Þjóðviljinn - 10.11.1989, Síða 5

• •
- rj ^rsiw jp j OW7fl^’Eirrr^yi"'rwi|
J? A U J^ii^^Lxk^Jr MJj* JL JL JLJt^L
Vinnumarkaður
Margir óttast atvinnumissi
Félagsvísindastofnun: Kaupmáttur heildartekna einstaklinga hefur rýrnaðumnœrri9%frá
nóvember 1988 til október 1989, en kaupmáttur fjölskyldutekna um 6%. Minnstur ótti um
atvinnuleysi hjá opinberum starfsmönnum
Heildartekjur fullvinnandi
karla voru um 123 þúsund
krónur á mánuði í október 1989
en heildartekjur kvenna í fullri
vinnu voru um 75 þúsund krónur.
Fjölskyldutekjur fullvinnandi
fólks í sambúð voru um 169 þús-
und á mánuði á sama tíma.
Kaupmáttur heildartekna ein-
staklinga hefur rýrnað um nærrí
9% frá nóvember 1988 til október
1989, en kaupmáttur fjölskyldu-
tekna hefur rýrnað um 6%.
Þessar upplýsingar koma fram
Farmenn
í stríð við
útgeiðir
Guðlaugur Gíslason:
Búnir að rœða nógu
lengi við þœr
„Það er mín skoðun að við
séum búnir að ræða nógu lengi
við útgerðirnar um kjaramál og
umbætur í þeim og án þess að fá
þar verulega áheyrn. Þá cr það
einasta leiðin og ekki nema ein að
við förum í stríð við þá,“ sagði
Guðlaugur Gíslason formaður
Stýrimannafélags íslands og
þingforseti á 34. þingi Farmanna-
og fiskimannasambands íslands.
Guðlaugur sagði að þetta yrðu
menn að hafa hugfast þegar þeir
koma með kröfur sínar og biðja
samninganefnd yfirmanna á far-
skipum að fara með þær og leggja
þær fram við samninganefnd
kaupskipaútgerða. Guðlaugur
sagði að samkvæmt hans mati
þýddi það ekki neitt nema að
menn séu undir það búnir að fara
í átök og búa sig undir það að þau
standi ekki yfir í einn eða tvo
daga.
I umræðum um kjara- og at-
vinnumál farmanna upplýsti
Guðlaugur að mánaðarlaun stýri-
manna á kaupskipum væru um 50
- 70 þúsund krónur á mánuði sem
þætti nú ekki mikið í dag. Þó eru
til undantekningar á þessu á ein-
stökum skipum þar sem stýri-
menn hafa hærri tekjur en þá
fyrir óhóflega mikla vinnu sem
hvergi myndi tíðkast annarsstað-
ar. -grh
í skýrslu Félagsvísindastofnunar
Háskóla íslands á könnun á at-
vinnu, atvinnuhorfum og tekjum
frá haustinu 1987 til haustsins
1989. Þar kemur fram að nærri
3% vinnandi manna segjast ótt-
ast að missa atvinnu sína á næstu
vikum eða mánuðum vegna sam-
dráttar í þjóðfélaginu. Það er
nærri þrefalt stærri hópur en nú
er skráður atvinnulaus. Ófaglært
verkafólk og þeir sem starfa í iðn-
aði virðast óttast atvinnuleysið
meira en fólk í öðrum atvinnu-
greinum. Þeir sem starfa hjá hinu
opinbera óttast síður atvinnuleysi
en aðrir.
Um helmingur vinnandi
manna segir að þeir merki sam-
drátt í starfsemi þess fyrirtækis
eða stofnunar sem þeir starfa hjá.
Samdrátturinn virðist vera mest-
ur í Reykjavík en á landinu öllu
er hann mestur í landbúnaði,
verslun og samgöngum og iðnaði.
Þá hefur vinnutími fullvinnandi
karla styst um rúmlega eina
klukkustund á viku frá því á síð-
asta ári en vinnutími kvenna í
fullri vinnu virðist hins vegar hafa
aukist á síðustu mánuðum.
Kannanir Félagsvísindastofnun-
ar sýna að almennt eru miklar
sveiflur á vinnutíma og tekjum
kvenna og virðast þær að nokkru
leyti fylgja sveiflum í sjávarút-
vegi.
I sk
' skýrslunni kemur fram að nú
eru umtalsvert færri á vinnu-
markaði en var á síðasta ári. At-
vinnuþátttaka fólks á aldrinum
18 - 75 ára var um 81% - 83% á
árinu 1988 en var í október 1989
um 78%. Atvinnuleysi karla hef-
ur aukist nokkuð en á síðustu
mánuðum hefur skráð atvinnu-
leysi kvenna minnkað. Umtals-
verður hluti fólks hefur því horfið
af vinnumarkaði á þessu ári án
þess að skrá sig á atvinnuleysis-
skrá. -grh
Ljóðaflóð
Orðmenn gefa út 8 bækur
Upplestur í Gallerí Nýhöfn á morgun
Bókaforlagið Goðorð hefur
sent frá sér Ijóðabækur eftir 8
skáld sem saman kalla sig Orð-
menn. Það er Brynjar Víborg sem
stýrir forlaginu, en Orðmenn eru
þau Eiríkur Brvnjólfsson,
Eyvindur Eiríksson, Gísli Gísla-
son, Guðlaug María Bjarnadótt-
ir, Ragnhildur Ófeigsdóttir, Rósa
Eyvindsdóttir, Þór Stefánsson og
Þórður Helgason. Þrir höfund-
anna hafa áður gefið út bækur,
hinir gefa hér út sín fyrstu Ijóð.
Orðmenn láta ekki við það
sitja að gefa út ljóð sín, heldur
hyggjast þeir standa fyrir ljóða-
upplestri næstu vikurnar, ýmist
einir eða með öðrum skáldum.
Fyrsti upplesturinn verður í
Gallerí Nýhöfn í Hafnarstræti á
sunnudag kl. 20.30. Þá munu
Orðmenn lesa upp í kaffihúsinu
Tíu dropum við Laugaveg næstu
fimmtudagskvöld og í anddyri
Borgarleikhússins laugardaginn
18. nóvember.
Ljóðskáldin eru á ýmsum aldri
en eiga það sameiginlegt að vilja
brjóta sér leið til fólks með upp-
lestri úr verkum sínum. -ólg
Öryggismál
Aronskan mótar afstöðu Islendinga
Nœr fjórðungur Sjálfstœðismanna telur herstöðina ekki skipta máli lengur
riti Örygg-
Þótt 4 af hverjum 5 Islending-
um sem afstöðu hafa tekið til
aðildar íslands að Nato segist
styðja aðild, þá virðast þessir
sömu íslendingar ekki byggja þá
afstöðu sína á ýkja málefnalegum
rökum því 2 af hverjum þrem
þessara sömu Nato-sinna vilja
hafa herstöðina að féþúfu og um
helmingur þeirra sömu Nato-
sinna er hlynntur hugmyndinni
um kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum, jafnvel þótt það
„veiki NATO“, eins og spurt var í
skoðanakönnun, sem fram-
kvæmd var 1987.
Ofangreindar upplýsingar
í nýlegu ri
iar, Islendingar og ör-
koma fram
ismálanefndar, w
yggismálin eftir Ólaf Þ. Harðar-
son stjórnmálafræðing, þar sem
hann gerir grein fyrir niðurstöð-
um skoðanakannana sem hann
hefur látið framkvæma meðal ís-
lenskra kjósenda við kosningar
til Alþingis 1983 og 1987.
í rannsókninni var reynt að
meta viðhorfsbreytingar ís-
lenskra kjósenda til öryggismála
á tímabilinu, en þær reyndust
ekki miklar, nema hvað mun
fleiri töldu að herstöðin skipti
ekki máli 1987 en 1983. Þessi
r
hópur óx úr 15% í 26% á tímabi-
linu, og átti breytingin sér eink-
um stað á meðal herstöðvasinna.
Þannig töldu 23% kjósenda Sjálf-
stæðisflokksins árið 1987 að her-
stöðin skipti ekki lengur máli og
32% Framsóknarmanna og 35%
Alþýðuflokksmanna. Af þeim
sem tóku afstöðu til herstöðvar-
innar á Miðnesheiði voru 64%
hlynntir henni 1983 en 55% 1987.
Herstöðvaandstæðingum fjölg-
aði hins vegar úr 36% 1983 í 45%
1987.
Það verður að teljast undarlegt
í rannsókn sem þessari, sem gefur
sig út fyrir að vera fræðileg, að
þar er fullyrt í spurningu að
kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum muni veikja
NATO. Slíkt er að vísu skoðun
meirihlutans í herráði NATO, en
spurning er hvort það hljóti ekki
að draga úr fræðilegu gildi
könnunar af þessu tagi að gera
túlkun herráðsins að forsendu
spyrjandans.
En lærdómurinn sem draga má
af könnun Ólafs er fyrst og fremst
sá að íslendingar styðji NATO
frekar af von um fjárhagslegan
ábata en hugsjónalegri samstöðu
með stefnu þess.
-ólg.
Föstudagur 10. nóvember 1989 NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 5
íslandslax
Mjög
þungt
áfall
Forstjóri Sambands-
ins: Ekki aðeinsfyrir
okkur heldur
atvinnugreinina sem
ogþjóðina. Áhugi
fyrir áframhaldandi
þátttöku í rekstri ís-
landslax efum það
semst. 35% -100%
fjármagnskostnaður
áári
„Sambandið sjálft er búið að
leggja fram 26 mi|jónir króna í
hlutafé Islandslax og gangast í
ábyrgðir fyrir hátt í 100 miljónir
króna og síðan hafa samstarfsfyr-
irtæki þess lagt fram annað eins.
Þannig að það er engin spurning
að gjaldþrot Islandsiax er mjög
þungt áfall,“ sagði Guðjón B. Ól-
afsson forstjóri SÍS.
Engu að síður hefur Samband-
ið hug á því að leita samninga við
stærstu lánardrottnana um að
vera áfram þátttakendur í rekstri
fyrirtæksins í framtíðinni ef um
það semst. Um þetta verður fjall-
að nánar á stjórnarfundi Sam-^
bandsins eftir helgina en Guðjón
bjóst þó ekki við að fyrir fundinn
verði lögð fram einhverjar á-
kveðnar áætlanir þar um.
Guðjón sagði að á vegum Sam-
bandsins og þeirra aðila sem
starfað hafa að þessum málum
fyrir það sé komin talsverð verð-
mæt þekking í fiskeldismálum og
á undanfömum mánuðum hafi
þeir verið með á prjónunum ýms-
ar ráðagerðir um endurbætur á
íslandslaxi, bæði á rekstri þess og
aðstöðu. „Af þeim sökum ma.
viljum við gjarnan taka þátt í að
reka þetta fyrirtæki áfram í þeirri
von að fá eitthvað upp í þau
miklu skakkaföll sem orðið
hafa,“ sagði Guðjón.
í gær var fiskeldisfyrirtækið
Árlax á Kópaskeri úrskurðað
gjaldþrota en eign Sambandsins
þar eru rúm 10%. Guðjón sagði
að þessi gjaldþrot væru ekki að-
eins skellur fyrir Sambandið
heldur atvinnugreinina og fyrir
þjóðina ef ekki er hægt að sjá
þessa atvinnugrein rísa upp úr
öskustóninni.
Guðjón sagði að forsendan
fyrir framtíð íslenskra fiskeldis-
fyrirtækja ráðast af því að ná
fram hámarksframleiðni með
sem lægstum framleiðslukostn-
aði. Á það hafði hins vegar aldrei
reynt hjá fslandslaxi, þar sem
hámarksafköst stöðvarinnar
næðust ekki fyrr en í lok næstá
árs. En fyrirtækið hafi orðið að
líða fyrir það hversu langur tími
hafi liðið frá því byrjað var að
grafa fyrir fiskeldisicerjunum og
þar til hægt var að selja afurðir frá
stöðinni. „Allan þennan tíma
dynur á fyrirtækinu fjármagns-
kostnaður frá 35% - 100% á ári
og það halda menn ekki lengi út.
Jafnvel ekki þó fyrirtækið sé stórt
eins og raun varð á með íslands-
lax,“ sagði Guðjón B. Ólafsson.
_____________________-grh