Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1996, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1996
15
Þjóð með svefnpoka-
pláss á íslandi
„...svo hægt ver&i aö fá ódýrt og útlent ■ magann," segir Guðbergur m.a.
í grein sinni í dag.
slíkt, en nóg er til af mannglundri
sem heldur sig vera alþjóðlegt. í
stjórnmálafræðum fortíðar héldu
ýmsir að lausnin á vandamálum
þjóðar felist í því að hver maður
kunni sitt fag og þegnar þekki hlut-
verk sitt, frá æðsta manni, kon-
ungi, til valdalausra. Annað átti að
valda félagslegri óreiðu. Þetta tekst
aðeins með einræði og valdbeit-
ingu. Hins vegar veldur það öng-
þveiti án frelsis ef enginn þekkir
hvorki hlutverk sitt né kann sitt
fag, frá forseta til kennara.
Þjóðir skapa varanlega auðlegð
á eigin grund með erfiði, ekki á er-
lendri með poppi og málæði.
Guðbergur Bergsson
Hvað er þjóð?
Samfélag í landi
sem hún hyggst
byggja um eilífð,
gera það búvænlegt
og lífið bærilegt
með ýmsum at-
vinnugreinum,
hlómlegri verslun,
mátulega sjálf-
hverfri hugsun og
menningu á timgu-
máli innan
landamæra.
Flöktandi eftir-
spurn
Að uppfylla þetta
með lífsháttum sín-
um er tiltölulega
auðvelt hjá ís-
lenskri þjóð sem
býr á eylandi og talar eina tungu.
Aftur á móti er upplausn menn-
ingar okkar talsvert vandamál,
sökum skorts á innlendri hugsun,
sjálfsvitund og hugmyndafræði.
Fyrir bragðið eru nær allar hug-
myndir manna í þjóðfélaginu inn-
fluttar og með svipuðum hætti og
vöruverslunin, sökum fátæklegrar
framleiðslu og getu. Við fórum til
útlanda, bæði til að kaupa og
hugsa, og færum varninginn heim
með þeim afleiðingum að hann
festir ekki rætur í samfélaginu
aðrar en þær sem þjóna hverfulu
tildri.
Á síðustu áratugum höfum við
færst frá þrjótslegum hugsunum
um þjóðernisrembing,
hyggðum á fáfræði um
heiðalöndin, til flökt-
andi eftirprentunar á
hugsun, byggðri á
hentistefnu munaðar-
kjána sem eru afkom-
endur manna af heið-
um. Þetta fólk þekkir
hvorki skyldur né
skyldurækni, þolir ekki
afleiðingarnar af hnatt-
stöðu landsins, loftslagi
og atvinnuháttum,
heldur krefst þess að
landbúnaðurinn verði
lagður niður svo hægt
verði að fá ódýrt og út-
lent i magann.
Frá fólki, nær
þorski
Ekki er þetta nóg heldur færist
vinnsla sjávarafurða út á haf, frá
fólki, nær þorski, á meðan byggð
eyðist til sjávar og sveita. Verslun-
in færist lengra, fólk fer yflr hafið,
til annarra landa að kaupa.
Á mannlegu sviðunum er þetta
verra: Engin kona er móðir með
mæðrum nema hún sé utanheimil-
ismóðir sem lætur börn sín ganga
sjálfala í ísskápnum. Enginn er
talinn vera
kennari með
kennurum
nema hann sitji
á fræðsluskrif-
stofunni eða 1
skólastjóm á
meðan ómennt-
aðir kenna
skyndibita-
bömunum.
Þjóðin ferðast
ekki um nema
landið sé aug-
lýst eins og útland og með hálf-
dönskum hætti: Sækið ísland
heim.
Öngþveiti án frelsis
Það er enginn alþjóðlegur borg-
ari til, þótt forsetar kunni að halda
Kjallarinn
Guöbergur
Bergsson
rithöfundur
„Enginn er talinn vera kennari
með kennurum nema hann sitji á
fræðsluskrifstofunni eða í skóla-
stjórn á meðan ómenntaðir
kenna skyndibitabörnunum.u
Hennar tími er liðinn
Eins og kunnugt
er var Þjóðvaki
stofnaður af áhuga-
mönnum um sam-
einingu jafnaðar-
manna sem Jóhanna
Sigurðardóttir hafði
frumkvæði að. Skoð-
anakannanir sýndu
að þessi samtök
ættu mikið fylgi
meðal þjóðarinnar,
allt að 27%,
nokkrum mánuðum
fyrir síðustu alþing-
iskosningar.
Meginástæða
þessa mikla fylgis á
þessum tíma, og er
reyndar enn til stað-
ar, er áhugi vinstri
manna á sameiningu jafnaðar-
manna í einn öflugan flokk. Per-
sónulegt fylgi Jóhönnu grundvall-
aðist eingöngu á frumkvæði henn-
ar að sameiningu jafnaðarmanna
en alls ekki vegna eigin verðleika
eins og skoðanakannanir nú sýna,
eða um 1% fylgi við Þjóðvaka.
Pólitísk óheilindi
Á landsfundi Þjóðvaka kom
strax glögglega í ljós að nýkjörinn
formaður, Jóhanna Sigurðardótt-
ir, var ekki þess umkomin að sam-
eina og leiða þessi samtök að þeim
meginmarkmiðum sem stefnt var
að. Hana skorti kjark
og þekkingu til að leiða
til lykta ýmsa veiga-
mikla málaflokka, s.s.
sjávarútvegs- og land-
búnaðarmál, skattamál
o.fl. Þá hafði Jóhanna í
ræðu og riti lagt höfuð-
áherslu á að Þjóðvaki
myndi kappkosta að
beita sér fyrir auknu
lýðræði, valddreifingu
og póitisku siðgæði.
Trúverðugleiki hennar
varð þó afar skamm-
vinnur og reyndar
hvarf hann endanlega
við undirbúning al-
þingiskosninganna
þegar hún varð hand-
bendi nokkurra póli-
tískra „undanviflmga" úr Alþýðu-
bandalaginu og Framsóknarflokki
og gekk gegn þeim sem mest og
best höfðu stutt hana innan Al-
þýðuflokksins. Framboðslistar
Þjóðvaka um land allt urðu að
kapphlaupi mifli nokkurra frama-
potara með tilstyrk formannsins.
Áður auglýstar tilnefningar tfl
framboðs fyrir Þjóðvaka voru að
engu virtar. Þar með voru örlög
flokksins ráðin, þau markmið og
leiðir að sameina jafnaðarmenn í
einn öflugan flokk voru að engu
orðin.
Sjáifseyðing Þjóðvaka undir for-
ustu Jóhönnu er nú algjör, enda
fylgið um 1%. Ef þetta er ekki póli-
tísk afneitun og refsing fyrir Jó-
hönnu og meðreiðarsveina hennar
þá veit ég ekki hvaða nafngift á
við slík örlög nema ef vera skyldi
pólitisk aftaka.
Samúö Jóns
Nú á haust-
mánuðum kem-
ur hin sama Jó-
hanna enn á ný
og tilkynnir
þjóðinni að hún
og hennar flokk-
ur með 1% fylgi
ætli að sameina
jafnaðarmenn í
eina öfluga
breiðfylkingu.
Öllum á óvart
opnar Jón Bald-
vin dymar fyrir Jóhönnu og býð-
ur hana velkomna. Sögulegar sætt-
ir eða umhyggja Jóns fyrir konu í
pólitískri nauð, sem er að leita eft-
ir atvinnuöryggi innan þingsala í
næstu alþingiskosningum, er
nokkuð langsótt skýring á þessu
örlæti hans þar sem þetta eina 1%
kjörfylgi Þjóðvaka er sýnd veiði
en ekki gefin.
Þessi gjörningur þeirra Jóns og
Jóhönnu um sameiningu jafnaðar-
manna undir þeirra forustu er
sorgarstund fyrir þá sem taka
þessi mál alvarlega en afar kát-
brosleg uppákoma fyrir núverandi
ríkisstjómarflokka. - Þinn tími er
liðinn, Jóhanna Sigurðardóttir. Þú
hefur brugðist vonum okkar og
trausti, endurkoma þín til Alþýðu-
flokksins breytir þar engu um.
Sameining jafnaðarmanna verð-
ur ekki hlutskipti atvinnupóli-
tíkusa, sem hugsa fyrst og síðast
um eigin hagsmuni, hún kemur
frá grasrótinni þar sem heiðar-
leiki og virðing fyrir manngildum
em virt.
Stofnun Þjóðvaka og starfsemi
hans hefur þó þrátt fyrir allt kennt
okkur eitt: hvernig við eigum ekki
að standa að sameiningu jafnaðar-
manna.
Kristján Pétursson
Kjallarinn
Kristján Péturs-
son
fyrrv. deildarstjóri
„Þessi gjörningur þeirra Jóns og
Jóhónnu um sameiningu jafnaðar-
manna undir þeirra forystu er
sorgarstund fyrir þá sem taka
þessi mál alvarlega en afar kát-
brosleg uppákoma fyrir núverandi
ríkisstjórnarflokka."
Með og
á móti
Forsetinn hafi skoöun á
vegamálum
Að sjálfsögðu
„Auðvitað á
forseti íslands
að hafa skoðun
á vegamálum
sem og öðru
sem varðar vel-
ferð þjóðarinn-
ar. Mér finnst
menn hafa
brugðist ein-
kennilega við
því þegar forsti
íslands lýsti því yfir að nauðsyn-
legt væri að laga vegakerfi og
bæta samgöngur á Vestfjörðum
því þetta er staðreynd sem allir
vita um. Þeir sem þekkja vega-
kerið á annað horð vita að vegir
á Vestfjöröum og austasta hluta
Norðurlands eystra eru okkur til
lítils sóma.
Ég sé ekkert gegn þvi að for-
setinn bendi okkur á ýmislegt
sem hann sér á sínum ferðum að
betur megi fara. Forsetai- hafa
áður tekiö upp ýmis mál sem
varða þjóðarhag, s.s. land-
græðslu og skógrækt. Ef menn
taka svona athugasemdum sem
gagnrýni á störf sín þá er það
vegna þess að þeir hafa vonda
samvisku gagnvart einhverju.
Ég er sammála Ólafi í því að
þarna þurfi að fara í sérstakt
átak og tel að eðlilegra hefði ver-
ið að menn reyndu að finna leið-
ir til þess að byggja upp áður-
nefnda vegarkafla sem vissulega
eru langir og dýrir. Við búum al-
mennt orðið nokkuð vel í vega-
málum og mér finnst orðið tíma-
bært að breyta þeirri skiptingu
sem verið hefur á milli kjör-
dæma í áraraðir og fara að horfa
á landið i heild og vinna að þeim
verkefnum sem Vegagerðin met-
ur brýnust hverju sinni.“
Lofa upp í
ermar annarra
„Það er af
hinu góða þeg-
ar forseti Is-
lands tekur já-
kvætt undir
mál og til þess
er hann
kannski í raun
í embætti.
Hann á að vera
maður friðar
og jákvæðra
framkvæmda. Vandinn er ef for-
setinn tekur af skarið og fer að
forgangsraða án þess vera búinn
tryggja nokkuð i þeim efnum
sem hann fjallar um. Það er rætt
um yfirlýsingu forsetans á Vest-
flörðum þar sem í yfirlýsingunni
sagði hann almennt að íslending-
ar ættu að stefna að því að gera
betri vegi á landinu. Það er ekk-
ert við það að athuga og í raun er
bara allt gott um slíkt að segja.
En það var slæmt þegar forset-
inn síðan í öðru viðtali tók af
skarið og sagði að framkvæma
ætti sérstakt vegaátak í Barða-
strandarsýslu og það án þess að
að vera búinn að tryggja nokkuð.
Forsetinn ber ekki ábyrgð á
framkvæmdavaldinu eða löggjaf-
arvaldinu út af fyrir sig og hefði
átt að vera búinn að tryggja ein-
hverja samstöðu með sveitar-
stjómarmönnum, alþingismönn-
um, Vegagerðinni og öðrum
þeim sem eiga að fjalla um þessi
mál. Annars má skilja sem svo
að hann ætli að láta fé af hendi
rakna frá forsetaembættinu eða
standa sjálfur fyrir sérstöku
átaki sem myndi alveg örugglega
hlaupa á hundmðum milljóna
króna.
Forsetinn er að lofa upp í erm-
ar annarra, nokkuð sem ekki er
hægt að standa við.
-sv
maöur Sjálfstæöis-
flokksins.
Margrét Frímanns-
dóttir, formaöur Al-
þýöubandalagsins.