Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1995, Síða 14
14
FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is-Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Þeir afvopnuðu sjálfa sig
Reiði almennings vegna stórfelldra lannahækkana til
þeirra valdamanna sem hæst höfðu launin fyrir hefur
komið forystumönnum verkalýðshreyfmgarinnar í mik-
inn vanda. Þótt sumir foringjanna séu tvímælalaust fús-
ir til að magna reiðiölduna og nýta til nýrra stéttaátaka
er augljóst að aðrir hrekjast nauðugir undan henni.
Það fer vart fram hjá neinum að reiði almennings er
einlæg, enda sér alþýða manna efnahagsbatann fara fyrst
og fremst til þeirra sem betur mega sín. Það var auðvit-
að sérlega ógeðfellt í flestra augum að stjórnmálamenn-
imir, sem hafa beitt sér fyrir því hin síðari ár að halda
kjörum almenns launafólks niðri með tilvisun til slæmr-
ar afkomu þjóðarbúsins, skyldu hafa forystu um að bæta
eigin kjör með margvíslegum hætti. Þótt alþingismenn
hafi, vegna mótmæla almennings, neyðst til að afnema
skattfrelsi einnar tegundar af kostnaðargreiðslu standa
eftir margvíslegar aðrar launahækkanir og kjarabætur
sem Kjaradómur og þingið sjálft hafa fært þingmönnum
og ráðherrum síðustu mánuðina.
Umræðan um leynilistann yfir 250 hátekjumenn í þjón-
ustu skattborgaranna, sem fjármálaráðuneytið neitar
enn að birta, hefur svo vakið landsmenn til ljósari vit-
undar en áður um þá staðreynd að ýmsir embættismenn
, moka til sín peningum úr sameiginlegum sjóðum lands-
manna - bæði á meðan þeir eru í starfi hjá ríkinu og eins
þegar þeir fara á eftirlaun sem eru margföld á við það
sem almenningur fær. Þetta á ekki aðeins við um kóng-
ana í stjórnarráðinu og heilbrigðiskerfinu heldur ekki
síður um stjórnendur ríkisbankanna, æðstu menn í
dómskerfmu og marga yfirmenn mikilvægra ríkisstofn-
ana og embætta. Þessi embættismannaaðall er á allt öðr-
um kjörum en þorri þjóðarinnar og leggur að sjálfsögðu
kapp á að halda þeim upplýsingum leyndum. Slíkt er
óþolandi í lýðræðisþjóðfélagi þar sem þegnamir eiga
heimtingu á að sjá svart á hvítu hvert skattpeningarnir
fara.
Vandi forystumanna verkalýðshreyfingarinnar bygg-
ist á þeim samningum sem þeir hafa sjálfir gert. Þeir
hafa tekið fullan þátt í því að skammta láglaunafólkinu
úr hnefa á sama tíma og ýmsir aðrir hópar hafa fengið
mun meiri hækkanir. Það gerðist nánast um leið og blek-
ið var þornað á febrúarsamningunum. Kennarar voru
fyrstir til að ná mun betri samningum en Alþýðusam-
bandsfélögin en síðan komu margir hópar í kjölfarið.
Ákvarðanir þingmanna í sumar og haust, og Kjaradóms
nú síðast, voru því eins konar lokapunktur á löngum
ferli og dropinn sem fyllti mælinn.
Nokkur stéttarfélög hafa að undanfórnu ákveðið að
segja upp kjarasamningum og boða kröfur um launabæt-
ur til jafns við embættismannaaðalinn. Fleiri munu vafa-
laust fylgja í kjölfarið á næstu vikum.
Eins og talsmenn vinnuveitenda hafa hvað eftir annað
bent á stangast slíkar ákvarðanir augljóslega á við þá
samninga sem forystumenn stéttarfélaganna undirrituðu
síðastliðinn vetur og enn eru í gildi. Þar eru engin
ákvæði um að samningarnir séu uppsegjanlegir þótt aðr-
ir hópar i þjóðfélaginu fái meiri launahækkanir. Fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasambands íslands upplýsti í
DV í vikunni að forystumenn Alþýðusambandsfélaganna
hefðu verið á móti því að hafa slíkan fyrirvara í samn-
ingnum; þeir hefðu ekki viljað gerast „launalöggur“.
Þar með hafa verkalýðsforingjamir í reynd afvopnað
sjálfa sig og umbjóðendur sína. Það mun vafalaust koma
í ljós þegar að því kemur að dómstólar skeri úr um lög-
mæti uppsagnar kjarasamninga og hugsanlegra aðgerða.
Elías Snæland Jónsson
I síðasta mánuði þegar bókmenntahátíð var haldin í Reykjavík, sú fjórða í röðinni og sú glæsilegasta af þeim
öllum, brá svo við að tveir af okkar helstu fjölmiðlum, Stöð tvö og DV, virtust ekkert af henni vita.
Stórtíðindin og
heimóttarskapurmn
Oft á tíðum dáist maður að hæfi-
leikum íslenskra fjölmiðla til að
gera sér mat úr litlu sem engu; ei-
lífar smáuppákomur í pólitík eða
viðskiptalífinu fylla endalausa
spalta og útsendingarmínútur -
tveir fullir ruslapokar af óhreins-
uðum æðardúni, sem stolið er úr
ólæstu útihúsi vestur á Barða-
strönd, verða að framhaldssögu, og
duglegir fréttamenn spyrja hver
beri ábyrgð á því að níræð þýsk
kona fótbrotni þarsem hún staul-
ast óstudd um klungrin við Detti-
foss, og tekst með því að koma af
staö illdeilum sem skekja opinber-
ar stofnanir.
Fimmtíu sinnum á ári verður
frumsýning Hollívúddmyndar í
Sambíóunum að heilsíðufrétt, og
ekki er verið að varpa rýrð á bless-
aðar íþróttirnar þótt dregið sé í efa
að allir blakleikir neðri deUdanna
verðskuldi umfjöllun á landsvísu.
Fjölmiðlar sem
hvorki heyra né sjá
Þessi lítUþægni íslenskra fjölm-
iðla í fréttavali verður enn undar-
legri þegar til þess er litið hversu
blankir og skilningsvana þeir eiga
til að vera þegar kemur að stórtíð-
indum í menningarlífmu. En sú
staðreynd varð mjög áberandi nú í
síðasta mánuði þegar bókmennta-
hátíð var haldin í Reykjavík, sú
fjórða í röðinni og sú glæsilegasta
af þeim öllum, en þá brá svo við að
tveir af okkar helstu fjölmiðlum,
Stöð tvö og DV, virtust ekkert af
henni vita.
Heimsfrægir listamenn
Um fréttagildi hátíðarinnar
Kjallarinn
Einar Kárason
rithöfundur
skýtur upp kollinum í heimsfrétt-
um, höfundar sem taldir eru með-
al líklegustu kandídata til nóbels-
verðlauna, og vert er þess að geta
að á sams konar hátíð fyrir fáein-
um árum var írska ljóðskáldið
Seamus Heaney meðal gesta, en
hann fékk sem kunnugt er bók-
menntaverðlaun Nóbels nú á dög-
unum.
Napur vitnisburður
Sem betur fer eru þó hér á landi
fjölmiðlar af hærri standard en
svo að þeir láti svona heimsóknir
fram hjá sér fara; bæði Ríkisút-
varpið og Morgunblaðið gerðu há-
tíðinni myndarleg skU. Og bók-.
menntirnar bera svo sem ekki af
því neinn skaða að lenda utan
sviðsljóss æsifregnaskrifaranna -
þær hafa alltaf unnið frægan sigur
„Og bókmenntirnar bera svo sem ekki af
því neinn skaða að lenda utan sviðsljóss
æsifregnaskrifaranna - þær hafa alltaf
unnið frægan sigur þegar málin eru gerð
upp á endanum.“
mætti hafa margfalt fleiri orð en
rúm er fyrir hér, eh á það má
minna að meðal þeirra tæplega
þrjátíu þekktu skálda sem þá
komu hingað tií lands voru nokkr-
ir af stærstu höfundum samtím-
ans; listamenn sem óvíða fara um
heiminn án þess að fréttamenn
sitji um þá.
Þariia var fólk sem reglulega
þegar málin eru gerð upp á endan-
um.
Skilningsleysi viðkomandi
fjölmiðla er raunalegast fyrir þá
jSjálfa - það er svo napur vitnis-
burður um það hversu þeir sem
þar ráða fréttavali eru illilega
lausir við að vera starfi sínu vaxn-
ir.
Einar Kárason
Skoðanir annarra
Allra veðra von
„Stöðugleikinn virðist vera fólginn í því í reynd
að lágu launin séu áfram lágö...Það er komin svo
mikil gremja í fólk að ég man ekki eftir öðru eins
ástandi síðan 1978. Það endaði með skelfmgu þá og'
nú er allra veðra von. Ég held að menn ættu frekar
að sjá hvað þeir geta gért til úrbóta heldur en að
lesa lögbækur."
Guðmundur J. Guðmundsson í Alþbl. 19. okt.
Vaxtalækkanir?
„Dragist eftirspurn heimilanna eftir lánsfé saman
á næstunni getur það leitt til vaxtalækkana í land-
inuö...Enn einn þátturinn sem bendir til vaxtalækk-
unar er minnkandi útgáfa húsbréfa. Fátt virðist
benda til þess að hún muni aukast á næstunni og sú
staðreynd, ásamt því að skuldabréfaútgáfu ýmissa
stórra aðila á borð við Iðnlánasjóð og Reykjavíkur-
borg er lokið, dregur verulega úr framboðinu á
verðbréfamarkaðnum. Þessi staða þrýstir enn frek-
ar á vaxtastigið. Það virðist því ýmislegt benda til
þess að vaxtalækkanir séu framundan."
ÞV í Viðskipti/atvinnulíf Mbl. 19. okt.
Grundvöllur vaxtalækkunar
„Stöðvun skuldasöfnunar og minnkandi lánsfjár-
þörf ríkissjóðs eru grundvöflur þess að vextir lækki
og aðrir þættir efnahagslífsins stuðli að eflingu at-
vinnulífsins. Þess sjást nú sem betur fer merki að
framþróun og framleiðsluaukning sé að verða í ein-
stökum atvinnugreinumö...Hins vegar hefur hlut-
fall fjárfestinga verið lágt og nauðsyn ber til að örva
hana enn frekar í atvinnuvegunumó...Nauðsyn er
að íslenskt efnahagslíf sé með þeim hætti að það laði
að fjármagn til fjárfestingar hér á landi.“
Úr forystugrein Tímans 19. okt.