Dagblaðið Vísir - DV - 05.01.1998, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 5. JANÚAR 1998
Frjálst, óháð dagblað
Utgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON OG ELÍN HIRST
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Verkefni stjórnmálanna
Á íslandi eru kaflaskipti í margs konar skilningi.
Kreppunni er lokið. Upplýsingabyltingin og ný viðhorf í
umhverfismálum kalla á gjörbreytt vinnubrögð. Ágrein-
ingur í málaflokkum á borð við heilbrigðismál og stjórn
fiskveiða er kominn á hættumörk. Aðrir bíða brýnna
ákvarðana. Verkefni stjórnmálanna á næstu misserum
ættu því að verða eftirfarandi:
í fyrsta lagi að ljúka deilunni um stjórn fiskveiða.
Andstaðan við gjafakvótann eykst sífellt og óvissunni
um framtíð núverandi kerfis lýkur ekki fyrr en komin er
niðurstaða sem byggist á einhvers konar veiðileyfagjaldi.
Verkefnið fyrir höndum er að ná sátt um útfærslu þess.
í öðru lagi er nauðsynlegt að móta nýja stefnu um
stóriðju íslendinga. Það er ekki lengur í þágu íslenskra
hagsmuna að selja raforku á spottprís til stóriðju. Það er
ekki heldur í þágu þjóðarinnar að taka þátt í því að
menga lofthjúpinn og raska með því möguleikum
komandi kynslóða á að lifa áfram í landinu. í því efni á
framtíðin að njóta vafans, ef hann er þá nokkur.
í þriðja lagi þarf að brjóta til mergjar þá lítt ræddu
þverstæðu að á tímum góðæris fjölgar fátæklingum.
Stjórnmálin geta ekki látið afskiptalaust að þriðja
farrýmið á skútu velferðarinnar er að verða hlutskipti æ
fleiri. Fyrsta skrefið er að viðurkenna vandann.
í fjórða lagi þarf að finna leiðir til að bægja frá okkur
gínandi vofu eiturlyfjanna. Fíkniefnin verða helsta
þjóðfélagsmein næstu aldar. Upplausn fjölskyldna, glötuð
líf æskufólks og holskeflur glæpa munu fylgja því.
Innihaldsrýr orðavaðall stjórnvalda dugir ekki lengur.
í fimmta lagi þarf að marka nýja leið inn í samstarf
Evrópuþjóðanna. ísland verður ekki endalaust áhrifa-
laus endastöð póstsins frá Brussel. Sömuleiðis þarf að
meta hvernig ísland tengist samstarfmu um
sameiginlegan gjaldmiðil Evrópu.
í sjötta lagi þarf að stokka upp í menntamálum
landsmanna. Á flestum stigum skólakerfisins eru
þverbrestir. Alvarlegasta meinið birtist í mjög slökum
árangri grunnskólans í raungreinum í alþjóðlegum
samanburði. Leiðrétting þessa er lykillinn að velmegun í
veröld sem verður æ háðari traustri grunnmenntun.
í sjöunda lagi er brýnt að móta ítarlega stefnu um
hátækni og hugvit. Fjárfesting næstu aldar liggur ekki í
stáli og steypu heldur menntuðu vinnuafli. Virkjun
hugvitsins og dreifing framleiðslunnar um Netið byggist
á erlendu fjármagni og breyttu menntakerfi.
í áttunda lagi þarf að stemma stigu við vaxandi
fákeppni. Ofurvald áhrifamikilla hópa í viðskiptalífmu
kemur í veg fyrir að frumkvöðlar og smáfyrirtæki fái
notið sín með eðlilegum hætti. Það þarf að tryggja að
einkavæðing bankanna og Landssímans færi ekki
kolkrabbanum fyrirtæki þjóðarinnar á spottprís.
í níunda lagi er óhjákvæmilegt að skýra stefnuna í
veikluðu heilbrigðiskerfi. Heilsugæslan á landsbyggð-
inni er að grotna niður. Á spítölunum er fyrirsjáanleg
ekla á lykilfólki. Hlutverk sjúkrahúsa á landsbyggðinni
er í lausu lofti. Enginn sér gegnum þokuna sem
þróttlaust stjórnvald hefur sveipað stóru sjúkrahúsin.
Heilbrigðismálin eru að ástæðulausu í uppnámi og því
verður að linna.
í tíunda lagi þarf að jafna atkvæðavægi landsmanna.
Núverandi kerfi, þar sem íbúar sumra kjördæma hafa
margfalt minna vægi en aðrir, er brot á mannréttindum.
Þessum verkefnum geta hvorki stjórnarflokkarnir né
stjómarandstaðan skotið sér undan. Klukkan glymur
þeim sem ekki þora. Össur Skarphéðinsson
Ekki alls fyrir löngu
bárust til landsins þær
fréttir að íslendingar
ásamt Tyrkjum legðu
lægra hlutfall þjóðartekna
til menningarmála en all-
ar aðrar þjóðir innan
OECD (Efnahags- og sam-
vinnustofnunarinnar).
Um svipað leyti fregnaðist
að Sinfóniuhljómsveit ís-
lands, sem gert hefur
garðinn frægan víða um
heim, væri á heljarþröm
sökum fjárskorts og bágra
launakjara hljómsveitar-
manna. Um ástandið í Há-
skóla íslands og mennta-
kerfinu yfirleitt er þarf-
laust að fjölyrða.
Með þetta í huga voru
nýlegar fregnir um sukkið
hjá ríkisbönkunum nán-
ast einsog gusa framaní
landslýðinn. Á liðnum
áratug afskrifuðu ríkis-
bankarnir samtals 87
milljarða króna, sem jafn-
gildir því að einni milljón
króna hafi verið stolið af
hverri fjögra manna fjöl-
skyldu í landinu. Og á
þessari glæpsamlegu óráð-
síðu er enginn sagður
bera neina ábyrgð!
Ríflegur bónus
Föst risna greidd há-
Greinarhöfunur segir að í Seðlabankanum hafi þeim sem njóta fastrar risnu verið
fjölgað úr fimm í tólf.
Svínaríid í ríkis-
bönkunum
launamönnum Landsbankans,
bankastjórum, svæðisstjórum og
útibússtjórum, nam 5.207.000
krónum árið 1995 og hækkaði um
20% árið 1996. í Búnaðarbankan-
um fengu sömu embættismenn
fasta risnu sem nam 3.219.000
krónum árið 1995, en hækkaði
um 12,8% árið 1996. í Seðlabank-
anum var þeim sem njóta fastrar
risnu fjölgað úr fimm í tólf. Árið
1995 var fóst risna 2.040.000 krón-
ur, en hækkaði árið 1996 um 39%.
Þaráofan eiga ríkisbankarnir
samtals 16 jeppabifreiðar handa
stórtekjuliðinu og veita því að
auki laxveiðifríðindi og ýmis
önnur hlunnindi.
Þessi ósvinna á sér stað með
þöglu samþykki stjórnvalda og
meirihlutans á Alþingi á sama
^láma og mikilvægustu starfs-
stéttir samfélagsins lifa við
sultarkjör og æ fjölmennari
hópar ungs efnisfólks flýja
land í vonleysi um mannsæm-
andi lífskjör í einhverju rík-
asta landi veraldar. Það er útaf
fyrir sig áleitið umhugsunar-
efni hvernig mönnunum, sem
skammta sjálfum sér ofan-
greindar tekjur og hlunnindi,
er innanbrjósts þegar þeir líta
i spegilinn á morgnana. Visast
hugsa þeir sem svo, að þeir
verðskuldi umbunina fyrir vel
unnin ábyrgðarstörf, en ein-
hvernveginn kemur það illa heim
við ábyrgðarleysið
sem vikið var að
hér að framan.
Veruleikafirrt
verömætamat
Sannleikurinn
er sá, að kjör gráð-
ugra pótintáta í
bönkunum eru 1
engu samræmi við
störfin sem þeir
inna af hendi. Það
er létt verk og
auvirðilegt að
stjórna andvana
peningastofnun,
enda veljast einatt
til þeirra verka af-
dankaðir pólitíkus-
ar. Að ala upp og
Kjallarinn
Siguröur A.
Magnússon
rithöfundur
„Sannleikurínn er sá, að kjör
gráðugra pótintáta í bönkunum
eru í engu samræmi við störfín
sem þeir inna af hendi. Það er
létt verk og auvirðilegt að
stjórna andvana peningastofn-
un, enda veljast einatt til þeirra
verka afdankaðir pólitíkusar.“
mennta æsku landsins er hins-
vegar svo krefjandi og viðurhluta-
mikið verkefni, að fólk-
ið sem tekst það á hend-
ur ætti að bera úr být-
um að minnstakosti
þriðjungi meira en pen-
ingafurstarnir. En
verðmætamat mann-
skepnunnar hefur löng-
um verið öfugsnúið og
veruleikafirrt. Þó flest-
ir samsinni í orði
kveðnu þeim sannind-
um Hávamála, að
margur verði af aurum
api, þá er einsog glýja
gullsins blindi jafnvel
sæmilega skynuga
menn á þá meginstað-
reynd, að fjöregg þjóð-
arinnar er fólgið í and-
legu atgervi lands-
manna, ekki skjót-
fengnum gróða eða
söfnun fjármuna og
fasteigna. Á ríkjandi
viðhorfum verður
sennilega engin
breyting í bráðina,
úrþví meirihluti kjós-
enda er samkvæmt
skoðanakönnunum
hæstánægður með
stjórnarfarið, fyrir-
hyggjuleysið, misrétt-
........ ið og úrræðaleysið
gagnvart vaxandi
skálmöld í landinu.
Sigurður A. Magnússon
Skoðanir annarra
Styrkur ríkisstjórnarinnar
„Tvennt hefur öðru fremur einkennt stjórmnálaá-
standið innanlands á árinu sem nú er að líða. Ann-
ars vegar styrkur ríkisstjórnarinnar sem hefur að
baki sér mikinn þingmeirihluta og nýtur verulegs
stuðnings meðal þjóðarinnar samkvæmt niðurstöð-
um skoðanakannana. Hins vegar tihaunir stjórnar-
andstöðuflokkanna til að móta samfylkingar sem
geti veitt Sjálfstæðisflokknum samkeppni sem
stærsta stjómmálaafl þjóðarinnar efth næstu Al-
þingiskosningar. Eins og vænta mátti gengur sú fæð-
ing ekki átakalaust fyrh sig og enn er óvíst um nið-
urstöðuna."
Elías Snæland Jónsson í leiðara Dags 31. des.
Stöðugleiki efnahagslífsins
„Góðærið sem við njótum nú hefur ekki orðið til
af sjálfu sér. Það er m.a. árangur markvissrar efna-
hagsstjórnunar undanfarinna ára, skynsamlegrar og
einbeittrar stefnu viö verndun fiskstofnanna. Góð-
æri vara ekki aö eilífu en stöðugleikinn gefur okkur
tækifæri til að búa okkur undh efnahagssveiflur
framtíðarinnar og tryggja að þær verði ekki eins
ofsakenndar og kollsteypur fyrri ára. Helstu blikur á
lofti efnahagsmála koma nú há fjarlægum heimsálf-
um. Enn er ekki útséð um hverjar afleiðingarnar
verða af efnahagshruni í ríkjum Suðaustur-Asíu.
Efnahagslíf rikja heims er það samtvinnað að þeh
erfiðleikar munu óhjákvæmilega teygja anga sína til
okkar í einhverju formi.“
Úr leiðara Mbl. 31. des.
Ástæður góðærisins
„Árið, sem nú er að líða, hefur um margt verið ís-
lensku þjóðinni gott ár. Til þess liggja tvær meginá-
stæður. í fyrsta lagi hefur nú sannast, að ríkisstjóm-
ir þær, sem voru við völd á erfiðleikaárunum frá
1987 til 1995 tóku rétt á málunum og lögðu þar með
grundvöllinn að sóknarfærum þjóðarinnar þegar
kreppan leið hjá. í öðru lagi hagstæðar ytri aðstæð-
ur; vaxandi sjávarafli, gott verð á útflutningsafurð-
um og aukin erlend fjárfesting, sem hafði nánast
engin verið um margra ára skeið."
Sighvatur Björgvinsson í Degi 31. des.