Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1997, Side 11

ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 1997
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
, Afgerandi augnablik
I seinni tíð hefur íslenskum
áhugamönnum um ljósmyndir
orðið tíðrætt um ástæður þess
hve illa gengur að vekja til lífsins
gróskumikla listræna ljósmynd-
un hér á landi. Sjálfir hafa ís-
lenskir ljósmyndarcU' opinberlega
tekið á sig hluta ábyrgðar á þess-
ari ládeyðu, en þó hlýtur vöntun
á baklandi fyrir ljósmyndina að
vega þyngst. Hér er listræn ljós-
myndun hvergi kennd, hér safnar
enginn slíkum ljósmyndum með
skipulegum hætti, enginn sýnir
þær eða birtir með reglulegu
millibili, þær eru ekki hluti af
< Bókmenntir
( Aðalsteinn Ingólfsson
I okkar óburðugu íslensku sjón-
menntaumræðu og íslenskir ljós-
myndarar geta hvorki reitt sig á
viðurkenningar né styrki frá aðil-
um eða stofnunum á menningar-
vettvangi. í Noregi eru allir þess-
ir þættir fyrir hendi, og hafa ver-
ið um nokkurt skeið, sem hlýtin-
að vera ein skýringin á þéirri
grósku sem verið hefur í norskri
ljósmyndun undanfarin ár, sjá
gott alþjóðlegt rykti ljósmyndara
I á borð við Tom Sandberg, Finn
’ Serck-Hansen, Morten Krogvold,
Kjell Bjergeengen, Lill-Ann Chep-
stow-Lusty og Per- Olav Torg-
i nessker.
Nú er haldin yfirgripsmikil sýning á svart/hvítum Ijósmyndum
Mortens Krogvolds í Norræna húsinu (til 16. feb.). Krogvold (f. 1950)
;j hefur einna sterkastan alþjóðlegan „prófil" norskra ljósmyndara, sem
helgast ekki síst af heimshomaflakki hans og skipulegri söfhun á
frægum andlitum í portrettmöppu sína.
Fjölhæfur fagmaður
Myndir Krogvolds hafa einnig verið gefnar út í bókum, þar sem
ekkert hefúr verið til sparað hvað
útlit og frágang snertir. Sú nýj-
asta, The Cracial Moment, geymir
úrval portrettmynda hans, stúdí-
ur af dönsurum og öðru hreyfilist-
arfólki, stemningarmyndir af
gömlum byggingum, heimildar-
myndir og landslagsmyndir. Krog-
vold er útfarinn og fjölhæfur fag-
maður, næmur á öll blæbrigði
birtu og skugga og fúndvís á hið
upplýsandi augnablik, enda á
hann sér völundi á borð við
Karsh, Irving Penn og Richard
Avedon að helstu átrúnaðargoð-
um. Og ekki laust við að hann
kinki eilítið kolli til þeirra öðra
hvora.
En þótt Krogvold bregðist
hvergi bogalistin hvað tækni og
innsæi snertir, hvert sem
myndefnið er, lætur honum
greinilega best að takast á við
„hið listræna indivíð", andlit og
fas dansara, leikara, listmálara,
tónlistarmanna og kvikmynda-
leikstjóra, að því er virðist í því
augnamiði að komast í kallfæri
við sjálfa uppsprettu sköpunargáf-
unnar. Það tekst honum auðvitað
ekki fremur en öðrum, en við-
leitnin getur engu að síður af sér
fjölda eftirminnilegra portrett-
mynda af norrænu listafólki.
Góðu heilli era þær flestar á sýn-
ingunni í Norræna húsinu. Por-
trett Krogvolds af alþjóðlegu lista-
fólki era tæplega eins rismikil,
enda er ljóst að hann hefur haft
takmarkaðan aðgang að því,
eins og meðfylgjandi og oft soldið pínlegir myndatextar hans bera
með sér. Til dæmis bera ljósmyndimar af Richard Attenborough,
Luciano Pavarotti og Milos Forman það með sér að vera teknar í
tímahraki.
Krogvold ritar hins vegar mjög skemmtilegan inngang að mynd-
um sínum, þar sem hann leggur út af skoðunum landa síns Ed-
vards Munchs, en hann hafði mikinn áhuga á ljósmyndinni og
glöggan skilning jafnt á kostum hennar sem göllum.
Morten Krogvold - The Crucial Moment, 208 bls.,
Aschehoug, Ósló, 1993
Morten Krogvold - Ferdinand Finne myndlistarmaöur, 1990.
*J^enning n
Sýningu Þjóðleikhússins á
Leitt hún skyldi vera skækja
/ eftir John Ford hefúr verið
J boðið á leiklistarhátíð í Stokk-
hólmi i lok maí. Hátíðin er
haldin árlega á vegum sænska
ríkisleikhússins og er stærsti
viðburður af sínu tagi á Norð-
urlöndum. Um fjörutíu leiksýn-
| ingar verða í boöi frá mörgum
þjóðlöndum.
I Leikstjóri sýningarinnar er
* Baltasar Kormákur en helstu
leikendur era Hilmir Snær
Guðnason, Margrét Vilhjálms-
I dóttir, Steinn Ármann Magnús-
son, Stefán Jónsson, Kristján
Franklín Magnús, Ragnheiður
i Steindórsdóttir og Erlingur
Gíslason. Verkið hlaut af-
bragðs viðtökur gesta og gagn-
rýnenda og hefur gengið þrjá-
tíu sinnum fyrir fullu húsi sið-
an í haust.
Sumarlandið
Á sunnudagskvöldið frumsýndi ríkissjónvarp-
ið nýja heimildamynd um Hornstrandir, þá
fyrstu í fimm þátta röð um merkileg landsvæði.
Þetta eru tæplega fimmtíu mínútna þættir og
skilst mér að sá næsti fjalli um Jökulfirðina. Höf-
undur þáttanna er Steinþór Birgisson, og hann
má vera stoltur af skinandi góðu verki. Myndin
rnn Homstrandir var sérstaklega fallega gerð og
viðtöl og texti til fyrirmyndar.
Fjölmiðlar
Sigríður Halldórsdóttir
Höfundur segir að grundvallarhugmynd að
þessum tveimur fyrstu þáttum byggi á byggða-
þróunarsögu, og hann færir sig til nútímans í
þættinum sem verður sýndur á sunnudagskvöld-
ið kemur. í vændum er svo þáttur um íbúana í
Vigur, og er fylgst með lífi og starfi þeirra í eitt
ár. Síðan koma tveir þættir um Austurland. Þar
verður fjallað um Hérað og Jökuldalsheiðina og
meðal annars farið á slóðir Bjarts í Sumarhúsum.
Síðast en ekki síst er svo lokamyndin um hálend-
ið norðaustan Vatnajökuls og komið inn á fyrir-
hugaðar virkjanaframkvæmdir þar.
Það má segja að þessar myndir komi eins og
himnasending inn í umræðuna sem nú er hávær-
ust manna á meðal. Ég hef nefnt það áður og segi
enn: íslenskar heimildamyndir hafa alltaf verið
kærkomið efni í sjónvarpi. Ef svipað er uppi á
teningnum í væntanlegum þáttum Steinþórs
Birgissonar og i myndinni um Homstrandir þá
er óhætt að láta sig hlakka til sunnudagskvöld-
anna á RÚV þessar leiðinlegustu vikur ársins
þegar bókstaflega ekkert skiptir máli nema veð-
urspáin og færðin og fæstir botna í af hverju þeir
era hérna. Myndin um Hornstrandir þar sem
menn síga í björg eftir eggjum og sjófuglinn garg-
ar í sólskininu var eins og hressandi heilaþvott-
ur. Maður ætti nú ekki annað eftir en að fara að
flytja í einhverja hundleiðinlega iðnaðarbæi í út-
löndum út af færðinni!
Ég þakka kærlega fyrir þennan gleðigjafa
RÚVs í miðjum óveðrunum og hlakka til næsta
þáttar sem á áreiðanlega eftir að hjálpa okkur
mörgum í biðinni eftir íslensku sumarlandi.
IFranskt-íslenskt bókmenntakvöld
Á miðvikudagskvöld-
ið verður upplestrar-
kvöld hjá Alliance
Francaise þar sem lesið
verður úr nokkram
frönskum bókmennta-
perlum sem hafa komið
út á íslensku undanfar-
in ár. Meðal þátttakenda
era Thor Vilhjálmsson,
Steinunn Sigurðardóttir,
ISigurður Pálsson og Jón
Óskar.
Bókmenntakvöldið
verður í húsakynnum fé-
lagsins, Austurstræti 3,
Ígengið inn frá Ingólfs-
torgi, og hefst kl. 20.30.
Aðgangur er ókeypis og
öllum heimill.
Camilla í Listasafninu
Á miðvikudagskvöldið kl. 20 verða tónleik-
ar í Listasafni íslands á vegum Myrkra mús-
íkdaga. Þá leikur Camilla Söderberg á blokk-
flautu verk eftir ýmsa tónlistarmenn, meðal
annarra Hjálmar H. Ragnarsson og Þorstein
Hauksson. Með henni leika Guðrún Óskars-
dóttir á sembal, Richard Korn á kontrabassa
og Ragnheiður Haraldsdóttir og Þórunn
Bjömsdóttir á blokkflautu.
Sofið hjá eða ekki
Fræðimaðurinn James Nagel rannsakaði
heimildirnar vandlega og komst að þeirri nið-
urstöðu að Agnes hefði verið hrein mey þeg-
ar hún sneri heim eftir stríð. Sjálf svaraði
hún spumingunni með klassískri setningu:
„Ég var ekki svoleiðis stúlka!"
En í bíómyndinni sofa þau saman, ekki
endilega vegna þess að höfúndar hennar trúi
því heldur flnnst þeim þeir ekki ná „anda“
bréfanna með öðra móti. Málið er bara að
andi dagbókarinnar er allt annar. Agnes
hvíslar heitum orðum að „krakkanum" í
bréfum en skrifar á sama tíma í dagbókina
sína: „Ernest Hemingway er alltof hrifinn af
mér... Krakkagreyið, ég finn til með honum.“
Nagel skilur að veruleikinn verður að
þjóna listinni en ekki öfugt og sættir sig við
þessi „ósannindi" en bætir við: „Þeir stilltu
sig þó um að láta hana enda vel!“
Richard Attenborough stýrir kvikmynd-
inni en aöalleikarar eru Chris O’DonneU og
Sandra Bullock. Hún verður sýnd á kvik-
myndahátíöinni í Berlín sem hefst í þessari
viku.
Satt og logið
„Hann var særður, hún var hjúkranar-
kona, það er öruggt. Afgangurinn er getgát-
ur“ - segir í skemmtilegri grein i The New
York Times um nýju kvikmyndina tun ástir
Hemingways og Agnesar von Kurowsky.
Hann skrifaði sína frægustu bók um þessar
ástir, Vopnin
kvödd (1929),
en kvik-
myndin er
ekki gerð eft-
ir henni.
Hún heitir In
Love and
War - í ást
og stríði - og
er byggð á
dagbókum og
bréfum Agn-
esar.
Agnes var
26 ára,
Ernest 19,
samt vildi
hann endi-
lega giftast
henni og
varð alveg
miður sín
Chris O’Donnell og Sandra þegar þún
Bullock í hlutverkum sínum sendi honum
uppsagnar-
bréf og kallaði hann „krakka". Allir eru sam-
mála um að samband þeira hafi haft afdrifa-
rikar afleiðingar fyrir Hemingway sem rit-
höfund, en spumingin er: hvað var samband-
ið náið?
í skáldsögunni tekur parið saman en kven-
hetjan deyr af barnsforum í lokin. Hem-
ingway hélt líka fram að þau Agnes hefðu
verið elskendur. En Agnes neitaði því og
sagði að á milli þeirra hefði bara veriö mein-
laust daður.
Upphefð
Skækjimnar
Hornstrandir: Gleðigjafi.
Myndina af fjailinu Kambi tók Hilmar Þór