Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1995, Qupperneq 16

16
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1995
Qtílveran
Almennt er mjög gott ástand á umbúöamarkaði hérlendis og hafa framleiðendur sýnt mikla ábyrgð. Hollustuvernd
ríkisins sér um eftirlit á umbúðum utan um matvæli. DV-mynd ÞÖK
Kryddleginn
fetaostur
Er plastfilman skaðleg heilsunni?
Þunglyndi og
beinþynning
Konur sem þjást af stöðugri
geðlægð eiga frekar á hættu að
þjást af beinþynningu síðar á
H ævinni. Þetta eru niðurstöður
bandariskrar rannsóknar sem
benda til þess að þær konur
sem þjást af geðlægð eða þung-
lyndi hafi allt að 15% lægri þétt-
leika í beinum. Rannsóknin
bendir til þess að meiri bein-
þynning sé í beinum tengslum
við aukningu á streituhormón-
inu kortisol.
Vatn og heilsa
Vatn er besta
fegrunar- og
heilsumeðal sem
völ er á. Það er
seðjandi og
hreinsar auk
þess líkamann
vel. íslending-
ar eru svo
heppnir að
hafa aðgang að
fyrirtaks berg-
vatni, svona
víðast hvar.
Vatnsmelóna er
90% vatn og því
ákaflega góð fyrir
alla. Auk þess bragðast hún vel.
^ Leggið fetaost í glerkrukku,
t hellið ólífuolíu yfir og kryddið
með niðurklipptum graslauk.
Látið ostinn bíða í nokkrar
klukkustundir fyrir neyslu. Ef
osturinn er geymdur í kæli
geymist hann í nokkrar vikur.
Reynið aðrar kryddjurtir til til-
Ibreytingar.
Streitulosun
Ef streitan og álagið er að ná
yfirtökunum er til einfalt ráð.
Leggist á gólfið með handlegg-
ina niöur með síðum og lófana
krosslagða yfir naflann. Dragið
andann þrisvar sinnum djúpt
og ört í gegnum nefið. Slakið á
og endurtakið öndunina en nú í
gegnum munn. Endurtakið fjór-
um sinnum og finnið hvað lík-
aminn hefur róast.
.
Laukur til drykkjar
Laukur inni-
heldur A-, Br,
B2- og C-
vítamín auk
Ijölda stein-
efna. Blandið
saman nokkr-
fi um lauksneið-
. um, 1 msk.
hunangi og
hálfu glasi af
þurru hvítvíni
eða mysu.
Hrærið vel í
blandara. Kælið
með ísmolum og berið fram.
Geymsla
á hvítlauk
Hérlendis er hvítlaukur yflr-
leitt seldur í litlum netum.
Laukamir eru
þrír og þótt
Islendingar
séu að setja
heimsmet í
hvítlauksáti
(miðað við
hina vinsælu
höfðatölu)
lenda margir
í því að hvít-
laukurinn
þornar upp
eða spírar
fram úr hófi.
Til þess að
koma í veg fyrir
slíkt má taka
laukana, skipta þeim í rif og af-
hýða. Setjið rifm í glerkmkku,
helliö matarolíu yfir og lokið
krukkunni vel. Þannig geymist
hvítlaukur lengi og rifin eru til-
búin í matinn.

PVC-plastfilma getur verið heilsu-
spillandi. Mikið magn hættulegra
efna getur komist í matvælin.
Þannig hljómar fyrirsögn í danska
blaðinu Politiken þann 24.
september síðastliðinn. I greininni
er fjallað um mýkingarefnið adipate
(DEHA) sem notað er við fram-
leiðslu á plasti. Samkvæmt grein-
inni í Politiken hafa rannsóknir á
dýrum sýnt að þetta tiltekna efni
geti valdið fósturskaða.
Hertar reglur
Af samtölum DV við nokkra aðila
má álykta að ástand á umbúðamark-
aði sé nokkuð gott hér á landi.
Reglur hafa verið hertar síðustu ár
með auknu samstarfi við Evrópu.
islendingar hafa tekið upp staðla
Evrópusambandsins í umbúðamál-
um sem og öðrum málum.
í lok ársins eiga opinberir aðilar
hérlendis að endurskoða starfsleyfi
matvælafyrirtækja með hliðsjón að
Hættan
kröfum um innra eftirlit. Gerð verð-
ur krafa um að matvælafyrirtæki
geti lagt fram upplýsingar um um-
búðir sem notaðar eru við pökkun á
matvælum. Einnig verður lögð
áhersla á að matvælafyrirtæki geri
sambærilegar kröfur til framleið-
enda eða dreifenda umbúða og hrá-
efna sem notuð eru við matvæla-
framleiðslu.
Tollurinn er ekki
matvælaeftirlit
Hér á landi er tollurinn ekki mat-
vælaeftirlit og því lítil tök á að fylgj-
ast með innflutningi á vörum sem
geta innihaldið skaðleg efni. í Finn-
landi er tollurinn líka matvælaeftir-
lit og allur innflutningur fer í gegn-
um mjög stranga skoðun. Eftirlits-
aðili hérlendis er Hollustuvernd
ríkisins en þar á bæ eru ekki til
tæki til mælinga og auk þess er
skortur á fjármagni og mannafla til
virks eftirlits. Með auknu samstarfi
við framleiðendur umbúða er vænst
að söfnun upplýsinga verði í
gagnabanka hjá Hollustuvernd.
lágmarki
- segir Ástfríður M.
Sigurðardóttir,
matvælafræðingur
hjá Hollustuvernd
ríkisins
> „Almennt er mjög gott ástand á
umbúðamarkaði hérlendis og fram-
leiðendur hafa sýnt mikla ábyrgð i
þessum málum,“ segir Ástfríður M.
Sigurðardóttir, matvælafræðingur
hjá Hollustuvernd ríkisins.
„Frá ársbyrjun 1994 hafa verið í
gildi reglugerðir sem taka mjög
strangt á efnum í umbúðum í mat-
vælaframleiðslú. Reglur þessar eru
samræmdar við Evrópustaðla. I
framhaldinu höfum við hugsað okk-
ur að koma á meira samstarfi við
umbúðaiðnaðinn. Hollustuvernd
hefur ekki bolmagn í tímafrekar og
kostnaðarsamar mælingar en með
samstarfi getum viðað að okkur
betri upplýsingum. Hjá Evrópusam-
bandinu er verið að vinna að regl-
um um aukefni í plasti og von á
þeim fljótlega."
Fita og plast
fara illa saman
Ástfríður segir að nokkrir sam-
virkandi þættir hafi áhrif á það
hvort óæskileg efni berist í matvæli.
Það er tími, hitastig og fituinnihald
matarins.
er ekki heppilegt að
geyma feit matvæli í mjúk-
um filmum um langan
tíma. Við eðlilegar að-
stæður eru þessi efni
ekki að berast í matvæli
í magni yfir hámarks-
gildum. Það er því ekki
ástæða til að halda að
slíkt sé vandamál hér á
landi.“
Á öllum heimilum er
notað mikið af plastfilmu
eða „klessuplasti" til
þess að geyma mat í. Ást-
fríður segir að þau vöru-
merki sem seld eru hér hafi
nauðsynlegan gæðastimpil sem
þurfi til geymslu á matvælum. Hins
vegar megi allir hafa það bak við
eyrað að halda notkun plastefna í
lágmarki og nota þau helst ekki á
feit matvæli í langan tíma við rang-
ar aðstæður.
Bætiefnabókin
- handbók um vítamín, steinefni og fæðubótarefni
Nýlega sendi Mál og menning frá sér Bætiefnabókina,
handbók um vítamin, steinefni og fæðubótarefni. Höfundar
eru lyfjafræðingarnir Haraldur Ragnar Jóhannesson og Sig-
urður Oli Ólafsson. í bókinni er safnaö saman á einn stað að-
gengilegum upplýsingum um vítamín og bætiefni af ýmsu tagi
sem eru á markaönum hér á landi. Fjallað er um fituleysanleg
og vatnsleysanleg vítamín, steinefni, snefilefni og margs konar
fæðubótarefni, jafnt þau sem hafa sannað gildi sitt, svo sem lýsi,
og önnur óhefðbundnari, s.s. blómafrjókorn, ginseng, kvöldvor-
rósarolíu, gersveppi og margt fleira.
Umræðan um plastið
segir Kristberg Kristbergsson, dósent við Hí
„Ég hef ekki séð þessa grein í
Politiken og get því lítið um hana
sagt en umræðan um efni sem geta
smitað úr plasti í matvæli er oft á
villigötum. Þetta á sérstaklega við
um PVC en það var bannað til notk-
unar utan um matvæli fyrir um 20
árum vegna einliða sem urðu eftir í
framleiðslu á fjölliðum sem plast-
efni eru mynduð úr. Þessar tilteknu
einliður fyrir PVC geta verið
krabbameinsvaldandi. Síðan hefur
framleiðslutækni fleygt fram og
þetta vandamál með einliður er úr
sögunni. Það eru hins vegar margir
sem vilja halda áfram að gagnrýna
PVC,“ segir Kristberg Kristbergs-
son, matvælaverkfræðingur og dós-
ent við Raunvísindadeild Háskóla
íslands. Kristberg vann við rann-
sóknir á plastefnum við matvæla-
framleiðslu á námsárum sínum í
Bandaríkjunum.
í dag eru PVC og önnur plastefni
aðallega gagnrýnd fyrir ýmis
íblöndunarefni, eins og til dæmis
mýkingarefni, sem geti smitað úr
plastinu, einkum ef þau eru í snert-
ingu við feit mátvæli. Ný og betri
mælitækni gerir líka kleift að mæla
efni þó þau séu í mun minna magni
en áður. Það er sammerkt með öll-
um plastefnum að í þau eru notuð
mýkingarefni. Þau sem eru notuð í
plast utanum um matvæli hafa farið
í gegnum rannsóknir og eru evr-
ópskir og bandarískir staðlar mjög
strangir hvað varðar þessi efni. Við
höfum fylgt evrópskum stöðlum í
þessum málurn," segir Kristberg.
„Ég er í sambandi við ílest plastinn-
flutningsfyrirtæki og forsvarsmenn
þessara fyrirtækja eru allir af vilja
gerðir og forðast að flytja inn efni sem
ekki eru samkvæmt stöðlum."