Þjóðviljinn - 17.08.1990, Blaðsíða 8

Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdas^óri: Hailur Páll Jónsson
Ritstjórar: Ami Bergmann, Ólafur H. Torfason
Umsjónarmaður Helgarblaðs: Ragnar Karteson
Fréttastjóri: SiguröurÁ. Friöþjófeson
Útllt: Þröstur Haraldsson
Auglýsingastjóri: Steinar Harðarson
Afgreiðsla: »68 13 33
Auglýsingadelld:« 68 13 10 - 68 13 31
Símfax: 68 19 35
Verð: 150 knónur [ lausasölu
Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Pnentun: Oddl hf.
Aðsetur: Sfðumúla 37,108 Reykjavik
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Hvaö varðar þá um þjóöarhag?
Eins og allir vita eru ótal ágreiningsefni uppi
þegar fjallað er um möguleika á að nýtt álver rísi
á Islandi. Að vísu virðast menn því miður hafa
glutrað niður miklu af fyrri áhuga sínum á því að
íslenskir aðilar eigi meirihluta í stóriðjufyrirtækj-
um. En þarfyrir utan hafa menn um nóg að deila.
Allir spyrja nú á okkar umhverfisvemdartímum
hvemig mengunarvömum verði varið. Aðrir
spyrja - og fá ekki svör - hvert það orkuverð sé,
sem íslendingar geti sætt sig við án þess að vera
eina ferðina enn lentir í hæpnum fjárfestingum.
Eða þá um skattamál.
Hitt er svo Ijóst að allir þessir mikilvægu þætt-
ir hafa í reynd horfið í skuggann fyrir einni spum-
ingu: um staðarval fyrir álverksmiðju. Sú ál-
verslota sem nú stendur og enginn veit í rauninni
hvem enda tekur, hún hófst einmitt með því að
þrem landshlutum var gefið undir fótinn með að
þeir gætu kannski orðið fyrir þeirri fjárfestingar-
og atvinnuaukningarblessun sem ný stóriðja
hefði í för með sér. Menn hafa skrifað margt og af
meiri tilfinningahita en algengur er á okkar ann-
ars skoðanadaufu tímum um kosti og galla og
nauðsyn þess að reisa álver á Keilisnesi, í Reyð-
arfirði eða Eyjafirði.
Það er að sjálfsögðu ekki nema eðlilegt að
málið verði stórt í augum manna. Suðumesja-
menn hafa, meðal annars vegna þess að þeir
voru taldir sælir með gróðavænlegar fram-
kvæmdir fyrir herinn, glutrað niður stöðu sinni í
sjávarútvegi. Og geta nú eins búist við því að frið-
ur milli austurs og vesturs skeri niður útgerðina á
herinn. í framhaldi af því er litið á álver á Suður-
nesjum sem bjargvætt í miklum vanda. Norð-
lendingar og Austfirðingar hafa hinsvegar bent á
það, að ef álver eigi að rísa, sé það best komið
utan höfuðborgarsvæðisins, það sé eitt af því fáa
sem um munar til að koma í veg fyrir frekari
byggðaröskun. Sem er rétt svo langt sem það
nær.
Póiitískar línur eru ekki alltof skýrar í þessu
máli frekar en öðrum. ( dæmi sem þessu verður
þess mjög greinilega vart, að í hverjum grónum
stjómmálaflokki á Islandi eru tveir flokkar: lands-
byggðarflokkur og höfuðborgarflokkur. Samt er
það Ijóst að Alþýðubandalag og Framsóknar-
flokkur kjósa heldur að stór ný verksmiðja rísi á
landsbyggðinni og til mun vera samþykkt frá
landsfundi Sjálfstæðisflokksins sem gengur í
sömu átt. Það er þá helst Alþýðuflokkurinn sem
hallast að Keilisnesi í reynd - þótt hann vilji svo
helst fela sig í málinu á bak við arðsemisútreikn-
inga hinna eriendu viðsemjenda til að þurfa ekki
að móðga landsbyggðina of harkalega. Þar eru
atkvæði líka.
í þessu samhengi er oft spurt: hvað er þjóð-
hagslega hagkvæmast? Þá hafa menn m.a. það
í huga, að þótt það sé ódýrast fyrir Atlantalmenn
að reisa álver hér í námunda við höfuðborgina,
þá er sá kostur mjög dýr fyrir íslenskt samféiag:
það er dýrt fýrir einstaklinga og mörg byggðarlög
þegar enn herðir á straumi fólks hingað á suð-
vesturhomið. Það var í þeim dúr sem einn af
Sjálfstæðisþingmönnum Norðlendinga, Halldór
Blöndal, segir í grein um málið í Morgunblaðinu:
„Ég vil ekki trúa því að álverið rísi á höfuðborgar-
svæðinu, af því að það ylli byggðaröskun sem við
höfum ekki ráð á. Að öllu samanlögðu er þjóð-
hagslega hagkvæmast í bráð og lengd að álver-
ið rísi við Eyjafjörð.”
En nú er að gæta að því, að þegar menn vilja
laga sig að viðskiptaháttum umheimsins af miklu
kappi, þá fá þeir fljótt þau svör, sem sumir álkrat-
ar hér viðra reyndar ófeimnir: að það er ekki mik-
ið pláss fyrir byggðasjónarmið í því dæmi. Ef
markaðslögmálin segja Atlantal að álver skuli
rísa við Keilisnes, þá skal það gilda, en ekki tillit tíl
þeirra mörgu þátta sem saman koma í orðinu
þjóðarhagur. Það þarf klof til að ríða röftum og
eins gott að menn átti sig á því í alþjóðlegum við-
skiptadansi, að markaðslögmálin og handhafa
þeirra í alþjóðlegum stórfýrirtækjum, þau varðar
ekkert um þjóðarhag.
¥ f
&ÓNIH6A-
LE/éaAN
SVO BARA ToUJM
ViD ENSKU MEÐ
IröLiKUM HRiEÍM
06 Steeurnak
rmA HLAUfÁMÞ) /
8 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 17. ágúst 1990