Þjóðviljinn - 29.09.1989, Blaðsíða 19

málinu, þeir sögðust túlka mál-
stað hvalanna."
Hentistefna
ráöamanna
- Á málstaður græningja ekki
góðan hljómgrunn eins og stend-
ur?
„Jú, það er í tísku að vera græn-
ingi. En á sama tíma ber mikið á
hentistefnu stjórnmálamanna
sem mengar allt félagslegt og
efnahagslegt umhverfi okkar.
Þeir þykjast vera umhverfis-
verndarmenn en hika ekki við að
brjóta samninga ef það hentar
þeim betur. Það er því ekki að
ástæðulausu hvað fólk talar
mikið um sviksemi stjórnmála-
manna.
Við getum tekið dæmi af hvala-
málinu. Það hentaði vel í upphafi
að vera með í alþjóðasamtökum
og mótmæla ekki hvalveiðibann-
inu. En svo hentaði ekki lengur
að hlíta því banni og þá var regl-
unum bara breytt. Þetta er ekki
gott fordæmi í alþjóðasamstarfi.
Það er partur af þessari henti-
stefnu stjórnmálamanna að þeir
reyna hvað þeir geta til að gera
einstaklinginn ábyrgan fyrir um-
hverfi sínu en fría sjálfa sig. Þetta
sést glöggt í því að nú er rekinn
mikill áróður fyrir því að fólk elt-
ist við áldósir og sjái til þess að
þær mengi ekki umhverfið. Á
sama tíma eru stjórnmálamenn-
irnir að undirbúa stækkun álvers-
ins. Hér í Reykjavík er einkabíl-
isminn allsráðandi. Það hefði
miklu meiri áhrif á umhverfið að
breyta því en að eltast við áldósir.
Nú erum við alls ekki mótfallin
því að fólk hirði upp áldósir og
kappkosti að halda umhverfi sínu
hreinu, síður en svo. Okkur
blöskrar hins vegar hentistefna
stjórnmálamannanna."
Hvalamáliö hefur
kostað rúðubrot
- Fundurinn var haldinn í
Brasilíu þar sem stærstu regn-
skógar heims eru í eyðingar-
hættu. Setti það ekki svip sinn á
fundinn?
„Jú, stjórnvöld reyndu að gera
okkur tortryggileg og fylkja al-
menningi gegn okkur. Og það var
greinilegt að brasilískur almenn-
ingur er ekki ýkja meðvitaður um
eyðingu regnskóganna. Þetta er
heldur ekki einfalt mál að leysa.
Lönd þriðja heimsins hafa lengi
búið við mikið arðrán og vanþró-
un og það er því erfitt að banna
þeim að nýta auðlindir sínar þeg-
ar þau geta loks um frjálst höfuð
strokið. Þau vilja að sjálfsögðu
hagvöxt og bætt lífskjör.
Þarna geta alþjóðasamtök lagt
sitt af mörkum. Að baki þessum
vanda eru auðhringarnir, alþjóð-
leg stórfyrirtæki sem mörg hver
eru svo öflug að þau geta sagt
ríkisstjórnum fyrir verkum. Bar-
áttan gegn auðhringunum verður
ekki háð nema á alþjóðlegum
grundvelli. Þar geta alþjóða-
samtök græningja lagt sitt af
mörkum með samhæfingu að-
gerða, upplýsingamiðlun og með
því að skapa alþjóðlegan um-
ræðuvettvang.“
- Samtök græningja á íslandi
eru ekki ýkja fjölmenn. Hafa þau
ekki liðið fyrir það að fólk hefur
ruglað þeim saman við Grænfrið-
unga?
„Jú, það hefur kostað okkur
nokkur rúðubrot. Það hefur líka
takmarkað möguleika okkar á að
vinna stefnu okkar fylgi. Það
tekur tíma að vinna gegn slíkum
fordómum en það hefst. íslend-
ingar eru skynsemdarþjóð og
innst inni eru þeir flestir græn-
ingjar. Þeir eru bara afvega-
leiddir af meisturum hentistefn-
unnar.“
- Hver eru framtíðaráform
ykkar?
„Við ætlum að bjóða fram í
næstu kosningum, hvort sem það
verða borgarstjórnar- eða alþing-
iskosningar. Við höfum ýmislegt
fram að færa,“ sögðu galvaskir
græningjar. -ÞH
Menntun er leið
til aukins jafnréttis
Á vettvangi verkalýðs-
hreyfingarinnar hefur umræða
um starfsmenntup verið töluverð
og á þingi Alþýðusambands ís-
lands sl. haust var gerð samþykkt
sem felur í sér stefnu ASÍ í þessu
hagsmunamáli iaunafólks.
Stéttarfélög hafa á síðustu árum
haft frumkvæði varðandi starfs-
menntun félagsmanna sinna og
samið við atvinnurekendur um
rétt fólks til að sækja námskeið.
Oftast fylgir slíkum námskeiðum
réttur til hærra kaups. Ein skýr-
ustu dæmin eru starfsfræðsla fisk-
vinnslufólks, starfsfólks í fata-
iðnaði, matvælaiðnaði, námskeið
sem félagsmenn Starfsmanna-
félagsins Sóknar hafa átt rétt á
um árabil og sams konar nám-
skeið víða annars staðar á
landinu. Sum þessara námskeiða
eru haldin í vinnutíma og laun
fólks skerðast ekki. Það er afar
mikilvægt. Engu að síður er tölu-
vert um að launafólki er ætlað að
sækja sína samningsbundnu
starfsmenntun að loknum
löngum vinnudegi. Það virðist
fara saman, að eftir því sem vinn-
an er verr borguð, erfiðari og
minna metin, er rétturinn minni
til að rífa sig upp. Það er óréttlátt
og því þarf að breyta.
Stjórnvöld hafa látið starfs-
menntun launafólks til sín taka
því snemma á þessu ári skilaði
nefnd, sem Jóhanna Sigurðar-
dóttir, félagsmálaráðherra skip-
aði, ítarlegri skýrslu um þetta
efni. í framhaldi af því er verið að
semja frumvarp til laga um starfs-
menntun. Jafnhliða þeirri vinnu
er nefnd að störfum sem mennta-
málaráðherra skipaði og er henni
ætlað að semja frumvarp til laga
um fullorðinsfræðslu. Áf þessu
má sjá að ýmislegt er að gerast og
mikilvægt að vel takist til.
Allt þetta er samt engin tilvilj-
un. Atvinnulífið kallar á
menntað starfsólk. Margir öðlast
þekkingu og færni í starfi en aðrir
í skóla. Skólastarf hefur hins veg-
ar í öllum aðalatriðum verið snið-
ið að ungu fólki sem stundar
framhaldsnám í beinu framhaldi
af grunnskóla og aflar sér þannig
ákveðinnar starfsmenntunar.
Öldungadeildir framhaldsskóla
sem margir velja er gott dæmi um
að gamli hefðbundni skólatíminn
hentar ekki öllum. Mikill fjöldi
námskeiða sem ólíkir aðilar
bjóða og tengjast störfum fólks
með beinum eða óbeinum hætti
eru einnig dæmi um þetta. Þar
róa menn á sömu mið og sam-
keppni er hörð. Tölvu-
námskeiðin eru gleggsta dæmið í
því sambandi þar sem bæði
einkafyrirtæki og opinberir
skólar keppa um nemendur. All-
löng námskeið einkaskóla og
samtaka sem nú eru boðin, aðal-
lega starfsþjálfun í skrifstofu-
störfum og viðskiptum, sýna að
opinberir skólar hafa ekki komið
til móts við þarfir fólks nema að
litlu leyti. Hér er um að ræða
hagnýtt nám sem mörgum hentar
en það kostar sitt í beinhörðum
peningum. Þátttökugjald á einu
námskeiði getur numið tugum
þúsunda, enda hafa margir þess-
ara skóla ekki annað að sækja fé,
en í vasa þátttakenda. Það segir
sig sjálft að hátt þátttökugjald
kemur í veg fyrir að láglaunafólk
sæki slíka fræðslu þótt það hafi
fullan hug á því. Langur vinnu-
dagur margra er líka hindrun í því
að afla sér menntunar.
Hér kemur m.a. til kasta
verkalýðshreyfingarinnar. Það
þarf nefnilega að skapa fólki
aukinn rétt til að sækja sér
fræðslu jafnhliða brauðstritinu
og gera því fjárhagslega kleift að
stunda nám. í ályktun Alþýðu-
sambandsþings sem nefnd er hér
að framan segir orðrétt: „Starfs-
menntun þarf að vera fólki að
kostnaðarlausu og hún verður að
fara fram í dagvinnutíma, enda
ekki hægt að lengja vinnutíma
verkafólks með því að bæta námi
við langan vinnudag.” í skýrslu
um starfsmenntun, sem áður var
nefnd, er bent á leiðir til þess að
fjármagna starfsmenntun. Al-
þýðusamband íslands hefur
mótað stefnu um námsleyfi
launafólks og sett fram hugmynd-
ir um fræðslusjóð sem greiði
launatap á meðan nám er stund-
að. Taka þarf fullt tillit til þessara
sjónarmiða við lagasmíðina,
enda öllu launafólki mikið
hagsmunamál. Löggjöf um
starfsmenntun og fúllorðins-
fræðslu verður að fela í sér það
markmið og jafna kjör og að-
stöðu. í slíkum lögum þarf að
taka sérstakt tilliti til þeirra sem
af einhverjum ástæðum hafa
skamma skólagöngu að baki og
standa af þeim sökum höllum fæti
í atvinnulífi og lífsbaráttu.
Starfsmenntun er ekki aðeins
þjálfun í réttum vinnubrögðum
vegna tiltekinna starfa. Starfs-
menntun á einnig að fela í sér
almenna menntun, aukinn
þroska og sjálfstraust einstakl-
ingsins. Við mótun stefnu af
hálfu stjórnvalda þarf að líta
starfsmenntun og fullorðins-
fræðslu víðum skilningi og horfa
sérstaklega til þess stóra hóps
launsfólks sem hefur hingað til
átt fáa möguleika til menntunar
sökum langs vinnudags og iágra
launa.
Tryggvi Þór Aðalsteinsson
Föstudagur 29. september 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 19
Vertu í beinu sambandl
við Þjónustusímann og þú
veist alltaf hvar þú stendur
:3ul
Fyrirtæki þitt á alltaf
greiðan aðgang að nýjustu
upplýsingum um stöðu
tékkareikninga. Þú hringir í
Þjónustusímann: (91)
Nú þarftu ekki lengur að
bíða eftir reikningsyfirliti
eða hringja í bankann.
Þjónustusíminn svarar allan
sólarhringinn. Þú hringír' úr
tónvalssíma, hvaðan sem er
— heima eða erlendis. Ný Fáðu þér kynningarbækling
og færð rétta stöðu strax -
þjónustugjald.
Næst þegar þú átt leið í
bankann þinn skaltu velja
leyninúmer sem veitir
þér aðgang að Þjónustu-
simanum.
staða strax kostar eitt símtal
og settu þig í samband
og 20 síðustu færslur. og þú greiðir ekkert strax.
Bein lína allan sólarhringinn auöveldar eftirlit með fjármálum
62 44 44
BEHM LIIMA
BAIMKA UM LAIMD ALLT
LANDSEANKINN ALÞÝÐUBANKINN ÚTVEGSBANKINN JÐNAÐARBANKIN
VERSLUNARBANKlbÍN .SAIÍAVINNUBÁNKINki íúHlAtJARBANKINN
IÐNAÐARBANKINN