Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1997
13
Kvótabraskið
tryggir hagkvæmni
Einkaeign
á veiðiheimildum
Þrátt fyrir að það standi í fyrstu
grein laga um stjórn fiskveiða að
fiskistofnarnir á íslandsmiðum
séu sameign þjóðarinnar hefur
rétturinn að nýta þessa stofna ver-
ið í einkaeign frá árinu 1983. Þessi
réttur er hlutdeildarréttur þannig
að rétthafar eru beintengdir
ástandi og veiðiþoli fiskistofn-
anna. Eftir því sem stofnanir eru
sterkari þvi verðmætari er eignin,
veiðirétturinn.
Eignarréttur er lykillinn að
skynsamlegri nýtingu auðlinda.
Eignarrétturinnn er einfaldasta
leiðin til að gera þann sem nýtir
...rétthafar éru beintengdir ástandi og veiöiþoli fiskstofnanna," segir Glúmur Jón m.a. í grein sinni.
Það er er ótrúlegt
en satt að við íslend-
ingar höfum senni-
lega dottið niður á af-
burða fiskveiðistjóm-
vmarkerfi. Þorsteinn
Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra lýsir ár-
angrinum af þessu
kerfi fyrir sjávarút-
vegsfyrirtækin svo:
„Áður streymdu for-
stjórar suður í betli-
ferðir fyrir fyrirtæk-
in. Nú stendur fólk í
biðröðum fyrir sunn-
an til að fá að kaupa
hlut í þeim.“
En af hverju er
þetta svona gott
kerfi? Stefán Jón Haf-
stein, ritstjóri Dags-
Tímans, ritaði eftirfarandi orð í
leiðara sinn 9. janúar síðastliðinn:
„Einkafyrirtæki selur öðra einka-
fyrirtæki skip og veiðiheimildir.
Þetta er kapítalismi, lögmál mark-
aðarins að verki. Framkvæmd
laga og stefna í sjávarútvegi er há-
kapítalísk." Ég held að þetta sé
hárrétt hjá ritstjóranum. Fisk-
veiðistjómun okkar íslendinga
hvilir nefnilega á tveimur veiga-
mestu undirstöðum kapítalism-
ans: Einkaeignarréttinum og við-
skiptafrelsi.
auðlindina háðan því
hvemig umgengninni
er háttað. Það er ekki
tilviljun að verstu
umhverfisslysin og
sóun auðlinda hafa
átt sér stað í þjóð-
skipulagi sameignar.
Ofveiði í Smugunni
og öðrum svæðum
þar sem eignarréttar
nýtur ekki við eru
einnig dæmi um skort
á þessari forsendu
fyrir skynsamlegri
nýtingu.
Kvótabraskiö er
frjáls viðskipti
Til að auka líkumar á
því að veiðirétturinn
sé ávallt í höndum þeirra sem best
geta nýtt hann verður hann að
vera framseljanlegur, þ.e. við-
skipti með veiðiréttinn þurfa að
vera frjáls. Þeir sem em að kvarta
yfir svonefndu „kvótabraski“ era í
raun að kvarta yfir því að veiði-
Kjallarinn
Glúmur Jón
Björnsson
efnafræðingur
réttur færist til þeirra sem geta
nýtt hann með hagkvæmustum
hætti.
Þeir sem vilja banna „kvótabra-
skið“ eru í raun ekki að biðja um
annað en að aukin hagkvæmni
verði hönnuð og
að nýir menn
verði útilokaðir
frá útgerð.
„Kvótabraskið"
tryggir nefnilega
að nýir menn geti
haslað sér völl í
útgerð. Hvort sem
kvótinn er seldur
fyrir fullt og fast
eða leigður til
skemmri tíma.
Verður sjómönnum bönnuö
útgerð?
Þeir forystumenn sjómanna-
samtaka sem vilja banna „kvóta-
braskið" eru í raun ekki að biðja
um annað en að núverandi útgerð-
armenn fái úthlutað einkaleyfí til
útgerðar sem þeir megi ekki láta
frá sér. Þeir em því einnig að
biðja um að sjómönnum og öðrum
sem ekki eru þegar í útgerð verði
meinað að kaupa veiðirétt og fara
í útgerð!
Það er alkunna að verkalýðsfor-
ingjar vilja halda fólki innan stétt-
arfélaganna með ýmsum brögðum
en það er nýlunda að foringjar
verkalýðsfélaga vilji setja bann
við því að félagsmenn þeirra reyni
fyrir sér í atvinnurekstri. Ef ekk-
ert „kvótabrask" færi fram gætu
menn hvorki skipst á aflaheimild-
um í hagræðingarskyni né selt
nýjum mönnum veiðirétt.
Glúmur Jón Björnsson
„Þeir sem vilja banna „kvóta-
braskið “ eru í raun ekki að biðja
um annað en að aukin hag■
kvæmni verði bönnuð og að nýir
menn verði útilokaðir frá út-
gerð.u
Hin hliðin á (m)álinu
Umhverfisáhrif álvera hafa ver-
ið mjög I brennidepli að undan-
förnu, einkanlega vegna fyrirhug-
aðs álvers í Hvaifirði. í umræð-
unni hefur borið á svokölluðum
umhverfissinnum sem hafa fullyrt
að mengun frá álverum, einkum
vegna útblásturs á koltvíildi (C02),
skaði hreinleikaímynd íslands og
hafi þannig neikvæð áhrif á ferða-
mennsku, útflutningsatvinnuvegi,
lifrænan landbúnað og hvað eina
sem varðar framtið Islands i víð-
asta skilningi.
Þá er lagst af miklum þunga
gegn hvers kyns virkjunaráform-
um, þau þurfi að kanna niður í
kjölinn með heildarhagsmuni
lands og þjóðar í huga. Víkka beri
sjóndeilarhringinn út fyrir ýtr-
ustu áform stóriðjunnar, sem aug-
ljóslega sé stefnt gegn hagsmunum
ferðamennsku, útivistar og heil-
brigðrar nýtingar orkulindanna af
þeim toga. Á1 er dregið til ábyrgð-
ar sem fjandsamlegt frumefni fyr-
ir ímynd íslands á alþjóðavett-
vangi.
Flutningaiönaður
Ég vil nú víkja að annarri hlið
þessa frumefhis sem varðar notk-
un þess í svoköll-
uðum flutninga-
iðnaði en undir
hann fellur meðal
annars framleiðsla
á bifreiðum. Um
það bil fjórða hvert
kíló af áli, sem
framleitt er í heim-
inum í dag, fer til
flutningaiðnaðar-
ins.
Á fáum árum hef-
ur notkun á áli í
bifreiðum vaxið úr
nær engu og upp í um 70 kíló á
hvern bíl til jafnaðar. Spáð er að á
næstu 5 áram muni þessi notkun
sem næst tvöfaldast sem gerir
þetta svið að mesta vaxtarbroddi
áliðnaðarins.
Talið er að hvert kíló
af áli, sem kemur í stað
stáls í farartækjum,
létti það um að minnsta
kost annað eins, enda er
ál um það bil þrefalt
léttara en stál miðað við
rúmmál. Þá er einnig
talið að minni þyngd í
farartækjum dragi úr
eldsneytiseyðslu sem
nemur um allt að 10 lítr-
um af bensíni á hvert
kíló af áli sem kemur í
stað stáls með þessum
hætti, sé miðað við t.d.
meðalakstur og ending-
artíma bifreiða.
Brennsla á 10 lítram
af bensíni, sem þannig
sparast, mundi ella
leiða til um 30 kílóa út-
blásturs af koltvíildi meðan álf-
ramleiðsla á íslandi með vatns-
orku leiðir aðeins til tæplega 2
kílóa útblásturs á hvert kíló.
Þannig eru jákvæð áhrif álsins
a.m.k 15 sinnum meiri en þau nei-
kvæðu sé (m)álið skoðað frá þess-
ari hlið.
Umhverfisvænsta afurðin
Nefna má fjölmörg önnur dæmi
um jákvæða notkun áls í umhverf-
islegu tilliti auk
þess sem álið er
endurvinnanlegt í
meira mæli en flest
efni jarðarinnar.
Sannleikurinn er
nefnilega sá að ál
er einhver um-
hverfisvænsta af-
urð sem þekkist í
atvinnulífmu þegar
(m)álið er skoðað í
víðu samhengi.
Reynslan af nýjum
álverum víða um
heim, sem vel era
búin af mengunar-
vörnum, þar á
meðal í Straums-
vík, sýnir að meng-
un frá þeim er vel
innan ásættan-
legra marka.
Er ekki kominn tími til að um-
hverfíssinnar endurskoði afstöðu
sina tO álframleiðslu á íslandi,
hvetji til hennar fremur en að
finna henni allt til foráttu. Slík af-
staða mundi stórbæta hreinleikaí-
mynd Islands og um leið auka
virðingu fyrir umhverfissinnum,
verði álið látið njóta sannmælis.
Edgar Guðmundsson
„Brennsla á 10 lítrum af bensíni,
sem þannig sparast, myndi ella
leiða til um 30 kílóa útblásturs af
koltvíildi meðan álframleiðsla á /s-
landi með vatnsorku leiðir aðeins
til tæplega 2 kíióa útblásturs á
hvert kíló.u
Kjallarinn
Edgar
Guðmundsson
verkfræðingur
Með og
á móti
Verður Man. Utd enskur
meistari þriðja árið í röð?
Eru með
mestu
breiddina
„Ég er alveg sannfærður um
að titillinn fer ekki frá Old Traf-
ford. Manchester United er ein-
faldlega með besta liðið, besta
markvörðinn, bestu vömina og
skorar að auki
flest mörkin og
liðið er komið
á sinn stað á
töflunni, það
er í efsta sæti
og það verður
ekki aftur snú-
ið. Nú er tími ________
snillingsins Gu&laugur Tómasson,
Eric Cantona Stjómarmaður í
að renna upp. U"'‘e*wúbbnum.
Hann hefur
farið sér frekar hægt en nú þeg-
ar hann er að ná sér á strik
verður liðið fyrir vikið enn
sterkara. Það var ekkl verra fyr-
ir United að falla út úr bikarn-
um því þá getur liðið einbeitt
sér að deildakeppninni og Evr-
ópukeppninni. Það er kannski
helst að Liverpool gæti veitt
Manchester United einhverja
keppni en ég held að við vérðum
búnir að hrista þá af okkur í
byrjun april. United er með
langmestu breiddina af öllum
liðum í deildinni og það skiptir
sköpum í svona langri og erfiðri
keppni. Það eru toppmenn í öll-
um stöðum í liðinu og varamenn
liðsins myndu sóma sér vel í öll-
um öðram liðum í deildinni.
Alex Ferguson hefur oft komið
manni á óvart en hann veit hvað
hann er að gera og ég sé titilinn
ekki hverfa úr bikarasafni Old
Trafford næstu árin.“
Liverpool
tekur titilinn
„Eftir nokkum baming við
Manchester United, Arsenal og
Newcastle stendur Liverpool
uppi sem sigurvegari í vor og
tekur þar með loksins titilinn af
Manchester
United, mörg-
um til mikill-
ar ánægju.
Það er rosaleg-
ur hugur í
leikmönnum
liðsins að
koma með tit-
ilinn aftur til
Anfield Road
þar sem hann
á heima.
Manchester
United er með ágætislið en það
nægir þeim ekki til að koma í
veg fyrir sigur Liverpool. Það er
fullt af ungum leikmönnum að
koma upp hjá félaginu, menn
era að koma úr meiðslum og á
næstu vikum mun liðið sýna
styrk sinn til muna og síga hægt
og bítandi í áttina að meist-
aratitlinum. Það era ánægjuleg-
ar fréttir að Liverpool er farið
að ganga vel á útivöllunum gegn
slakari liðunum og það á eftir að
vega þungt þegar upp verður
staðið. Liðið hefur að vísu tapað
mikilvægum stigum heima en
samt er það i bullandi toppbar-
áttu. Liverpool státar af sterkri
liðsheild þar sem maður hefur
komið í manns stað og staðið sig
vel. David James hefur fengið
fæst mörk á sig í deildinni og er
besti markvörðurinn þar. Það er
sægur af góðum vamarmönnum
í liðinu og Fowler og Collymore
eru besta framherjaparið. Það er
sterkt að eiga eftir að spila við
United á heimavelli og ef við
sigram í þeim leik þá geram við
út um mótið." -GH
Matthías Hlnrlksson,
stjórnarmaóur i Uvor-
pooHdúbbnum sl. 3
ár.