Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1996, Page 29

LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1996
ihelgarviðtal v
Lýtalækningadeild Landspítalans ítrekað verið lokað til
r lengri eða skemmri tíma:
Óbein lítilsvirðing við
starfsemi deildarinnar
grímur getur nærst
eðlilega og ekki kemur
til með að sjást mikið
á honum annað en
örið á kjálkanum og
hálsinum. Það er þó
ólíklegt að hann nái
upp fullum styrk i
kjálkanum. Geislamir
í fyrri meðferðinni
hafa neikvæð áhrif á
heilbrigða vefinn í lík-
amanum á sama hátt
og krabbameinsfrum-
urnar og vefurinn
verður stífur.
- segir Rafn A. Ragnarsson yfirlæknir - 500 sjúklingar eru á
biðlista og deildin er húsnæðislaus
„Við höfum átt við mótlæti að stríða í mörg ár. Einu lýtalækninga-
deiid landsins hefur ítrekað verið lokað til lengri eða skemmri tíma og
húsnæði hennar er lokað vegna þess að það þykir rekstrarlega óhag-
stæð eining. Við þetta skapaðist atvinnulegt óöryggi fyrir þá sem þar
unnu. Þetta er óbein lítilsvirðing við starfsemi deildarinnar og eins og
málin standa í dag erum við húsnæðislaus og ekkert endilega bjart
framundan. Það er spuming hversu lengi er hægt að höggva í sama
knérunn áður en maður pakkar saman og gefst upp,“ segir Rafn A.
Ragnarsson, yfirlæknir á lýtalækningadeild Landspítalans.
Lýtalækningar hafa almennt verið tengdar við fegrunarlækningar
hér á landi eins og erlendis og flestir hafa sjálfsagt lesið fréttir um fegr-
unaraðgerðir fræga fólksins og séð í blöðum myndir af sjúklingum fyr-
ir og eftir. En lýtalækningar eru meira en bara fegrunarlækningar.
Lýtalæknar starfa gjarnan i samvinnu við lækna annarra sérgreina.
Hér er samvinna Hannesar Hjartarsonar, læknis á háls-, nef- og eyma-
deild Borgarspítalans, og Rafns Ragnarssonar gott dæmi um það hvem-
ig tveir læknar ólíkra sérgreina geta unnið saman með það fyrir aug-
um að ná betri árangri í starfi.
Hannes og Rafn hafa unnið saman í sex ár við svokallaða háls-höfuð
einingu, sem þeir hafa reynt að koma á laggirnar á Borgarspítalanum
í samvinnu við krabbameinslækningar og geislalækningar, og með-
höndlað þar um 20 krabbameinssjúklinga með verulega góðum árangri.
Þeir hafa til að mynda búið til nýjan kjálka og innri og eða ytri kinn
án þess að mikið sjáist á sjúklingnum. Hallgrímur Axelsson verkfræð-
ingur, sem rætt er við hér í opnunni, er gott dæmi um þetta. Samstarf
Hannesar og Rafns hefur þannig falist í því að fjarlægja skaðaða lík-
amshluta og búa til nýja úr varahlutum líkamans.
Margir muna eflaust eftir nýlegum fréttum af kanadískri stúlku, sem
gat farið að brosa eftir að læknar höfðu flutt taug og vöðva úr læri
hennar í andlitið til að lækna löinunina. Rafn og Hannes hafa einnig
flutt vöðva úr læri í andlit til að lækna sambærilega lömun og á þessu
ári hafa Rafn og Hannes gert þrjár aðgerðir af þessu tagi. En hvemig
gengur lýtalækningadeildinni að sinna öðrum hlutum er snúa að sér-
greininni við núverandi aðstæður?
Fólk er hætt að treysta okkur
„Við þessar þrengingar höfum við einungis getað sinnt bráðatilvik-
um, bruna, krabbameini í húð eða mjúkvefjum og meðfæddum göllum,
eins og skarð í vör og góm og einstaka slysatilfellum. Allt annað hefúr
setið á hakanum. Við erum með biðlista upp á tæplega 500 manns og
það fólk er vafalaust hætt að trúa okkur eða treysta,“ segir Rafn.
Hann bætir við að vandamálið með biðlista lýtalækningadeildarinn-
ar sé það að sárafáir eða engir sem deyi meðan þeir bíði þó kaldrana-
legt sé að segja það. Þrýstingur biðlistasjúklinga hjá lýtalækningadeild-
inni á ráðamenn sé þvi minni en hjá sumum öðrum sérgreinum. Sjúk-
lingar þeirra geti hins vegar verið fatlaðir til vinnu eða félagslegra at-
hafha. Þar koma til útlitslýti eftir slys, hreyfihindranir eftir bruna og
alls kyns meðfæddir gallar sem verða að bíða vegna bráðatilvika og
segir hann það niðurdrepandi, sérstaklega þegar um böm sé að ræða.
Fólk tapi tiltrú á lýtalækningadeildinni við þessar aðstæður enda búið
að stofna tvö aðstandendafélög. Það verði vart túlkað á annan hátt en
sem vantraust.
„Við eigum oft i erfiðleikum með að græða á útlimi sem hafa losnað
af. Þeir geta komið svo illa útleiknir, sttmdum slitnir, kramdir og bein-
in illa brotin. Maður þarf stundum að gefast upp eftir að hafa erið að
glíma við þetta í hálfan eða heilan dag. Það getur verið mjög erfitt að
útskýra og erfitt fyrir aðstandendur að skilja að ekki hafi tekist í þeirra
tilviki það sem hefur tekist áður þar sem forsendumar eru aðeins aðr-
ar. Ennfremur ráðum við ekki alltaf við krabbamein þó að við getum
losað fólk við krabbamein í fyrstu atrennu," segir Rafn.
Raunverulegt hnignunarferli
„Síendurteknar lokanir hafa ennfremur orðið til
þess að ekki er eftir einn einasti stai-fsmaður af
gömlu lýtalækningadeildinni þar sem við vinnum
núna og höfum örfá sjúkrarúm. Við vildum meina að
þessir starfsmenn væru sérþjálfaðir því að á löngum
starfsferli voru þeir búnir að viða að sér þekkingu
sem átti einungis við lýtalækningar. Ennfremur
höfðu þeir farið á ráðstefnur og heimsótt lýtalækn-
ingadeildir erlendis, sérstaklega til aö viða að sér
þekkingu við hjúkrun brunasjúklinga," útskýrir
Rafn en deildin er jafnframt eina deildin í landinu
sem meðhöndlar brunasjúklinga.
„Þetta er raunverulegt hnignunarferli þar sem
þeir sem taka þátt í því gera sér ekki grein fyrir stöð-
unni fyrr en of seint, þegar hin skýra mynd blasir
við og óbætanlegur skaði er skeður," segir hann um
það mótlæti sem lýtalækningadeildin á við að stríða.
Almenningur og stjórnvöld verði að átta sig á því að
við svo búið megi ekki standa. Það sé mikils virði að
blómlegar lýtalækningar dafni í landinu.
Þarf lágmarks lífsskilyrði
Rafn segir að í dag sé rætt um nánara samstarf
milli Borgarspítalans og Landspítalans á sviði lýta-
lækninga og ætti deildinni að vera tiltölulega auövelt
að veita Borgarspítalanum meiri þjónustu, sérstak-
lega varðandi háls-höfuðeiningarinnar. Inn í slíkt samstarf geti einnig
komið aukin þjónusta við Slysavarðstofuna.
„Þaö væri mjög bagalegt ef lýtalækningum yrðu ekki búin lágmarks
lífsskilyrði. Við teljum okkur vera að gera nauðsynlega hluti þar sem
stöðugrar endurmenntunar og nýsköpunar er þörf. Þessu þarf að skapa
manhsæmandi vaxtarskilyrði. Viðvarandi úrræðaleysi á framtíðar-
lausn þessa vandamáls getur reynst dýrkeypt," segir hann. -GHS
Rafn Ragnarsson, yfirlæknir lýtalækningadeildar Landspítalans, og Hannes Hjartarson,
læknir á háls-, nef- og eyrnalækningadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, hafa unnið saman við
aðgerðirnar á Hallgrími. Þeir byrjuðu fyrst að vinna saman á þennan hátt fyrir sex árum og
eru þegar búnir að gera 11 aðgerðir af þessu tagi. Enginn sjúklinganna ellefu hefur fengið
endurkomu sjúkdómsins.
Kæruleysi
eða æðruleysi?
„Mér fannst ekki
erfitt fyrir mig per-
sónulega að fá úrskurð
um krabbamein. Það
er spuming hvort það
er kæruleysi eða
æðruleysi en mér
fannst ég hafa meiri
áhyggjur af fólkinu
mínu en mér sjálfum.
Tilhugsunin um dauð-
ann skelfdi mig ekki.
Ef svo hefði farið og ef
svo fer þá myndi ég
taka því rólega. Öll
eigum við einhvem
tímann eftir að deyja
og það er kannski í okkur öllum for-
vitni að vita hvað er hinum megin,“
segir hann.
„Þegar ég fékk úrskurð um að aft-
ur væri í mér krabbamein, tveimur
árum eftir upphaflega aðgerð, þá
leit ég svolítið öðruvísi á mig sem
krabbameinssjúkling. Áður leit ég á
mig sem mann sem hafði fengið
krabbamein og væri laus við það en
að slökun til að hjálpa sér og reynt
að hvíla sig vel. Fjöldinn cillur af
fólki hafði samband við Hallgrim
eftir að hann fékk krabbameinið og
sagðist biðja fyrir honum, hafa hlýj-
ar og góðar hugsanir til hans og
óskaði honum alls hins besta.
Hallgrímur segist hafa tekið öll-
um þessum samtölum á jákvæðan
hátt því að þetta hafi verið vel
tíminn eigi að sjálfsögðu eftir að
leiða það í ljós. En hvemig skyldi
Hallgrími líða eftir að hafa gengist
undir svona viðamiklar aðgerðir?
„Mér líður í rauninni merkilega
vel. Það skröltir svolítið í vírunum
sem tengja kjálkana saman en það á
eftir að minnka og þetta á eftir að
gróa saman á næstnnni. Höndin er
náttúrlega ekki fullgróin en ég er
ekki þjáður. Mér líður bara nokkuð
vel. Ég reyni að komast af stað eins
fljótt og ég get og taka upp þráðinn.
Það er liður í því að ná heilsu að
leggjast ekki í volæði heldur hefja
vinnu sem fyrst og halda áfram fé-
lagsstörfum, að sjálfsögðu innan
skynsemismarka," segir Hallgrím-
ur.
„Það eru miklar líkur til þess að hann sé læknaður af sínum sjúkdómi. Svör
við vefjarannsóknum sýna að þetta hafi verið fjarlægt," segir Hannes Hjart-
arson læknir, til vinstri, ásamt Hallgrími og Rafni.
eftir að úrskurðurinn kom aftur þá
breyttist viðhorfið. Ég lít á mig sem
einstakling sem hefur tilhneigingu
til að fá krabbamein, og ég hugsa að
ég reyni að breyta lífsmynstri mínu
og minnka þannig líkumar á að ég
fái krabbameinið enn og aftur, ef ég
er þá laus við það,“ segir hann.
Hvílir sig og slakar á
Fyrir seinni aðgerðina segist
Hallgrímm' þegar hafa verið byrj-
aður að breyta lífsmynstri sínu, til
að mynda með því að fara á vítam-
ínkúr. Hann hefur einnig lesið
fræðslubækur um krabbamein, not-
meint. Það hafi hjálpað sér í veik-
indum sínum að finna þennan
stuðning. íslenska þjóðin sé mjög
trúuð og það komi fram á þennan
hátt. Hann segir að það sé ekki
alslæmt að vera krabbameinssjúkl-
ingur, því fylgi ákveðin forréttindi
líka. Kröfur til viðkomandi minnki,
það sé viðurkennt að krabbameins-
sjúklingurinn sé stikkfrí frá ýmsu
og hann komist að því hve vinirnir
séu margir.
Tekur upp þráðinn
- Talið er að læknamir hafi kom-
ist fyrir meinið í Hallgrími þó að
Hallgrímur Axelsson í skíðaferð fyrir nokkrum árum áður en hann greindist
með krabbamein í munni. Áður en hann veiktist var hann 98 kíló að þyngd
en er nú 80 kíló. Hann nær líklega ekki upp fullum styrk. DV-myndir ÞÖK
Úr 98 kílóum í 80 kíló
Hann vonast til þess að læknam-
ir hafi komist fyrir krabbann og
stefnir að því að ná eins fljótt og
kostur er góðri starfsorku og sinna
áhugamálum sínum. Hann segist þó
ekki eiga von á því að ná fullum lík-
amlegum burðum og sömu þyngd og
fyrir tveimur árum. Hann var 98 kg
en er 80 kg í dag.
Það vora læknamir Hannes
Hjartarson á Borgarspítalanum og
Rafn A. Ragnarsson, yfirlæknir á
lýtalækningadeild Landspítalans,
sem gerðu aðgerðimar á Hallgrími.
Þeir byijuðu fyrst að vinna saman á
þennan hátt fýrir sex árum og em
nú þegar búnir að gera 11 aðgerðir
þar sem þeir hafa tekið hálfan neðri
kjálkann vegna krabbameins og
endurapp-
byggt. Hjá eng-
um sjúkling-
anna ellefu hef-
ur sjúkdómur-
inn tekið sig
upp aftur.
Þegar Hall-
grímur kom á
Sjúkrahús
Reykjavíkur
tveimur ánun
eftir fyrri veru
sína þar fannst
honum eftir-
tektarvert að
sama starfs-
fólkið vann þar
og fýrr, allt frá
læknasérfræð-
ingum til ræst-
ingafólks.
Sama fag-
mennskan hafi
verið ríkjandi.
Hann segist
ekki geta ann-
að en hrósað
starfsfólkinu
fyrir vel unnin
störf og frá-
bæra hjúkrun.
-GHS
„Það væri mjög
legt ef lýtalækninc
yrðu ekki búin
marks lífsskilyrði,
segir Rafn A.
son, yfirlæknir lýta-
lækningadeildar Land-’
spítaians.
DV-mynd ÞÖK
(