Dagblaðið Vísir - DV - 16.10.1995, Side 14
14
MÁNUUDAGUR 16. OKTÓBRER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111;
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftanrerð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Leynilistann á borðið
Þaö er til merkis um öfugsnúinn hugsunarhátt innan
íslenska stjómkerflsins aö mikilvægasta leyndarmál
valdastéttarinnar um þessar mundir skuli hvorki varöa
viðkvæm milliríkjamál né erfiðar samningaviöræöur um
lífshagsmunamál íslendinga.
Það sem kerfiskallamir leggja núna mesta áherslu á
að halda leyndu er heldur ekki vitneskja um málefni
bandaríska hersins á Keflavíkurflugvelli eöa leynilegar
samræður NATO-ríkja í Brussel um hemaðaráætlanir
gegn Bosníuserbum. Síður en svo.
Það óttalega ríkisleyndarmál sem möppudýrin svo-
nefndu reyna með öllum tiltækum ráðum að fela ræki-
legar en nokkurt hemaðarleyndarmál er listi sem tekinn
var saman um þau raunveruleg laun sem skattborgarar
landsins greiða til þeirra opinbem embættismanna sem
mest fá borgað fyrir starf sitt.
Samkvæmt heimildum DV eru á þessum leynilista
upplýsingar um launagreiðslur af opinberu fé til 250
tekjuhæstu starfsmanna ríkisins. Ljóst er af því kappi
sem kerfið leggur á að halda listanum leyndum að þar er
ekki um neinar smáfúlgur að ræða. Enda hefur komið
fram opinberlega að jafnvel forsætisráðherra landsins
hafi lent nokkru fyrir neðan miðju.
Leynilistinn hefur að geyma upplýsingar um þau laun
sem skattgreiðendur í landinu borga í reynd starfsmönn-
um sínum. Þetta em því staðreyndir sem launagreiðand-
inn, það er almenningur, á heimtingu á að fá á borðið.
Það er óverjandi með öllu að liggja á listanum og setja
hann þar með í flokk með mikilvægustu ríkisleyndar-
málum sem varða öryggi landsins.
Það lýsir best óþolandi hroka kerfisaðalsins að oddvit-
ar stjómkerfisins skuli reyna að halda því fram með
leyndarkröfunni að þegnum landsins, þeim sem borga
brúsann, komi ráðstöfun þessa fjár í raun og vem ekkert
við. í því sambandi þýðir lítið að vísa til persónulegra
hagsmuna einstakra embættismanna. Með því að starfa
hjá hinu opinbera hafa þeir fyrirgert rétti sínum til sér-
stakrar leyndar um starfskjör sín.
Leyndarkröfuhugsunin er ein afleiðing algengs mis-
skilnings sjálfumglaðra embættismanna á hlutverki
sínu. Þeir eiga stundum erfitt með að átta sig á þeirri
einfóldu staðreynd að þeir em ráðnir til starfa í stjóm-
kerfinu til að vera þjónar þjóðarinnar en ekki herrar
hennar. Almenningur á auðvitað skýlausa kröfu til þess
að fá greinargóðar upplýsingar um hvað slíkir menn frá
greitt fyrir þá þjónustu sem þeir veita, eða eiga að veita
þjóðinni.
Því hefur reyndar stundum verið haldið fram .að í
reynd sé það embættismannaaðallinn sem stjórni land-
inu með áhrifum sínum og tengslum á bak við tjöldin.
Stjórnmálamenn, sem þurfa að leita eftir stuðningi al-
mennings við gerðir sínar með tiltölulega skömmu milli-
bili, koma og fara. Það á líka við um ráðherra. En kerfis-
kóngarnir sitja áfram í valdastólum sínum og virðast sjá
svo vel um sig og kollega sína í opinberri þjónustu að
upplýsingar þar að lútandi þoli ekki opinbera umræðu.
Krafa skattgreiðendanna er skýr, einföld og sanngjörn.
Það á að leggja leynilistann um tekjuhæstu starfsmenn
ríkisins á borðið án tafar.
Ef kerfið þumbast enn við hlýtur að koma til kasta al-
þingismanna að beita valdi Alþingis til að draga þessar
upplýsingar upp úr leynihirslum kerfisins og fram í dags-
ljósið. Þingið hefur fengið fjárveitingavaldið frá þjóðinni.
Því fylgir siðferðileg skylda til að skýra þeirri sömu þjóð
frá því hvemig fjármununum hefur verið varið.
Elías Snæland Jónsson
Verötryggð jafngreiðslulán eru
óhagganleg, trúarleg kennisetn-
ing, í húsbréfakerfinu. Það boðar
ógæfu fyrir húsnæðiskaupendur.
Greiðslubyrði húsnæðislána verð-
ur að léttast þegar frá líður svo
fólk geti unnið sig út úr fyrsta
vandanum. Greiðslubyrði hús-
bréfanna þyngist þegar líður á
lánstímann vegna þess að þau eru
verðtryggð jafngreiðslulán. Þau
eru þess vegna hættuleg og ber að
breyta þeim í hentugri gerðir
lána.
Menn eiga að taka til skoðunar
aðra kosti en felast í núverandi
húsnæðislánakerfi óbreyttu.
Ráðamenn verða að hlusta á rök
því heill kynslóða er í húfi.
Byggingarsjódur ríkisbis, kt. 460169-2409. Rcvkjavfk,,
iýsir hér mcð yfir þvi, að hann skuldar
kcnniiala
hcimilivfang
Húsbrff þrita ergefid thmed hrimi/d fuigtim nr. 76H9S9um hreyringn
ú lögum um Hi'tsna-disstofmm rikisins nr.,W/WtS. sbr. iSgnr. /th /QSX
Byggingarsjóður rikisins greidir verdbirtur nf brifi þessu
t kr. hreytingum á lúnskjiiraeisi’úlu frá úrgáfiitiegi brífsins
ti/ gjaidJaga ng rexti fyrir snma timabi/.
Vm em/argreiðs/n iið inn/ausn eða útdrútt. svo og verðinggingu.
viixiakjör ng ðnnur kjiir og tki/má/a fer samknrmi reg/ugerð
nr. //9SV. sjá bakh/ið.
Húsbrefska/ terið skrá á nafn.
Vm skattalagarneðferð húsbréfs jsessa vfsást ti/ 9 greinar
regtugerðar á bakh/ið.
fit’jkft/x/k. 15 Méiwn/bt'r /WV
Að vinna sig
út úr vandanum
Fyrir fasteignakaupendur er
mikilvægt að geta unnið sig út úr
erfiðleikum fyrstu áranna eftir
húsnæðiskaup. Greiðslubyrði af
II, llYUI.IM.AKSJÓIJS KlKIMSS Ih KIKISSJOHS Isl ASDS
„Vandalaust er að benda á liprari gerðir húsnæðislána en verðtryggðu
jafngreiðslulánin í húsbréfakerfinu," segir m.a. í greininni.
Hentugri húsnæðislán
húsnæðislánum þarf að minnka
stöðugt og verða viðráðanleg þeg-
ar líður frá kaupunúm. Mikilvægt
er fyrir launafólk að skuldir lækki
og það sjái fram á bjartari tíma.
Fjölskyldur eyða nú hverri hand-
bærri krónu í afborganir án þess
að grynnki á skuldum eða
greiðslubyrði húsnæðislána létt-
ist.
Minni háttar óvænt útgjöld
valda því að fólk missir húsnæði
sitt. Það hefur slæm áhrif á líf
fólks og heilsu að lifa stöðugt í
óvissu og áhyggjum af fjárhags-
legri framtíð fjölskyldunnar. Mik-
ilvægt er að húsnæðislánakerfið
vinni gegn þessu álagi. Þegar
menn tóku upp há verðtryggð
jafngreiðslulán í húsnæðislána-
kerfinu skildu þeir þetta ekki.
Það er löngu tímabært að menn
kanni aðra kosti en felast í núver-
andi húsnæðislánakerfinu
óbreyttu. Því má breyta á marga
vegu til batnaðar. Bjóða má nýjar
gerðir lána, taka upp breytilegan
lánstíma á hinum ólíku lánum,
hækka lánshlutfall, bjóða fasta og
breytilega vexti. Þessir kostir,
ásamt öðrum sem ekki eru taldir
hér, eru einfaldlega ekki skoðaðir.
Ástæðan er að menn einblína á
verðtryggð jafngreiðslulán með
fostum vöxtum. Þau ?ru boðorð
húsbréfakerfisins. Við þeim verð-
ur ekki hróflað hversu dýrkeypt
sem þau reynast húsnæðiskaup-
endum. Á meðan hrannast vanda-
málin upp á heimilum fasteigna-
kaupenda.
Þrír nýir kostir
Vandalaust er að benda á lipr-
ari gerðir húsnæðislána en verð-
Kjallarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
tryggðu jafngreiðslulánin í hús-
bréfakerfinu. Nefna má þrjár sem
dæmi; verðtryggð lán með jöfnum
afborgunum, óverðtryggð lán og
lán erlendra lánastofnana. Lífeyr-
issjóðir hafa veitt sjóðfélögum,
verðtryggð 20-25 ára lán meö jöfn-
um afborgunum og fostum eða
breytilegum vöxtum. Greiðslu-
byrði samanstendur af vöxtum og
afborgunum og minnkar stöðugt
þegar líður á lánstímann.
Algengustu húsnæðislán í okk-
ar heimshluta eru óverðtryggð
með jöfnum afborgunum til 15-25
ára. Vextir eru fastir eða breyti-
legir. Greiðslur eru háar í upphafi
en minnka hratt að raunvirði.
Miðað við 3% verðbólgu léttist
greiðslubyrðin um 20% fýrstu
fimm árin eftir húsnæðiskaup svo
kaupendur vinna sig fljótt út úr
byrjunarerfiðleikum. Óverð-
tryggðu lánin geta verið hærri en
verðtryggð lán. í meðalári má
lána 90% af kaupverði íbúðarhús-
næðis.
Sum veðlánafyrirtæki þjóna
húsnæðiskaupendum utan eigin
heimalands. Þau mundu bjóða ís-
lendingum óverðtryggð lán i eigin
gjaldmiðli fyrir allt að 90% sölu-
verðs. Greiðslumat erlendu lána-
stofnananna er það rúmt að þús-
undir fjölskyldna, sem ekki fá
inni í húsbréfakerfinu, gætu ráð-
ist í húsnæðiskaup með erlendu
lánsfé. Lánin eru með jöfnum af-
borgunum svo greiðslubyrðin
mundi líklega minnka um 4-6% á
ári fyrstu árin reiknað á fóstu
verðlagi. Kaupendur vinna sig
þess vegna nokkuð fljótt út úr erf-
iðleikum fyrstu áranna eftir kaup.
Stefán Ingólfsson
„Greiöslumat erlendu lánastofnananna er
þaö rúmt aö þúsundir fjölskyldna, sem
ekki fá inni í húsbréfakerfinu, gætu ráðist
í húsnæðiskaup með erlendu lánsfé.“
Skoðanir annarra
Alþingismenn og almenningur
„Mánaðarhækkun launa til alþingismanna er
langt umfram það sem fjöldi fólks verður að sætta
sig við í mánaðarlaun! ... Það er alvarlegt mál ef
þingmenn líta svo á, að sú launastefna sem mörkuð
hefur verið í þjóðfélaginu, og þeir hafa krafist að
launþegar í landinu tækju mið af, eigi ekki við þá.
Slíkt hlýtur að bjóða hættunni heim og ýta undir
það viðhorf sem víða hefur komið fram, aö grund-
völlur kjarasamninganna sé brostinn."
M.L.S. í 8. tbl. VR-blaðsins.
Stjórnarfar magntollanna
„Með gríðarlega háum magntollum er verið aö
hindra að innlenda framleiðslan fái nokkra erlenda
samkeppni. Neytendur greiða fyrir þessa stefnu
stjórnvalda með hærra grænmetisverði en vera
þyrfti. Þótt pólitískur vilji kunni ennþá að vera fyr-
ir því hér á landi að reka verndarstefnu af þessu tagi
til að hlífa íslenzkum garðyrkjubændum við út-
lendri samkeppni, er rétt að kalla hlutina sínum
réttu nöfnum. Hina raunverulegu ástæðu fyrir
hækkun grænmetisverðs á íslandi er að finna í
stjórnarfari'nu, ekki í tíðarfarinu."
Úr forystugrein Mbl. 12. okt.
Forsetaembættið
„Forseti íslands talaði af sér i Kína og talaði aftur
af sér í einkaviötali sem hún veittí Morgunblaðinu
þegar hún sagði stúdentamorðingjann Li Peng vera
„gáfaðan og greindan mann“. Og afsökunin þess efn-
is að ekki væri hægt að segja allt þegar setið væri í
rauðum silkisófum gestgjafa var dapurleg og kallaði
á jafn harða gagnrýni og þá sem fiöfð var vegna um-
mælanna í Kína ... Fulltrúar forsetaembættisins eru
reiðir og sármóðgaðir og forsetaembættið hefur sett
ofan. En það er of mörgum sem finnst óþægilegt að
viðurkenna það.“
Kolbrún Bergþórsdóttir í Alþbl. 13. okt.