árið 1982 einungis
upp á punt?
Eru opinberar stofnanir að
hafa myndlistarmenn að ginn-
ingarfíflum með því að efna til
verðlaunaveitinga um útilista-
verk sem síðan verða aidrei
reist?
Þetta eru spumingar sem
myndlistarmenn eru teknir að
spyrja sig af fenginni reynslu
undangenginna ára.
Lögin frá 1982 um Listskreyt-
ingasjóð ríkisins kveða á um að
1% byggingarkostnaðar opin-
berra bygginga á A-hluta fjárlaga
eigi að renna í sjóðinn. I reynd
hafa framlög verið takmörkuð af
fjárlögum hvers árs. Samtök ís-
lenskra myndlistrarmanna hafa
reiknað til nógildandi verðlags
hver framlög til Listskreytinga-
sjóðs hefðu átt að vera á árunum
1983-88. Sú upphæð er um 103
miljónir króna. í reynd hefur
sjóðurinn hins vegar fengið 42,4
miljónir á núgildandi verðlagi á
þessu tímabili, eða um 0,4%
byggingarkostnaðar í stað 1%.
Verðlaunaverk-
efnum frestað
Á sama tíma hafa opinberir að-
ilar efnt til samkeppni um gerð
stórra útilistaverka, bæði við
Leifsstöð á Keflavíkurflugvelli,
Borgarleikhúsið og nýja útvarps-
húsið. Tvennum fyrstu verð-
launum var úthlutað með viðhöfn
til tillagna, sem reisa átti við
Leifsstöð. Þar voru þau Rúrí og
Magnús Tómasson hlutskörpust.
Ekkert hefur síðan orðið úr fram-
kvæmdum.
Helgi Gíslason myndhöggvari
varð hlutskarpastur í samkeppni
um listaverk við útvarpshúsið og
Kristinn Eiríkur Hrafnsson
myndhöggvari hlaut fyrstu verð-
laun fyrir listaverk við Borgar-
leikhúsið. Ekkert bólar á fram-
kvæmdum þar heldur.
í öllum tilvikum höfðu fjöl-
margir íslenskir myndlistarmenn
lagt fram ómælda vinnu í hug-
myndir að listaverkum á um-
ræddum stöðum. Nú eru mynd-
listarmenn farnir að spyrja í al-
vöru, hvort öll þessi vinna þeirra
hafi verið unnin fyrir gýg.
Ódýrar
auglýsingar
Einn þeirra er myndlistakonan
Rúrí: „Það er óþolandi að halda
okkur í fullkominni óvissu um
þessi mál árum saman. Ef af
framkvæmd verður, þá er um
bindandi stórverkefni að ræða,
sem mun taka mikinn tíma og
orku. Að hafa slíkt yfir höfði sér
án þess að vita nokkuð með vissu
um tímasetningu gerir það að
verkum að við getum ekki skipu-
lagt starf okkar og áætlanir fram í
tímann.
Einhver úr okkar hópi benti á
að kostnaður þessara stofnana
vegna samkeppni um myndlistar-
verk væri ekki nema eins og
kostnaður við eina jólaauglýs-
ingu í sjónvarpinu. Við spyrjum
okkur nú þeirrar spurningar,
hvort verðlaunaveitingar fyrir til-
lögur að útiverkum séu bara ódýr
auglýsing fyrir viðkomandi stofn-
anir á hátíðarstundum.
Það gleymist gjarnan að á bak
við tillögu sem myndlistarmenn
leggja fram í slíkri samkeppni
liggur a.m.k. tveggja mánaða
vinna við útfærslu tillögu, auk
allrar hugmyndavinnunnar, sem
ekki verður mæld í tíma. Við
erum orðin þreytt á því að ríkið
líti svo á, að vinna okkar eigi að
vera ókeypis.
Hafa myndlistarmenn ekki
brugðist við þessu með einhverj-
um hætti?
,.Rúrí: Við erum þreytt á að bíða eftir efndum frá samkeppnum um
listaverk við útvarpshúsið, borgarleikhúsið og Leifsstöð. Ljósm. Jim
Smart.
Breyttar reglur
Jú, SÍM, Samband íslenskra
myndlistarmanna hefur gefið út
reglur fyrir samkeppni um
skreytiverk. Við teljum að slíkt
geti farið fram með þrennum
hætti. Við teljum að meginreglan
eigi að vera sú, að annað hvort sé
um lokaða samkeppni valinna
einstaklinga að ræða, eða þá að
um svokallaða þrepasamkeppni
sé að ræða, þar sem fyrst sé valið
úr ákveðnum grunnhugmyndum,
og síðan keppi höfundar þeirra
um endanlega lausn. Samkeppni
ætti ekki að vera opin fyrir alla að
mati SÍM, nema þegar um mjög
stór verkefni er að ræða. Þessar
reglur ættu að draga úr því að
menn séu að eyða tíma sínum í
þessi verk í of ríkum mæli án þess
að nokkur umbun komi fyrir.
Er Reykjavík fátæk af útilista-
verkum?
Á tímabili var sett upp talsvert
mikið af listaverkum á almanna-
færi, einkum á 7. áratugnum, en
nú er eins og dregið hafi úr því.
Hins vegar dylst engum að áhugi
almennings er mikill, því víða má
sjá þess merki að fólk tekur sig til
sjálft og skreytir húsgafla eða
annað umhverfi með heimagerð-
um listaverkum. Listskreytinga-
sjóður á hins vegar að hafa það
hlutverk að setja upp listaverk á
almannafæri, og hann hefur ekki
risið undir sínu hlutverki undan-
farin ár. Á þessu ári er t.d. ein-
ungis varið 6 miljónum til hans.
Eru einhverjir ákveðnir staðir
t.d. í höfuðborginni, sem hafa
verið vanræktir í þessum efnum?
Já, ég vildi kannski sérstaklega
minnast á nokkra barnaleikvelli
borgarinnar, sem hafa verið til
vansæmdar og ekki börnum
bjóðandi. Þar mætti til dæmis
setja upp leikskúlptúra. Þá má
minna á það að þótt ýmis einka-
fyrirtæki hafi sýnt gott fordæmi í
þessum efnum, þá er hitt þó al-
gengara. Ef við lítum t.d. á alla
þá fjárfestingu sem farið hefur í
Hús verslunarinnar og Kringl-
una, þá fyndist manni að þessi
fyrirtæki ættu að geta séð af fé til
útilistaverka, svo dæmi sé tekið.
Borgin
geri betur
Hvernig hefur Reykjavíkur-
borg staðið sig í þessum efnum?
Mér er kunnugt um að á vegum
borgarinnar er nú í undirbúningi
að reisa tvö verk eftir Jón Gunnar
Ámason. Annað er við Borgar-
spítalann, hitt vekið var gjöf frá
Vesturbæjarsamtökunum sem á
eftir að stækka og velja stað. Að
öðru leyti er mér ekki kunnugt
um að borgin hafi pantað verk í
lengri tíma - fyrir utan verð-
launaskúlptúr Kristins Hrafns-
sonar við Borgarleikhúsið, sem
enn er órisinn. Segja má að mörg
sveitarfélög úti á landi hafi staðið
sig betur í þessum efnum, staðir
eins og Sandgerði, Hornafjörð-
ur, Hellissandur og Siglufjörður,
svo dæmi séu tekin.
Hvers vegna eiga opinberir að-
ilar áð standa fyrir gerð útilista-
verka?
Það er skoðun okkar í SÍM, að
allir eigi að hafa tækifæri til þess
að njóta lista. Ekki bara þeir sem
hafa efni á að kaupa listaverk.
Menn þurfa ekki að eiga Esjuna,
til þess að geta notið fegurðar
hennar. Það sama á við um li-
stina. Hún vekur okkur til um-
hugsunar um umhverfið og gerir
það manneskjulegra. Það væri
varla í samræmi við vilja
Reykvíkinga ef auglýsingaskilti
ættu eftir að setja mestan svip á
umhverfið eins og sést víða er-
lendis. Við eigum að leggja metn-
að okkar í annað og hafa lista-
menn með í ráðum við mótun
umhverfísins. Það mun skila sér í
betra mannlífi. Það er ekki bara
hagsmunamál myndlistarmanna
að lögunum um Listskreytinga-
sjóð sé fullnægt, það er fyrst og
fremst hagsmunamál og réttind-
amál fólksins í landinu.
-ólg
Föstudagur 26. maí 19891NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 21