Þjóðviljinn - 29.09.1989, Blaðsíða 26

4 2 3 Ý s~ 3 (p 7 W~ 9 JD V ji )Z 13
i4/- V IS' Z Jé> nr~ 3 f i3 ii )3 J9 20
8 JiT J9 /3 JO 13 V I 10 IQ R? 21 J3 )0
V T y 4- 13 XX 22 23 V )S 9 27 TS" 3
u 3 J 0 2 V- S? 24- 3 J0 7- J9 J 21
ls> 7 22 )0 3 °) )0 52 3 Jb )3 13 52 7-
&5T 4 JO s? 10 xsr 1 J9 7 13 IS 24 S2
8 S? 21 3 zsr 2h 10 J3 y 8 10 29 3 10
5 Zl J3 V /3 \°j )Q '2? Xr )8 S? 3 31 7
J9 9 V 2? 10 3 s? 2 Í9 V 3 )s~ )9 7 /9
S? 24- 3 30 7- s? z°> 1°) 9 2Ý IV 3 10 9
)0 2S «5 V 3- Z1 7 .0 32 n 3 5? FF~
w~ zp 1 n 10 <5 2 -7 / >1 T 9L 7) % v
AÁBDÐEÉFGHIÍJKLMNOÓPRSTUÚVXYÝÞÆÖ
Krossgáta Nr. 63
Setjiö rétta stafi í reitina hér fyrir neöan. Þeir mynda þá bæjarnafn. Sendið þetta
nafn sem lausn á krossgátunni til Þjóöviljans, Síðumúla 6, Reykjavík, merkt:
„Krossgáta nr. 63". Skilafrestur er þrjár vikur. Verðlaunin verða send til vinn-
ingshafa.
7Jo 3 15 1? 7 10 13 15 8

Þetta cru asnar
.
EINAR KÁRASOH
Lausnarorðið fyrir krossgátu nr. 60 var GUÐBRANDUR. Dregið var úr
réttum lausnum og upp kom nafn Bjarna Magnússonar, Bergstaða-
stræti 48A, Reykjavík. Hann fær senda bókina Þrúgur reiðinnar eftir
John Steinbeck.
Verðlaunin fyrir krossgátu nr. 63
er fyrsta skáldsaga Einars Kára-
sonar, Þetta eru asnar Guðjón.
Mál og menning gaf út.
FJÖLSKYLDAN
SIGTRYGGUR
JÓNSSON
Félagsmótun
Með hugtakinu félagsmótun er
átt við hvernig við mótumst, sem
einstaklingar, inn í hið félagslega
umhverfi sem við lifum og hrær-
umst í. Mótun þessi fer fram
innan fjölskyldunnar, í upp-
eldinu, í skólum og dagvistar-
stofnunum, í félagshópum og
ýmsum þeim stofnunum og tóm-
stundastörfum sem við komum
nálægt á h'fsleiðinni. Félags-
mótunin hefst strax á fæðingar-
deildinni og beinist að mótun
okkar sem kynvera, jafnt sem
einstaklinga. Þannig ölum við
börnin okkar mismunandi upp
eftir kyni og mótum þau inn í það
hlutverks sem bíður þeirra í
framtíðinni, eftir því hvort kynið
er um að ræða. Við kynnum þeim
hegðunarreglur, bæði með því
beint að kenna þeim þær, en ekki
síður með því að hegða okkur
sjálf á einhvern hátt gagnvart
þeim. Við kennum þeim siðfræði
á sama hátt, skoðanir og lífs-
viðhorf. Af þessari félagsmótun
stjórnast síðan hegðun þeirra og
samskipti öll í félagslegu um-
hverfi þeirra. En eins og ég gat
um í upphafi hafa foreldrar að-
eins yfír að ráða litlum hluta
þeirrar félagsmótunar, sem ein-
staklingur verður fyrir á ævinni.
Auk þess ráða samfélagsleg við-
horf miklu um félagsmótunina í
hverju samfélagi fyrir sig,
burtséð frá fjölskyldunni sem
slíkri.
Hér áður fyrr var félags-
mótunin tiltölulega einföld, enda
samfélagið allt einfaldara í snið-
um. Félagsmótun einstaklings á
íslandi er t.d. allt önnur og miklu
flóknari en félagsmótun einstakl-
ings í smáþorpi í frumstæðum
hluta Afríku. Einnig er hún allt
önnur en félagsmótun einstakl-
ings í Amenku eða Þýskalandi.
Líkust er hún sennilega þeirri fé-
lagsmótun, sem einstaklingur í
Skandinavíu verður fyrir, en þó
er hún önnur. Þá er og munur á
félagsmótun einstaklings úr
Reykjavík og einstaklings frá
Akureyri eða einstaklings, sem
elst upp í sveit. Og svo getum við
farið enn nær fjölskyldunni og
talað um mismunandi félags-
mótun einstaklinga eftir efnahag
og aðstæðum fjölskyldna, sem þó
búa á sama svæði landfræðilega
séð, t.d. innan Reykjavíkur.
Félagsmótun á sér einnig stað
hjá mörgum dýrategundum, en
þar er hún mjög einföld og
auðlesin þeim er lesa vilja.
Þannig hefur allur aðbúnaður,
tækniþekking, starfsaðferðir,
venjur, lög og reglur félagsmót-
andi áhrif á okkur og gerir okkur
fær um að hegða okkur innan
marka í ákveðnu samfélagi
manna, en ekki í öðru. Þess
vegna þurfum við að læra nýja
félagsmótun, ef við ætlum að lifa í
þorpi í Afríku eða þó við færum
ekki til fjarlægari staða en annars
Evrópulands.
Félagsmótun einstaklinga
innan sama samfélags er stöðugt
að breytast. Þannig er hún önnur
nú en var fyrir 20 árum hér í
Reykjavík og verður önnur eftir
20 ár. Bæði gerist hún ósjálfrátt
þessi breyting, en einnig reynum
við að stjórna henni og beina
henni inn á ákveðnar brautir.
Undanfarin ár hefur t.d. verið
mikið reynt að stjórna félags-
mótuninni í átt að jafnrétti, bæði
með alls konar lögum þar að lút-
andi, en einnig með því að reyna
að hafa áhrif á hugarfarið. Ýmis-
legt hefur breyst í því sambandi,
en hægt gerist það. Staðreyndin
er sú, að félagsmótun breytist
ætíð, en fer eftir ákveðnum
tregðulögmálum, sem eru fólgin í
því að við erum sjálf upp alin í
ákveðinni félagsmótun og kunn-
um ekki aðra. Því verður öll
MATUR_____
Tyrkneskt
kebab
Nú þegar kaþólisminn er að
verða allsráðandi á ritstjórn
Þjóðviljans er við hæfi að koma
með smá mótvægi í matargerð-
inni og leita fanga í múslímska
eldhúsinu fyrir lesendur Nýs
Helgarblaðs. Rétturinn sem
við ætlum að kynna er reyndar
orðinn eftirsóttur í kristnum
löndum Evrópu, en upphaflega
var þetta alþýðuréttur í Tyrk-
landi og er það enn. Hér er vita-
skuld átt við kebab.
Kebab er mjög hentugur á
grillið þegar sól baðar blessaðan
klakann en engu að síður má vel
matreiða hann þótt regnbeljand-
inn hamist á rúðunum að hausti
til og kannski engu síður við hæfi
þá því matarilmur sem minnir á
sól og sumaryl rekur haustdrung-
ann á flótta. I stað þess að kveikja
upp í viðarkolunum er einfald-
lega kveikt á grillinu í eldavél-
inni.
Hráefni:
1 kg lambalundir
Salt og pipar
í marineringu:
10 matskeiðar olía
5 matskeiðar sítrónusafi
hálf teskeið tímían
hálf tekskeið óreganó
10 matskeiðar hvítvín
2 matskeiðar hunang
Með kjötinu:
1 græn paprika
4 litlir tómatar
8 litlir laukar
8 stórir sveppir
Sósan:
Restin af marineringar-
vökvanum
Nokkrir dropar tabaskósósa
Smátt brytjaðir sveppir
1 matskeið púðursykur
2 matskeiðar túmatpúrra
Tyrknesk hrísgrjón:
2 dl hrísgrjón
30 gr smjör
kjötkraftur
salt og pipar
25 gr brætt smjör
Kjötið skorið í 5 cm þykka bita.
Lagt í skál, saltað og piprað.
Þá er það marineringin: Krydd
og vökvar sem vera eiga í marin-
eringunni er sett í skál og þeytt
saman. Marineringunni hellt yfir
kjötið, breitt yfir skálina og hún
látin standa inni í ískáp yfir nótt.
Snúið kjötinu áður en þið farið að
sofa og svo nokkrum sinnum dag-
inn áður en grilla á.
Kjötbitarnir teknir úr skálinni,
þræddir upp á 4 grillpinna og tó-
matar, sveppir, paprikuhringir
og heilir laukar hafðir á milli.
Penslað með marinaðvökvanum.
Grillað. Snúið pinnunum oft og
penslið reglulega.
Restin af marinaðvökvanum er
soðin í potti ásamt öðru hráefni í
sósuna.
Hrísgrjón brúnuð í smjöri í
þykkbotna potti. Sjóðandi kjöt-
soði hellt yfir,saltað og piprað.
Hnsgrjónin soðin. Smjörið brætt
og hrært saman við hrísgrjónin.
Síðan skal hneigja höfuðið í átt
til Mekka, fara með borðbænir
og setjast til borðs. Ekki er mælt
með áfengum drykkjum með
þessum rétti þar sem slíkt tíðkast
ekki meðal rétttrúaðra múslima.
Þeir sem hafa áhuga á að fræöastt um eitthvert
ákveðið efni varðandi fjölskylduna geta skrifað.
Merkið umslagið: Fjölskyldan; Nýtt Helgarblað,
Þjóðviljanum, Síðumúla 6, Reykjavík.
breyting frá okkar hendi tilrauna-
kennd og óviss. Þannig komum
við reyndar einhverju til leiðar
með hverri nýrri kynslóð, en
hugmyndunum getum við komið
áfram og þannig séð til þess að
næsta kynslóð haldi áfram í átt að
nýrri félagsmótun í jafnréttisátt.
En það tekur einhverjar kynslóð-
ir, og e.t.v. verða nýjar hug-
myndir komnar áður en okkar
hugmyndir um jafnrétti ná nokk-
urn tíma að festa rætur í félags-
mótun nýrra kynslóða. Laga-
breytingar í átt að breyttri félags-
mótun eiga þannig fullan rétt á
sér, en við verðum að gera ráð
fyrir tregðulögmálinu og sam-
þykkja að félagsmótun er það
flókið fyrirbæri, að breyting á
henni í heilu þjóðfélagi tekur
kynslóðir.
Það er e.t.v. hægt að breyta á
tiltölulega stuttum tíma þeim sið
að klæða nýfædd börn í bleikt og
blátt eftir kyni, eða eldri börn í
buxur og kjóla, einnig eftir kyni,
en það virðist erfiðara að breyta
hegðun okkar gagnvart ein-
staklingum eftir kyni. Enn þann
dag í dag er reyndar mjög mikið
um skiptinguna í bleikt og blátt,
en við tölum einnig mjög
mismunandi um börn eftir kyni,
hvað þá til þeirra. Ég sagði í upp-
hafí að félagsmótunin hæfist á
fæðingardeildinni. Um nýfædd
börn tölum við á mismunandi
hátt. Um stúlkubörn er sagt: en
hvað hún er sæt, dúlluleg, nett
eða fríð. Um stráka er hins vegar
sagt: en hvað hann er stór, stælt-
ur, kraftalegur, fallegur (ekki
fríður eða sætur). Þá er talað um
að strákar líkist pabba sínum á
þann hátt að segja að þeir séu
stórir og sterkir eins og pabbi.
Þetta síðasta er e.t.v. það sem
helst er að breytast og einnig það
að nú er einnig meira um að
strákar séu sagðir líkjast mæðr-
um sínum og stúlkur feðrum sín-
um, sem þó var óhugsandi
athugasemd fyrir nokkrum árum,
ef um leið var höfðað til kyn-
bundinna athugasemda eins og
stór, sæt, eða því um líkt.
Enginn má skilja orð mín svo,
að ég telji það alfarið neikvætt að
bregðast við börnum á mismun-
andi hátt eftir kyni. Við hljótum
alltaf að gera það. Ég er aðeins að
undirstrika hvernig félagsmótun
fer fram og sumt af því hvernig
við mótum börn okkar eftir mis-
munandi kyni er neikvætt ef við
stefnum í jafnréttisátt. T.d. ýms-
ar athugasemdir um getu og við-
brögð við sársauka eða athuga-
semdir um styrk og vinnufram-
lag. Þá er ekki óalgengt að heyra
ýmsar athugasemdir um aksturs-
hæfni einstaklinga eftir kyni eða
getu til hjúkrunar og blíðuhóta.
Allt eru þetta liðir í þeirri félags-
mótun, sem enn þann dag í dag er
kynbundin og stefnir gegn jafn-
rétti.
26 StoA'— NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 29. september 1989