Þjóðviljinn - 17.08.1990, Blaðsíða 13

ÍSW;
1®... hj \Jwfr
Vetnisfram leiðsla
vænlegur kostur
Viðræður hafa verið í gangi um að reisa tilraunaverksmiðju fyrir vetni hér á landi
- Það geta komið þeir tímar að íslendingar verði umfangsmiklir
orkuútflytendur. ( Evrópu eru nú uppi áform um stórfelldan orkuinnf-
lutning, jafnvel frá fjarlægum heimsálfum. Það er Ijóst að strax um
aldamót mun verða þörf á nýjum orkugjöfum og nú þegar er unnið
markvisst að þyí að kanna hvaða kostir eru vænlegastir í þeim efnum,
sagði Bragi Árnason efnafræðingu hjá Raunvísindastofnun Há-
skolans.
-Þótt orkutlutningur á milli
heimsálfa sé ekki enn orðinn
staðreynd og reyndar óvíst hve-
nær af slíku verður, þá eru ýms
teikn á lofti sem benda til þess að
slíkt gæti orðið í nánustu framtíð,
jafnvel eftir tvö til þrjú ár. Það er
mitt álit að fslendingar eigi að
fylgjast grannt með því sem nú er
að gerast í þessum málum því
þarna gæti verið á ferðinni nýr
möguleiki á íslenskri stóriðju,
sem kynni að vera vel samkeppn-
isfær við stóriðju eins og álvinns-
lu, sagði Bragi. Hann hefur verið
í sambandi við þýska aðila sem
unnið hafa að rannsóknum á
hvort hagkvæmt væri að nýta
vetni sem orkugjafa framtíðar-
innar.
framleiða vetni með raf-
greiningu, síðan yrði vetnið flutt
til Hamborgar, annað hvort sem
hreint vetni eða bundið í efna-
samböndum. f Hamborg yrði
vetninu skipað á land og það not-
að í orkukerfum borgarinnar. í
fyrsta lagi er hugmyndin að
blanda því við kolagas eða jarð-
gas og nota til húshitunar, en við
það myndi draga verulega úr
loftmengun í borginni. í öðru lagi
er gert ráð fyrir að nota vetnið til
að framleiða raforku í gufuafls-
töðvum sem nú nota kol. í þriðja
lagi er gert ráð fyrir að framleiða
raforku í efnarafölum, en þá yrði
orkunýtnin um tvöfalt betri en í
gufuaflstöðvum. í fjórða lagi er
gert ráð fyrir að nota vetnið sem
eldsneyti á strætisvagna borgar-
innar, sagði Bragi. Til viðbótar
þessu sagði hann að nú væri unn-
ið að því að kanna hvort hag-
kvæmt væri að nota vetni sem
eldsneyti á nýju Airbus flugvél-
arnar sem framleiddar eru í Evr-
ópu.
Nákvæm
rannsókn
Bragi sagði að í upphafi hefði
verkefni þessu verið skipt í þrjá
hluta. Fyrsti hlutinn hófst í árs-
byrjun 1986 og lauk honum í árs-
lok 1987. Hann fólst í forvali á
heppilegustu aðferðum og tækni
til að framkvæma tilraunina og
frumkostnaðaráætlun. Hluti tvö
hófst svo árið 1988 og honum lýk-
ur á fyrri hluta næsta árs. Hann
felst í nákvæmri athugun á hverj-
um einstökum lið verkefnisins,
svo og nákvæmri kostnaðaráætl-
un. Að loknum þeim hluta verð-
ur tekin ákvörðun um hvort ráð-
ist verður í hluta þrjú, sem er þá
að hrinda verkefninu í fram-
kvæmd, byggja verksmiðju,
flutningstæki, eldsneytisgeyma
og gera nauðsynlegar breytingar
á orkukerfum Hamborgar.
- Það sem kom mér spánskt
fyrir sjónir þegar ég las þessa
skýrslu var að Kanada var valið
sem orkusöluland. Kanadamenn
bjóða 100 megawött af raforku á
18 mills kWh nokkur fyrstu árin
en 36 mills eftir það. Þetta mundi
nú varla teljast mjög lágt verð á
íslandi. í skýrslunni segir jafn-
framt að ef unnt væri að fá keypta
raforku nær Evrópu þannig að
ekki þyrfti að flytja vetnið um
jafnlangan veg og hér er gert ráð
fyrir, mundi flutnings- og
geymslukostnaður vetnisins
lækka umtalsvert og þá jafnframt
heildarkostnaður við öflun elds-
neytisins.
- Þá kom það mér einnig mjög
á óvart að í skýrslunni var hvergi
minnst á ísland sem hugsanlegt
orkusöluland. Þar er getið um
það að í framtíðinni megi fá mikla
orku frá Brasilíu og einnig frá
Grænlandi, en að á íslandi væri til
Vetnið
- Vetnið hefur þótt álitlegur
kostur sem eldsneytistegund þar
sem það veldur ekki megnun.
Það eina sem það skilur eftir er
hreint vatn. Rannsóknir síðustu
tveggja áratuga hafa leitt til þess
að tækni til að framleiða, með-
höndla og nota vetni sem elds-
neyti hefur fleygt mjög fram,
þannig að nú er ekkert því til
fyrirstöðu að hefja notkun slíks
eldsneytis f miklu magni, sagði
Bragi og bætti við að í V-
þýskalandi væri í gangi umfangs-
mikið rannsóknarverkefni til að
kanna þessa möguleika.
- Þessar rannsóknir eru gerð-
ar í samvinnu við Evrópubanda-
lagið, og þeim er stjórnað af fyrir-
tæki sem heitir Dechema en það
eru samtök þýskra rannsókna-
stofnana á sviði efnafræði, efna-
tækni og líftækni. Verkefni þetta
er unnið í samvinnu við Kanada-
menn.
Rannsóknarverkefnið felst
nánar tiltekið í því að kaupa 100
megawött af raforku í Québec í
Kanada og nota hana þar til að
Framleiðsla og nýting vetnis
Rafmagn »1 ÞÉTTING "♦L H2 x f FLJÓTANDl')
VATNSAFL -4' RAFORKU- RAFREINING: l VETNI J
FRAMLEIÐSLA 735 kV 2 H20 > 2H2 + 02 »| EFNABINDING ^MCHvJ METHYL- '

1 CYCLO- k H EXANE y
VETNISSKIÞ
ORKUVER

STRÆTISVAGNAR
FLUGVÉLAR
BLANDAÐ BORGARGASI OG
BRENNT (HÚSHITUN)
VENJULEGT
TANKSKIÞ
GEYMSLA
GEYMSLA
L H2
FLJÓTANDI VETNI DREIFT
MCH
M VETNI LOSAÐ UR MCH
LH2
GH2
ÞJÓÐVIUINN / ÓHT
Vetniðfráíslandiyrði
flutt með skipi til Evr-
ópu. Svona gera menn
sér í hugarlund hvernig
löndunarhöfn í Ham-
borg myndi líta út. Inn á
myndina hafa menn
svo bætt Airbus flugvél
og strætisvögnum til
að sýna væntanleg f ar-
artæki sem hugsan-
legamuni notavetnií
stað bensíns í framtíð-
inni.
mikil óvirkjuð orka virtust Þjóð-
verjar hins vegar ekki hafa
minnstu hugmynd um, sagði
Bragi og bætti við að hann hefði í
framhaldi af þessu haft samband
við stjórnanda verkefnisins og
bent honum á að á íslandi væri
umtalsvert magn af ónýttri
vatnsorku og því hugsanlegt að
þeir gætu sparað sér sporin yfir
lækinn til að sækja vatnið.
Fundur hér
á landi
- Viðbrögð við þessari ábend-
ingu minni voru mjög jákvæð.
Þegar hefur verið haldinn einn
fundur hér á landi með fulltrúum
bæði frá Evrópubandalaginu og
stórfyrirtækjunum sem standa
fyrir þessu verkefni auk stjórn-
anda þess, með Landsvirkjun og
öðrum sem málinu tengjast. Þá
var ákveðið að halda annan fund í
Hambörg nú í október, sagði
Bragi og bætti við að stjórnandi
verkefnisins hefði sagt að ef ráð-
ist yrði í þetta verkefni á annað
borð hlyti fsland að vera kjörið
orkusöluland.
- Fari svo að kostnaðaráætl-
anir sem gerðar hafa verið miðað
við að tilraunaverksmiðja verði
reist í Kanada reynist of háar til
þess að raunhæft þyki að ráðast í
þetta verkefni, er ekki ólíklegt að
dæmið verði reiknað upp á nýtt
og þá miðað við að tilraunaverk-
smiðjan verið reist á íslandi.
Leiðin til Hamborgar héðan er
aðeins þriðjungur af þeirri leið
sem skipin þyrftu að sigla frá
Kanada. Það eitt er talið geta
lækkað verulega kostnaðinn við
flutning og geymslu á vetninu,
sagði Bragi. Hann sagði jafn-
framt að við hefðum nú þegar
þekkingu á því hvernig framleiða
ætti vetni, það hefði verið gert í
Áburðarverksmiðjunni frá upp-
hafi. Hann benti jafnfram á að
svona verksmiðja myndi ekki
spilla umhverfinu að öðru leyti en
þeim landspjöllum sem fylgja
svona framkvæmdum.
Raforka á
við álver
- Tilraunaverksmiðja af þeirri
stærð sem hugmyndin er að
byggja þarf um 100 megawött en
það er álíka og álverið í
Straumsvík notar. Þarna yrði
þörf fyrir um 100 starfsmenn ef af
þessu yrði. Fari svo að þessi til-
raun borgi sig ekki, eru þeir sem
vinna að þessu verkefni ekki
hræddir við að sitja uppi með
verksmiðju sem ekki eru not
fyrir. Þeir vita sem er að í fram-
tíðinni verður alltaf þörf fyrir
vetni. í því sambandi má geta
þess að nútíma rafeindaiðnaður
hefur í vaxandi mæli þörf fyrir
mjög hreint vetni.
- Leiði á hinn bóginn tilraunin
til þess að Evrópubandalagið sjái
sér hag í því í framtíðinni að flytja
inn orku í stórum stíl með þessum
hætti, þá sýnist mér að hér gæti
verið í augsýn mjög álitlegur
kostur fyrir okkur til að nýta
orkulindir okkar, sagði Bragi.
Hann lagði áherslu á að langt
væri í land með að niðurstöður
lægju fyrir í þessu máli.
- Hér gæti risið upp stórfelldur
orkufrekur iðnaður, þar sem við
höfum möguleika á að nota alla
þá orku sem við þurfum ekki til
eigin nota, ef við höldum rétt á
spöðunum, sagði Bragi að lok-
um.
-«g
NÝTT HELGARBLAÐ - SÍÐA 13