Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1997, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 1997
15
Flytjum út uppi-
stöðulónin
Uppistöðulón vegna virkjunar
fallvatnanna er mikill þyrnir í
augum umhverfissinna. Verið sé
að sökkva undir vatn ómetanleg-
um náttúruperlum, sögulegum
minjum, friðlýstum svæðum,
ferskvatnsuppsprettmn, heim-
kynnum hreindýra og heiðargæsa,
leiðum ferðamanna og viðkvæm-
um gróðursvæðum, svo eitthvað
sé nefnt.
Þar sem rennsli fallvatnanna er
síbreytilegt bæði innan árs og á
milli ára, þá eru uppistöðulónin
nauðsynleg til þess að skapa
sveigjanleika, miðla þessu rennsli
og auka þannig hagkvæmni raf-
orkuvirkjana, en markaðurinn
gerir fyrst og fremst kröfúr um
jafha raforkuframleiðslu án tillits
til árstíma.
Eru valkostir í stööunni?
Sé litið á íslenska raforkukerfið
sem ein£mgrað fyrirbæri, er erfitt
að finna aðrar miðlunarlausnir en
uppistöðulón þar sem öll raforka
sem framleidd er á íslandi er not-
uð innanlands. Ef þetta kerfi væri
á hinn bóginn tengt við risastórt
raforkukerfi í Evrópu með sæ-
streng, horfir málið allt öðruvísi
við.
Þar sem hægt er að flytja rafork-
una í báðar áttir um sæstrenginn,
getur raforkumarkaðurinn í Evr-
ópu tekið við hlutverki upppi-
stöðulónanna að
verulegu leyti.
Með öðrum orð-
um: Við flytjum út
uppistöðulónin!
í íslenska raforkukerfinu er erfitt að finna aðrar miðlunarlausnir en uppistööulón, segir Edgar m.a. í greininni.
Fiskafli landsmanna sveiflast
milli 1 og 2 milljónir tonna á ári og
af því er innanlandsneyslan talin
vera 2-5 %. Hinir erlendu markað-
Þröngsýni og
einangrunar-
hyggja
Umræðan um
orkumál hefur
fyrst og fremst
snúist um þá ein-
angrunarhyggju að raforka sem
framleidd sé á íslandi verði notuð
á íslandi. Setjum nú sem svo að
sömu sjónarmið giltu um fiskveið-
ar, þ.e. að allur fiskur sem veidd-
ur væri á íslandsmiðum verði ét-
inn á íslandi! Hvað yrði þá um
undirstöðuatvinnuvegi þjóðarinn-
ar, fiskveiðar og fiskvinnslu?
„Ferðamennska, stóriðja og
tenging orkukerfís íslands við
orkukorfí Evrópu, som sumir
nefna ranglega útfíutning á raf-
orku, geta farið hönd í hönd inn á
nýja öld framfara og þá verður
orkuverð til almennings miklu
lægra en nú.“
ir skapa þennan gífurlega sveigj-
anleika og þess vegna er m.a. fisk-
ur ódýr á íslandi. Ef ekki kæmi til
útflutningur væri sveigjanleikinn
hverfandi og þá einkum fólginn í
breytanlegu magarými landans en
frystigeymslur eða innflutt pasta
kæmi þá í stað uppistöðulónanna.
Fiskur á íslandi yrði dýr munað-
arvara.
Krossfesting
orkumálaumræö-
unnar
Þeir aðilar sem mest
fjalla um orkumál á
vettvangi fjölmiðlanna
skiptast í andstæðar
fylkingar þar sem
hvorugur aðilinn tek-
ur minnsta mark á
orðum hins. Þetta heit-
ir að tala í kross! Þessi
krossfesting umræð-
unnar er sketfilega
skammsýn og niður-
drepandi. Hér er allt
„annað hvort eða“, þ.e.
annað hvort virkjanir
eða ferðcimennska,
annað hvort hvalveið-
ar eða ferðamennska,
annað hvort ál eða lífrænn land-
búnaður, annað hvort náttúru-
vemd eða atvinna, annað hvort líf-
Kjallarinn
ið eða dauðinn.
Sannleikurinn er
hins vegar sá að ef
málin era skoðuð í
víðu samhengi, geta
allar atvinnugreinar
og málefni farið
ágætlega saman á
vettvangi orkumál-
anna. Ferða-
mennska, stóriðja og
tenging orkukerfis
íslands við orku-
kerfi Evrópu, sem
sumir nefna rang-
lega útflutning á raf-
orku, geta farið
hönd í hönd inn á
nýja öld framfara og
þá verður orkuverð
til almennings
miklu lægra en nú
er vegna sveigjan-
leika og stærðar markaðarins,
svipað og gerist með fiskinn.
Edgar Guðmundsson
Edgar
Guðmundsson
verkfræöingur
Kvalalosti í Kvalfirði
Sá sjúkdómur sem hrjáir okkur
nútímabömin einna mest er auð-
vitað Alzheimer light. Skamm-
timaminnið er málið og það sem
er liðiö er samtímis gleymt. For-
tíðin verður samstundis að fjölda-
gröf minninganna. Við nennum
ekki einu sinni að hyggja á frekari
landvinninga eins og forfeðumir
og mæðurnar. í staðinn stöndum
við með útbreiddan faðminn á
móti öllu sem einhver lykt er, af.
Sjálfur svarti
sauöurinn
Við fögnum er-
lendri stóriðju.
Þennan kvalalosta
höfúm við einmitt
látið viðgangast í
dýpsta og einum
magnaðasta firði
landsins. Hvalfirði.
Eða kannski frekar
Kvalfirði. Ein af
fyrstu pestum ís-
landssögunnar, sjálfur Svarti
dauði, gekk þar á land og síðan
hefur sagan orðið endalaus. Ofan-
sjávar og neðan. Þama voru
bresku kafbátamir og hér stendur
enn hvalstöðin umtalaða.
Þegar vistvænir útlendingar
berja hana augum byrja þeir
gjaman að tala tungum og nefna
þýsk eða pólsk borgamöfn úr
annarri heimsstyrjöldinni. Þeir
kalla hvalstöðina útrýmingabúðir.
Þetta' er líka eini fjörðurinn i þjóð-
leið sem við erum búin að grafa í
sundur til að nota sem efni í allt
sementið í húsin okkar og alkalí-
skemmdimar.
Og núna eram við á góðri leið
með að bora okkur þvert í gegnum
hann. En í göngunum er tíminn
auðvitað peningar. Við erum hægt
og sígandi að ganga að umhverf-
inu þarna dauðu. Bæði náttúru-
lega sjónrænt svo ekki sé talað um
allan málmfnykinn eða lýsis-
þykknið í loftinu ef þeir byrja þá
aftur að bræða hvali.
Sein að fatta?
En þetta er í raun-
inni útrætt og tómt
mál að tala um. Það
er þess vegna skamm-
góður vermir að
stofna samtök, fylla
heilt leikhús og
syngja um sólina þeg-
ar allt er um garð
gengið. Það er ekki
spennandi leikrit.
Eram við svona sein
að fatta? Við erum
kannski þegar orðin
alvarlega skilyrt af
öllum þessum
sameinuðu fjölmiðl-
um. Fáum kannski
stundum að vita hvað gerist en
alltaf aðeins of seint. Sagan er
endalaus en hún endurtekur sig
samt. Þetta bara gerist. Alveg eins
og þegar Kaninn kom á sínrnn
tíma. Nennir enginn lengur í al-
mennilegíir óeirðir eins og maður
hefur séð myndir af frá 1949?
Núna er bara sungið og dansað.
Fjallkonan má greinilega alveg
selja aldagamla bliðu sína í öllum
hugsanlegum hæðarlínum. Og það
má líka gera ýmsar
plastískar skurðað-
gerðir á henni í leið-
inni. Áveituskurði og
uppistöðulón. Eina
sem við viljum er
bara að halda friðinn
og öllum góðum um
leið.
Bjartsýni í blóö
borin
Það er kannski ekki
nema von. íslenskan
er eina tungan í Vest-
urheimi sem segir til
dæmis fyrri heims-
styrjöldin en ekki
fyrsta heimsstyrjöld-
in. Svo ekki sé talað
um þessa númer tvö.
Bjartsýnin er okkur í blóð borin
og hún liggur líka svona skemmti-
lega í tungumálinu.
Samkvæmt þessu eru hörmung-
amar og hættumar að utan gengn-
ar yfir þjóðina í eitt skipti fyrir öll
og ekkert að óttast úr þessu. Um
leið erum við bókstaflega að missa
náttúrana. Bæði landið og líka
eðlið. Haraldur Jónsson
„Fjaiikonan má greinilega alveg
selja aldagamla blíðu sína í öll-
um hugsanlegum hæðariínum.
Og það má líka gera ýmsar plast*
ískar skurðaðgerðir á henni I
leiðinni.“
Kjallarinn
Haraldur Jónsson
myndlistarmaður
Með og
á móti
Raðgreiðslulán vegna sól-
arlandaferða?
Allir bjóöa
þessi kjör
„Raðgreiðsl-
ur af þessu tagi
eru svo sem
ekki nýjar af
nálinni og enda
þótt við hjá
Samvinnuferð-
um-Landsýn
höfum verið
fyrstir til að
kynna þessa
þjónustu, er
hún ekki talin
verri en svo af
samkeppnisað-
ilum okkar, að þeir eru nú allir
famir að bjóða þessi kjör. Við
höfum með raðgreiðslunum ein-
faldlega boðið greiðslukjör sem
fólk getiu- valið eða hafnað, allt
eftir því hvað það vill. Ef menn
halda að allir hafi hingaö til
greitt sumarleyfisferðir sinar út
í hönd þá er það mikill misskiln-
ingur. Oft hefur fólk fjármagnaö
sumarleyfi með mun dýrari
bankalánum eða yfirdrætti. Auk
þess er reyndin sú að afar fáir
dreifa greiðslum á 36 mánuði hjá
okkur, einfaldlega vegna þess aö
Samvinnuferðir-Landsýn eru
meö hagstæðasta verðið.“
Helgi Pétursson
hjá Samvinnu-
ferðum-Land-
sýn.
Ekki hagstætt
„Það er al-
veg ljóst að
þessi rað-
greiðslulán
eru ekki hag-
stæð og í raun
mjög varhuga-
verð. Fólk þarf
að skoða þetta
mjög vandlega
og velta vöng-
um yfir því
hvað það er að
fara út í með
að taka þessi
Jóhannes
Gunnarsson,
formaður Neyt-
endasamtak-
anna.
lán og hvaða kostnaður bætist
við þetta. Mér finnst að með því
að auka lánsmöguleika á þennan
máta þá sé það ekki alveg í sam-
ræmi við þá miklu umræðu sem
verið hefúr í gangi undanfarið
um vaxandi fjárhagserfiðleika
heimilanna. Þama er verið að
freista margra sem ekki hafa of
mikil efni á að leyfa sér svona
ferðir en sjá gull og græna skóga
að geta nú leyft sér að fara til sól-
arlanda og þurfa ekki að borga
fyrr en á næstu þremur árum.
Síðan kemur annar leiðindavet-
ur og þá langar fólk út og gæsinn
er gripin á nýjan leik. Þetta end-
ar með þvi að þriðja árið er fólk
að borga mánaðarlega sem nem-
ur heilli ferð meö kostnaði, sem
er verulegur. Fyrir fjögurra
manna fjölskyldu kostar kannski
samtals sólarlandaferð 190 þús-
und. Við það bætast síðan að
minnsta kosti 50 þúsund krónur
þegar upp er staðið. Þar koma
vextir, lántökugjald o.fl. inn í
dæmið. Kostnaður getur jafnvel
verið meiri ef fyrirtæki eru með
staðgreiðsluafslátt. Fólk þarf að
velta mjög vandlega fyrir sér
hver aukakostnaður af þessu
verður, hvort greiðsluáætlun
leyfir þetta. Fólk þarf að hugsa
hvort það er gaman að fara í
tvær til þrjár vikur í sólarlanda-
ferð sem þarf síðan að puða fyrir
næstu þrjú árin.“
-RR
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is