Dagblaðið Vísir - DV - 22.11.1997, Blaðsíða 20

LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1997 M lV
20 fréttaljós
Kvennalisti á krossgötum
„Þetta er svolítið sérkennileg til-
frnning. Það er ákveðmnn kafla í
mínu lífi að ljúka. Þetta er oröin 15
ára saga og starf mitt í Kvennalist-
anum hefur tekið mikinn tíma og
orku. Ég er auðvitað ósátt við þá
þróun sem orðið hefur en jafnframt
er það mikill léttir að gera nú hlut-
ina upp og taka þetta skref. Ég er
búin að standa í miklu þrefi og er
ósköp fegin að því lýkur nú,“ sagði
Kristín Ástgeirsdóttir í samtali við
DV í fyrradag.
DV ræddi við Kristínu skömmu
áður en hún skilaði úrsagnarbréfi
sínu úr Kvennalistanum á skrif-
stofu listans í Austurstræti í hendur
starfskonu Kvennalistans, Áslaugar
Thorlacius. Kristín sagði við DV að
pólitískt starf hennar sem þing-
manns héldi auðvitað áfram út kjör-
tímabilið en það væri ólíkt að starfa
framvegis ein í stað þess að vera
hluti þingflokks. Varðandi pólitíska
framtíð að loknu kjörtímabilinu
sagði Kristín að ekkert sérstakt
blasti við en ekki væri hægt að úti-
loka það að einhverjar breytingar
yrðu í hinu pólitíska landslagi. „Það
getur margt gerst og kannski mynd-
um viö nýjan kvennaflokk, maður
veit aldrei,“ sagði hún.
Margir velta fyrir sér framtíð
Kvennalistans eftir þær deilur sem
verið hafa um afstöðu hans til sam-
starfs við A-flokkana og úrsagna að
undanfömu en um tugur kvenna,
sem fyrir um 15 árum stóðu að
stofnun hans sem stjómamálaafls
kvenréttindahugsjóna, hefúr nú yf-
irgefiö hann eftir að landsfundur
hvermínúta
eftir kl.ig:oo
á kvöldin
PÓSTUR OG SÍMI
samþykkti á dögunum að ganga til
viðræðna um sameiginlegt framboð
vinstri flokka fyrir næstu alþingis-
kosningar.
Á hinn bóginn hafa konur sem
staðið hafa utan hans hingað til
gengið til liðs við Kvennalistann í
kjölfar landsfundarins. í þeim hópi
má t.d. nefna Elísabetu Þorgeirs-
dóttur ritstjóra, sem áður var í AI-
þýðubandalaginu og hefur undan-
farið komið við sögu Þjóðvaka, og
dr. Guðbjörgu Lindu Rafnsdóttur.
Framtíð Kvennalistans
Kvennalistinn er á krossgötum.
Fylgi hans hefur dalað verulega frá
því sem var á blómatíma hans þeg-
ar fylgi hans í skoðana-
könnunum fór fram úr
fylgi Sjálfstæðisflokks-
ins. Fylgishrun flokks-
ins hefur kallað á
nokkra tilvistarkreppu:
Á flokkurinn að vera
þverpólitískur kvenrétt-
inda- og kvennabaráttu-
flokkur eða á hann að
skilgreina sig innan
hins hefðbundna flokka-
kerfis, til hægri eða
vinstri, og ganga til sam-
starfs við flokka með
sambærileg markmið?
Um þetta hefur ágrein-
ingur innan flokksins
staðið síðustu mánuði.
Hann kom upp á fundi
Samráðs Kvennalistans
sl. haust þegar deilt var
um hvort flokkurinn ætti
að horfa til samstarfs við
félagshyggjuflokkana
sem heild eða, eins og
Kristínamar þrjár vildu,
þær Kristín Ástgeirsdótt-
ir, Kristín Halldórsdóttir
og Kristín Einarsdóttir,
að flokkskonur hefðu það
í eigin valdi hvora leiö-
ina þær veldu. Flokkur-
inn sem slíkur tæki ekki
afstöðu í því efni.
í þeirri ályktun sem
Samráðið samþykkti í
haust var ákveðið að
fara þá leið aö hver og
ein flokkskvenna gæti
ákveðið það sjálf að taka
þátt í hópi sem gengi til
viðræðna um kosninga-
samstarf við A-flokkana. Um slíkt
yrði ekki að ræða á flokkslega vísu.
Á landsfundi Kvennalistans um
síðustu helgi kom þetta mál aftur
upp og þá var gagnstæð tillaga sam-
þykkt, semsé um aö Kvennalistinn
sem flokkur gengi til viðræðna við
A-flokkana um hugsanlegt samstarf
fyrir næstu alþingiskosningar.
Gróskuhugsjónin
Á fundinum var það nokkuð
skýrt að þær konur sem studdu til-
löguna, sem flutt var af Guðnýju
Guðbjömsdóttur alþingiskonu og
fleirum, vora margar sem tengjast
starfi ungliðasamtakanna Grósku,
sem mjög hafa unnið að kosninga-
samstarfl félagshyggjufólks, eða
hafa litið til starfs Grósku með vel-
þóknun og verið fylgjandi því að
búa til nýjan jafnaöarmannaflokk.
Þær Kristín Ástgeirsdóttir og
Kristín Einarsdóttir mæltu báðar
gegn tillögunni og greiddu atkvæöi
gegn henni og Kristín Halldórsdótt-
ir, sem lýsti sig andvíga henni, sat
hjá við atkvæðagreiðsluna. Hún hef-
ur sagt við DV að hún muni ekki
segja sig úr Kvennalistanum heldur
gegna þingmennsku fyrir samtökin
áfram eins og hún var kjörin til.
Hér er einmitt komiö að kjarna
deilnanna innan Kvennalistans og
þess uppgjörs sem nú fer fram.
Kristín Ástgeirsdóttir, Kristín Ein-
arsdóttir og fleiri af stofnendum
Kvennalistans sem stjómmálaafls
hafa nú kvatt hann. Þær telja að
með samþykkt tillögunnar hafi
hann skilgreint sig til vinstri í hinu
pólitíska litrófi. Kvennabarátta sé
ekki pólitísk barátta samkvæmt
hinni hefðbundnu flokkaskiptingu,
hún sé kvenfrelsisstefna og -barátta
sem gangi þvert á flokka.
Kvennalistinn sem ég vann
fyrir er ekki lengur til
Kristín Einarsdóttir, fyrram al-
þingiskona, sagði sig úr flokknum í
gær. í samtali viö DV kveðst hún
vel hafa getað hugsað sér að sitja
áfram í flokknum ef samþykkt Sam-
ráðsins frá í haust heföi fengið að
standa. Sú samþykkt heföi gefið
hverri og einni konu í flokknum
færi á að ákveða áð fara hverja þá
leið sem henni þóknaðist í hinni
heföbundnu pólitík. Hún geti hins
vegar ekki unað því að Kvennalist-
inn í heild sé dreginn á þennan hátt
í slíkar pólitískar áttir, hvort sem
einstaklingum innan hans líkar bet-
in- eða verr. Hún segir um þetta at-
riði við DV:
„Ég gat ekki setið undir því að
vera þvinguð til að fara þessa leið en
ég gat vel þolað þeim sem vildu fara
hana að þær gerðu það, bara ef þær
viðurkenndu að það er ekki Kvenna-
listinn í heild. Mér finnst hart að þær
sem þetta vildu hafi reynt aö þvinga
okkur til að fylgja þeim, þótt þeim
hefði mátt vera það Ijóst strax í sum-
ar að það væri ekki hægt.
Ég var sátt við þá málamiðlun
sem fólst í samþykkt Samráösins í
vor en þegar sagt er við mig - þú
skalt bara fylgja okkur - þá era það
mörkin fyrir mér,“ segir Kristín
Einarsdóttir. Hún segir að niður-
staða landsfundarins í málinu sé
óviðunandi og því hafi hún sagt sig
úr flokknum. „Mér finnst aö sá
Kvennalisti sem ég gekk til liðs við,
sem ég hef unnið fyrir og verið
þingkona fyrir, sé ekki lengur til.
Staðfesting vinstrimennsku
Margir spyrja sig nú: Mun nýaf-
staðið uppgjör hafa áhrif á pólitískt
starf Kvennalistans, t.d. innan R-
listans í Reykjavík og á landsvísu?
DV ræddi þau mál við Ólaf Þ. Harð-
arson, stjómmálafræðing og lektor
við Háskóla íslands.
Ólafur kvaðst ekki sjá fyrir sér
neinar breytingar á þátttöku
Kvennalistans innan R-listans. „Það
eina sem gæti spillt því er að þær
konur sem nú era að ganga úr
Kvennalistanum byðu sjálfar fram í
Reykjavík, en það hefur ekkert
komiö fram sem bendir til þess að
þær hafi það í huga.“ Kvennalistinn
hefur með landsfundarsamþykkt-
inni stillt sér upp við hlið vinstri
flokkanna. Fari nú svo að samstarf
takist ekki um sameiginlegt fram-
boð flokkanna fyrir næstu alþingis-
kosningar, verður þá einhver leið
til baka fyrir flokkinn? Getur hann
tekið á ný upp þráðinn sem hreinn
kvenréttindaflokkur sem ekki skil-
greinir sig til hægri eða vinstri eins
og heföbundnir flokkar? Því svaraði
Ólafur Þ. Harðarson þannig:
„Um þetta má fyrst segja að
meirihluti landsfundarfulltrúa vill
stilla sér upp við hlið A-flokkanna
og láta reyna á samstarf við þá. Þær
Innlent
fréttaljós
Stefán Ásgrímsson
sem eru nú á útleið halda mun
harðar í þá skilgreiningu að
Kvennalistinn sé ný vídd í íslensk-
um stjómmálum, hvorki til hægri
né vinstri. Um þetta má hins vegar
líka segja það að í kosningarann-
sóknum sem ég hef gert síðan 1983
hafa kjósendur m.a. verið beðnir
um að raða flokkunum og sjálfum
sér til hægri eða vinstri. Þær rann-
sóknir gefa berlega til kynna, bæði í
hugum kjósenda Kvennalistans,
sem og annarra flokka, að Kvenna-
listinn er vinstri flokkur og hefur
mælst lengst til vinstri, næst á eftir
Alþýðubandalaginu," segir Ólafur.
Ólafur segir að takist ekki kosn-
ingasamstarf með A-flokkunum,
sem fátt bendi til á þessari stundu,
þá standi Kvennalistinn aftur á
byrjunarreit og verður að ákveða
hvort hann ætlar að bjóða fram eða
ekki. Hugsanlegt sé að einhverjar af
þeim konum sem nú era að ganga
út komi þá inn í flokkinn aftur.
„Það kynni líka að vera að þá
myndu þær ákveða að bjóða ekkert
fram, enda var það heldur engan
veginn gefið áður en ágreiningur-
inn um vinstra samstarf kom upp
hvort listinn byði yfirleitt fram í
næstu kosningum," sagöi Ólafur Þ.
Harðarson.
Oftúlkun - segir Guðný
Guðný Guðbjömsdóttir segir að
úrsagnir þingkonu og varaþingkonu
séu oftúlkaðar í fjölmiðlum. Úrsagn-
ir séu enn fremur alls ótímabærar.
Frá því aö Samráð Kvennalistans
samþykkti ályktun sína í haust hafi
könnunarviðræður farið fram. Eig-
inlegar samningaviðræður um
kosningasamstarf séu hins vegar
enn ekki hafnar. í könnunarviðræð-
unum hafi komiö fram umtalsverð-
ur áhugi á því meðal A-flokkanna
að Kvennalistinn kæmi til þessa
samstarfs. Jafnframt heföi komið
fram að æskilegra væri aö samtökin
í heild kæmu aö þeim í stað hóps
kvennalistakvenna.
Málið sé fráleitt útkljáð og alls
ekki útséö um hvort samstarfs-
grundvöllur flokkanna yfirleitt
finnst, hvort sem er milli hinna
flokkanna né milli þeirra og
Kvennalistans, en Kvennalistinn
gerir, aö sögn Guðnýjar, skýlausar
kröfur um málefni og að jafnræði
verði milli kynjanna í hugsanlegu
framboði. Ef niðurstaða næst í við-
ræðunum þá verði þær lagðar fyrir
landsfund Kvennalistans sem tekur
endanlega ákvörðun um hvort geng-
ið verði til samstarfsins eða ekki.
„Við töldum það mun sterkara að
samtökin sem heild gengju til þess-
ara viðræðna því á þann hátt kæm-
um við sterkari til leiks en á grund-
velli samþykktar Samráðsins. Loka-
ákvörðun í málinu veröur i höndum
landsfundar. Af þessum ástæðum
eru úrsagnir úr Kvennalistanum
með öllu ótímabærar," sagði Guðný
Guðbjömsdóttir.
Kristfn Ástgeirsdóttir kveður Hjálmar Árnason sem þingmaður Kvennalistans og heilsar honum sem óháður þingmaður i stiga
Alþingishússins. Á innfelldu myndinni er hún á tali við Geir H. Haarde. DV-mynd BG