Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1998, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 5. OKTÓBER 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaéur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritsýórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVlK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aórar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifmg: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverö 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Viðurkenning á auðlindagjaldi
Deilur um gjald fyrir réttinn til að nýta auðlindir
sjávar hafa í vaxandi mæli einkennt umræðu um stjóm-
mál á íslandi. Óbreytt kerfi kallar á ófrið. Einkaréttur
sægreifanna til að nytja þjóðareignina særir réttlætis-
kennd almennings sem krefst breytinga.
Ríkisstjórnin er ekki blind. Hún gerir sér vitaskuld
grein fyrir hættunni á að verða viðskila við þjóðina í
þessu mikilvæga máli. En hún hefur ekki fundið leið til
að sefa ólguna og þráast enn við að fallast á nauðsyn þess
að taka upp einhvers konar gjald fyrir veiðiheimildir.
Leit hennar að öðruvísi lausn speglaðist í fremur
myrkum kafla í stefnuræðu forsætisráðherra þar sem
vikið var að nýrri hugmynd til að setja niður deilur um
auðlindagjaldið. Kaflinn vakti athygli enda fólst í honum
viðurkenning á nauðsyn þess að ná sáttum.
Eftir að hafa vísað í mikla þátttöku almennings í vel
heppnuðu útboði Landsbankans á hlutafé sagði
forsætisráðherra: „Hins vegar ætti að skoða vandlega
hvort hið opinbera geti í samvinnu við forráðamenn í
útvegi beitt sér fyrir aðgerðum sem leiða myndu til þess
að enn fleiri íslendingar, jafnvel stærsti hluti
þjóðarinnar, tækju beinan þátt í útgerð.“
Það er að sönnu erfitt að brjóta dulkóðunina sem
forsætisráðherra beitir á hugsun sína í ofangreindum
skilaboðum. í þeim virðast þó felast eftirfarandi
hugmyndabrot: í fyrsta lagi að útgerðarfyrirtækjum
landsins verði breytt í almenningshlutafélög svo hægt
verði með sanni að segja að almenningur sé orðinn hinn
raunverulegi eigandi kvótans.
í öðru lagi má ætla að í orðum forsætisráðherra felist
einnig sá möguleiki að ríkisvaldið myndi auðvelda
almenningi kaupin með því að veita sérstakan
skattaafslátt á kaupum í útgerðarfyrirtækjum sem breytt
er í almenningshlutafélög.
í þriðja lagi virðist hugsunin vera sú að framlag
útgerðarmanna til að setja niður deilumar gæti falist í
því að selja hlutina undir markaðsvirði. í raun væru þá
útgerðarmenn að niðurgreiða söluna og þar með að
greiða kaupendum eins konar gjald fyrir kvótann.
Það væri fagnaðarefni ef ríkisstjómin hyrfi frá stefnu
sinni um að minnka skattaafslátt vegna almennra hluta-
bréfakaupa. En það er ekki verjanlegt að veita sérstakan
afslátt vegna kaupa í útgerðarfyrirtækjum. Það mismun-
ar greinum eins og iðnaði sem þarf aukna íjárfestingu.
Yrðu hlutir í almenningshlutafélögum í útgerð seldir
undir markaðsvirði væri í raun verið að taka verðmæti
frá núverandi eigendum og niðurgreiða kaup nýrra
eigenda. í því fælist eignaupptaka sem tæpast stenst
stjómarskrá og yrði því væntanlega óframkvæmanleg.
Þó hugmyndir forsætisráðherra séu því tæpast
raunhæfar em þær eigi að síður mikilvægt framlag til
umræðunnar. í þeim felst nefnilega viðurkenning á því
að innan útgerðarinnar hafa myndast gríðarleg verð-
mæti í krafti þess að hún hefur fengið ókeypis kvóta.
Hugmynd hans felur í sér að almenningur, sem lögin
kveða ótvíræðan eiganda kvótans, fái sérstakar bætur
fyrir notkun annarra á eigninni. Bætumar em eins
konar eingreiðsla sem felst í niðurgreiðslu á kaupum
þeirra sem vilja eignast hluti í útgerðarfyrirtækjum.
Hið jákvæða við þetta er vitaskuld að hér er um að
ræða eitt form af auðlindagjaldi. Hið neikvæða er að
hugmyndin er líklega óframkvæmanleg. Hún færir hins
vegar umræðuna nær óumflýjanlegri niðurstöðu, sem er
vitanlega gjald fyrir veiðiheimildimar.
Össur Skarphéðinsson
Það er ljóst að heitfengum
stuðnmgsmönnum Ólafs forseta er
mikiö niðri fyrir þessa dagana.
Einn af þeim er Vilhjálmur H. Vil-
hjálmsson laganemi, sem sendir
mér tóninn í DV s.l. þriðjudag.
Sama daginn fékk ég svipaða
kveðju í Stúdentablaðinu. Grein
Viihjálms laganema er frekar rugl-
ingsleg og ber þess ekki merki að
vera skrifuð af manni, sem aldurs
vegna ætti að vera farinn að fá
nokkra þjálfun í meðferð fræði-
legra viðfangsefna.
Á henni er það megineinkenni
að ekki er að neinu leyti fjallað
um efni þeirra sjónarmiða sem
hann vill gagnrýna mig fyrir. Að-
eins um umgjörð þeirra. Þetta ein-
kenni er vel þekkt hjá þeim sem
ekki treysta sér til að fjalla efnis-
lega um mál. Þeir fjaila um um-
gjörð og kringumstæður, sem þeg-
Hvar er maðurinn?
i AsíneöUiH r!úi pónlun. Það «r
*in rtti niAur-
Ktafta c« það cr alsfcrtaa óviftajv
vivll «ð fmcti lUkadj) Ukl þátt J
umm'öu tmt ftiia»van» «ra a #ö
kcm tyrtr Alþlnjíl mi ftrml um
Brtmutli höfO haíi vwlö rtUr
rxumni nokkruta »fyamíðhœi »ið-
í»ta vikur oe mlnuðL Við sktíiutn
kftíb hann Jdutl**** (rajðinunrs.
mG»tur verið oö hlutleogi frmöl-
maðurinn hafl slgtt undlr föltku
flaggl allan þennan tima? Er hann
kannskJ oftír allt saman olnhverj-
um héður l tkoðunum sinum og
bor aðalns takmarkaðar skyidur
gagnvart frmðunum?*
Mundum tt Oelri cn »to Jótfrseöi-
k’C* rítt ntðtir*b&» wk 1 dóm*-
nOJL Hto þriðju blrmvt Undv
tnðnnum éfþvi aó forKti lfövcW-
Utm tktól *hj isn e*£TUiffumv-
fmmvarp rfkMMjórrartnnar.
Oíknercind untnurli Érwöi-
mxatuiM mi riQuft uj»p nö 1 tö-
tfni *f þvt ftð 4ón Strinsr Gunn-
harourrtt.YriöCKUður
heíur K'nt fn»
*ér i.\ímtðUUlt
j»ar m kcsnUt
cr aft tftcfratOl-
Irva rí-tcrl nlftur-
$töftu ura þcu) aft
inn', Aí þelrri cinfótóa ibta'öu aft
tvvnr. cr eneunj tóftur t nkoftttnum
■-* bér tkW vkjridur caisnvart neto-
nreu (rtrfttLnum.
Pöniuö löfllraaöláUt
llin tyrtí-4 tf tilvttnuðum aro-
rna-lum fjðíiuftu uro togfirmftíáiit
ivoccjs lmwrrtterií«y«.tiitM *eni
W'ir wfutu frk wfr i tenpitum við
UmbbánkAnUUft svokálbðA
Ónnur umm*Un Uta da@túw t)t» i
HWni af |»vi aft fonaaður L0«-
■U..U1.É..I l.mi, ú t,i» .1,
ihtmvarp rtkit-
Mjónvartíuar
brjóti nv», «kki 1
Wip vift áJcvrofti
um frtohelil
♦inkaliítlm t
$(j6nvirtkránni og kbnaréuiatb
tottondU Kvropit.
Lýst cr eltlr mannl
FOi þvt aft áh«i«*Tftto. birtht
ttzí* aurjttr befttó 1 nrt-amí eftir
xkoftun frarðtnacnsim * Þjmu
litfropftUtiti Jftn* Steinaro Guno-
bttSMonar. hrl TUrfatn vlröau
tmn.
I (yrsb taitf fcætl frsrftimafttirinn
vcK þvi fyrtr Ut af hvvrju r.íftor-
íteften 1 Iðtfitrftiáhiirtu rr sö wtn
fcini. ti».r ii.liii kriÍÉkt nimii.'M.
nb auftvrlillrta " ' ’
nifturttftftú mm ér al- Kjallarínn
vt« jafit IfttfriíftíW*
rctt? Er níðtsrusAsti
»0 >em r*an ber «toi
aí |rrí aft hCn hcnter
htti»«iamita ð*it»-
bei&imb ok et.v.
Sjá ifetajft Kíifikkvin*
U-»t? Er utrt jMötaft
lOtftotftbilí »8 rtrða
|ar tUíUgjaí) gaf
Mr htn.i ctou ífts-
IrirftiWa rfuu niftur-
stfftu fyrtrtraœ? Vift
þcMum tpurningura
gscti hlulU’Ci frafti
litefttainn a« svar o>*
þvl tr raiXÖvatf aft
hacn komi i kitimar
*etn íyTsi.
Hvaö vcldur þessarl þögn?
Getur wrift að þjóni ekkl
hagsr.nmiira hhttlmtpt frmfti
nuruatov aft gagnryiu J6n R(rin
ar Cumtoi'Jtýtwti. hrl? Er um ura
etohwr* kotnr tóroatotf að rmfta
þetrra k taiiU? Getur verift aft i
tw-ftan ar.nar gajrarsmtli íomta U-
tarals fyrir umm-AÍ hanv um
gayuerv-tuvMnwivarp rtkbstjftm-
arinttef 1 Hötahátift Ivsfl hínn vw-
ift aft vtona ilitsKvrö (ftrir lw«s-
muaaaÖUa ura þrlta saroa frura-
■ varr,- U haft rr.ua.stttt.Al v.t. .
ali! lufl borU
jnrstuttoum 5. JO
rs HéUlrtUft
haklra um i
árabt*
Gftur verift aft
hngi frmftteuft
Iteíl sieit undir t
noggi albn J»
ttew? Er
kaniMkícftirall
a« etohvwjum
1 akoðunum stoi
brr aftcim uk
a>\u- tkyldur
vart frjt'ftur.um?
lr hann J
akvp&iura 1
jjtábSukki aft
irat? Er harat Já
fitíúatforuMutm
efta jafttwl pct
legur ráfttfan formanas Dok
Net hkkfa vrrftur aft
ftauklega vvgto aft Mart*
hlulbeca fra'ðtounruítu i:W
um órftran. hsft rr citíhvcr o!
fftld vkýrtRe a fiarvma
KaarnkJ Iwfur fcar.n larat
fc’d <v (ticytnt «r vift ki! aft
cittu os wiirau toKfrscftik'ga
niftuntöftu.
tto hvaft scni slbum van»
um liftur er mlkilraTp aft
kotul 1 bitínwr scm alira f>
U4i um nifturvtoftð Jóm
i an nuriiii.niimiii).ir lirl ■
Greinarhöfundur svarar fyrir sig vegna skrifa Vilhjálms H. Vilhjálmsson-
ar í DV sl. þriðjudag.
Að vera tekinn
alvarlega
ar allt kemur til alls hafa enga
þýðingu fyrir sjálft umræðuefnið.
Vegna lögfræöiálits
í grein sinni rifjar Vilhjálmur
laganemi upp fyrir lesendum DV
sjónarmið mín um að sambærileg
mál eigi að fá sambærilega lög-
fræðilega úrlausn í réttarríkinu.
Sjálfur virðist hann telja, að ekk-
ert sé athugavert við að komist sé
að mörgum mismunandi niöur-
stöðum í sambærilegum málum.
Segir hann það vera alkunna stað-
reynd! Hann telur sýnilega að lög-
fræði sé bara aðferð til að klæða
fyrirfram gefna niðurstöðu í bún-
ing.
Upprifjun Vilhjálms á sjónar-
miöum mínum um þetta er til
komin af því að hann vill ráðast á
mig fyrir lögfræðiálit, sem ég
og félagi minn Karl Axelsson
hæstaréttarlögmaður skrifuð-
um að ósk íslenskrar erfða-
greiningar ehf. um lagafrum-
varp um gagnagrunn á heil-
brigðissviði. Meginerindi
greinarinnar virðist vera að
halda þvi fram að þetta álit
hafi verið með pantaðri niður-
stöðu. Lítið leggist nú fyrir
kappann mig, að láta af hendi slíkt
álit, manninn sem hafi opinber-
lega látið í ljósi þá skoðun að lög-
fræðingar væru of útbærir á álit af
því tagi.
Jafnframt virðist pilturinn Vil-
hjálmur telja, að skoðanir mínar á
Hólaræðu forsetans, þegar ég taldi
það ekki samrýmast hlutlausri og
ábyrgðarlausri stöðu forseta í
stjórnkerfmu aö hann tæki þátt í
deilum um löggjafarmálefni, valdi
því að lögfræðiálitið sé aö litlu
hafandi. Flokksaðild min í Sjálf-
stæðisflokknum virðist að hans
áliti hafa svipuð áhrif. Enga grein
gerir hann þó fyrir þýðingu þess-
ara málsatriða fyrir lögfræðiáiitið
um gagnagrunnsfrumvarpið. Út úr
þokukenndri hugsun laganemans
virðist helst mega draga þá álykt-
un, að hann telji
mig alls ekki geta
gefið álit á nein-
um lögfræðiefn-
um vegna þess-
ara „annmarka"
á persónu minni.
Dýrkun drif-
krafturinn
Nú mætti ætla
að ungur maður,
sem vill verða
annað og meira
en venjulegur
orðhákur, reyndi
að finna ásökun-
um af þessu tagi
stað, þegar hann
kýs að fara fram
með þær á opin-
Kjallarinn
Jón Steinar
Gunnlaugsson
hrl.
„Ungir vinstri sinnaðir mennta-
menn á íslandi eiga annað og
betra skilið, en að láta dýrkun
sína á Ólafí forseta afvegaleiða
sig með þessum hætti.“
berum vettvangi. í lögfræðiáliti
okkar Karls Axelssonar var fjallað
um, hvort fyrirliggjandi frumvarp
um gagnagrunn á heilbrigðissviði
hefði inni að halda ákvæði sem
brytu í bága við stjómarskrá eða
þjóðréttarlegar skuldbindingar
sem ísland hefúr gengist undir.
Með nákvæmum og ítarlegum rök-
stuðningi var þar komist að þeirri
niðurstöðu að svo væri ekki.
Laganeminn ungi sem veitist að
mér, víkur ekki í blaðagrein sinni
að einu einasta efnisatriði í álits-
geröinni. Greinin er ekki annað
en útrás fyrir einhverja knýjandi
þörf til að veitast að mér með
skattyrðum og orðaleppum. í
greininni kemur svo endurtekið
fram umhyggja fyrir Ólafi forseta.
Sýnist mér að dýrkun laganemans
á forsetanum sé sá drif-
kraftur sem fær hann til
að semja þessa vondu
grein.
Dýrkar Ólaf forseta
Ég hef ekkert við það að
athuga, að menn hafi aðr-
ar skoðanir á lögfræðileg-
um úrlausnarefnum en
ég. En þeir verða þá að
rökstyðja mál sitt ef þeir
vilja láta taka sig alvar-
lega. Þeir sem taka til
máls, en treysta sér ekki
til að fjalla um efni þess,
snúa sé einatt að persónu
viðmælanda síns og
kringumstæðum þess sem
sagt er. Þetta gerir Vil-
hjálmur laganemi. Grein
hans bætir engu við
skilning manna á við-
fangseftii hans. Af
henni verður bara
dregin sú einskis
verða álykfrm, að pilti
er illa við mig en dýrk-
ar Ólaf forseta. Ég tek
það fram að ég vil frek-
ar una því hlutskipti
mínu heldur en að
axla hlutskipti Ólafs.
Með því að birta svona grein er
höfundur í raun og veru ekki aö
gera neitt annað en að kynna sig
til sögunnar I umræðum um þjóð-
félagsmál á íslandi með þeim
hætti, að enginn þurfi nokkum
tíma að taka hann alvarlega. Hann
virðist líta á slíkar umræður sem
íþróttakappleik, þar sem menn
bara haida með sínum manni,
sama á hverju dynur. Þá sé í lagi
að ryðja hverju sem er úr sér, bara
ef maður heldur að það komi sér
illa fyrir þá sem skipa hitt liðið.
Ungir vinstri sinnaðir mennta-
menn á íslandi eiga annað og
betra skilið, en að láta dýrkun
sína á Ólafi forseta afvegaleiða sig
með þessum hætti.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Skoðanir annarra
Abyrgð og flokksagi
„í íslenskri þjóðmálaumræðu er því oft haldið fram
að „ráðherravaldið" svonefnda sé óhóflegt hér á landi.
Þær raddir heyrast einnig að löggjafarvaldið standi
höllum fæti gagnvart framkvæmdavaldinu og eru það
ekki síst þingmenn, sem þessari skoðun hcilda á lofti...
Svonefhdur „flokksagi" og gagnkvæmir hagsmuna-
samningar flokksforingja á vettvangi ríkisstjóma eru
þau fyrirbrigði, sem best duga til að skýra útþenslu
„ráöherravaldsins" í íslenskum þjóðmálum."
Ásgeir Sverrisson í Mbl. 2. okt.
Góðæri af kjarasátt
„Ríkisstjórn hlýtur á hverjum tíma að benda á það
sem vel hefur tekist í þjóðmálum almennt á stjómar-
tímabilinu og reyna að hafa af því pólitískan ávinning
... Þetta gerðu formenn stjómarflokkanna skilmerki-
lega á blaðamannafundi... Stjómarandstaðan og verka-
lýðshreyfmgin munu vafalaust hafa ýmislegt við þá
kenningu að athuga að þetta sé ríkisstjórninni að
þakka. Það er til dæmis augljóst að samstaða stéttarfé-
laga og vinnuveitenda um umdeilda kjarasamninga til
langs tíma á mikinn þátt í þeim stöðugleika sem enn
einkennir góðærið. Með þeim samningum var lagður
grundvöllur að kjarasátt sem ríki og sveitarfélögum
tókst hins vegar ekki að fylgja eftir í opinbera geiran-
um; þar hafa fjölmargir hópar fengið mun meiri kjara-
bætur en almennt launafólk.“
Elías Snæland Jónsson í Degi 2. okt.
Bankaaðstoð við sparnað
„Það hefur ótvíræða kosti aö efla spamað í banka-
kerfinu sem mest. Annars vegar em bankar og spari-
sjóðir mikilvæg uppspretta lánsfjár fyrir einstaklinga
og atvinnulífið í landinu. Hins vegar era þeir í ákjós-
anlegri stöðu til að aðstoða einstaklinga við að fá
glögga yfirsýn yfir fjármál sín og veita þeim ýmiss
konar ráðgjöf um fjármál eftir því sem íjármagnsmark-
aðurinn veröur flóknari og vaikostum ftölgar ... Fyrir-
hyggjuspamaður myndi styrkja þetta tvtþætta hlut-
verk banka og sparisjóða enn frekar."
Finnur Sveinbjörnsson í Mbl. 2. okt.