Þjóðviljinn - 02.08.1991, Blaðsíða 8

NfTI
þJÓÐVILJINN
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f Afgrelðsla: * 66 13 33
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson Auglýsingadeild: » 68 13 10 - 6813 31
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Símfax: 68 19 35
Helgi Guömundsson Verð: 150 krónur I lausasölu
Umsjónarmaóur Helgarblaös: Bergdís Ellertsdóttlr Setning og umbrot: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Fréttastjóri: Slgurður Á. Frlðþjófsson Auglýslngastjóri: Steinar Harðarson Prentun: Oddi hf. Aðsetur: Slðumúla 37.108 Reykjavík
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Kjarnorkuháskinn fyrr og síðar
Þá hafa leiðtogar risaveldanna svonefndu
látið verða af því sem lengi var eftir beðið.
Þeir hafa undirritað samning í Moskvu um
raunverulegan niðurskurð á kjarnorkuvopna-
forða sínum. Samkvæmt þessum START-
samningi fækka Sovétríkin langdrægum
kjarnavopnum sínum um nær helming og
Bandaríkjamenn um rösklega þriðjung. Gor-
batsjov Sovétforseti lét svo um mælt við þetta
tækifæri, að það sé mikilvægt „að menn eru í
auknum mæli að gera sér grein fyrir fárán-
leika þess að eiga allt of mikið af vopnum".
Ekki vonum fyrr mundi margur segja. En
hvað um þetta; þetta eru hinar bestu fréttir.
Þeim ber að fagna sem vert er.
En vitaskuld er friður ekki tryggður um ald-
ur og ævi þótt hér sé gott skref stigið. Og for-
setarnir sem samninginn undirrituðu í
Moskvu, þeir minntu á það (leiðinni, að þeir
væru aðeins að semja um fyrstu skref. Enn er
„allt of mikið af vopnum til“. Á það hefur verið
bent af talsmönnum hreyfinga sem stefna að
algjörri útrýmingu kjarnorkuvopna, að þegar
START- samningi hafi verið framfylgt, muni
kjarnorkuvopnaeign heimsins ekki hafa
skroppið saman nema um einn tíunda hluta.
Þau kjarnorkuvopn risaveldanna sem eftir
verða eru sem fyrr háskaleg - eins þótt pólit-
ískt andrúmsfloft á milli þeirra sé allt annað
en var. Þótt ekki væri nema vegna þeirrar
slysahættu sem tengist allri umgengni manna
við kjarnorku. Þar fyrir utan er einokun
tveggja stórvelda á kjarnorkuvopnum löngu
rofin eins og menn vita: Það er og verður eitt
af helstu pólitísku verkefnum í alþjóðlegum
stjórnmálum að koma í veg fyrir að fleiri ríki
eignist kjarnorkuvopn og langdrægar eld-
flaugar en nú þegar hafa gert það - enn betra
að fækka þeim ef kostur er.
Herfræðingar eru, eins og að líkum lætur,
farnir að skrifa bækur um það hvað við tekur
að kalda stríðinu loknu. Til dæmis eru teknar
tvær spánýjar bækur breskar, „Kjarnorku-
stríðsmenn“ eftir Richard Holmes og „Að
skilja stríð“ eftir W.B. Gallie. Sú fyrri er talin í
umsögnum bjartsýnismegin í tilverunni en hin
siðari dregur framtíðina upp í öllu dekkri lit-
um. En sammála eru báðir höfundar um það,
að allar hugmyndir um að hægt sé að tak-
marka kjarnorkustríð séu hættuleg fásinna; ef
kjarnorkuvopnum er beitt á annað borð taka
við stigmagnandi keðjuverkanir sem leiða til
algjörrar glötunar. Hvort sem (eins og segir í
bókinni „ Að skilja stríð“) upphafið er í slysni
og heimsku, eða þeim hættulega arfi í stjórn-
málum, að styrjöld sé hinn endanlegi og „eðli-
legi“ dómari í meiriháttar deilumálum: „Stríð
er pólitík með öðrum ráðum" segir í frægu riti
sígildu um þessi efni.
Og hvað skal þá til bragðs taka? Best færi
auðvitað á því að skapa heim án kjarnorku-
vopna. Hvaö sem líður pólitískum erflðlelkum
á að fylgja eftir þelm draumi er hoilt og nyt-
samlegt að halda í honum lífi - þeir verða
meira en nógu margir hvort sem er sem láta
undan „þunga aðstæðna” og sætta sig við að
háskinn hangi áfram yfir þeim. Ofangreindur
breskur stjórnmálafræðiprófessor, W. B.
Gallie, sér það helst til bjargar að gera sem
best úr þeirri staðreynd að obbinn af kjarn-
orkuvopnum heims er í höndum aðeins
tveggja ríkja. Hann leggur það til, að Sovét-
ríkin og Bandaríkin semji með þeim hætti um
stjórn á kjarnorkuvopnaforða sínum (sem hafi
verið skorinn niður skynsamlega), að sú sam-
vinna geri þeim mögulegt að „starfrækja sam-
eiginlega rússnesk-bandaríska stofnun til að
koma í veg fyrir kjarnorkustyrjaldir". Með öðr-
um orðum: Að þessir fjandmenn kalda stríðs-
ins taki að sér að stýra nýjum sáttmála um
bann við útbreiðslu kjarnorkuvopna, sem
menn geta reitt sig á. Líkast til er hér um að
ræða skásta kostinn sem menn eiga völ á á
næstu misserum. ÁB
0-ALIT
LEVÍ3
OEALEf^
5KO / NVvÍA L_\ KA.VA
LEVÍ's FNE 6 ONt'
ANáERÁVCIA. ÞÚ E-RTT
Stco ÍMN \ ÞESSUbA
&UX.UM. ropp H'm'

íl
Atv v, '
Jk-J
aSÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 2. ágúst 1991